Bổ sung nguồn nước sông Hà Thanh, 'giải khát' cho hàng chục ngàn người dân

Bổ sung nguồn nước phía Nam Bình Định

Hệ thống sông Hà Thanh bắt nguồn từ huyện Vân Canh, là 1 trong 4 hệ thống sông lớn nhất tỉnh Bình Định tính từ ngoài vào là sông Lại Giang (thị xã Hoài Nhơn), sông La Tinh (huyện Phù Cát), sông Kôn (thị xã An Nhơn) và sông Hà Thanh (huyện Vân Canh).

Trước đây, vào mùa mưa lũ, nước từ trên nguồn đổ vào sông Hà Thanh chảy về xuôi rất hung hãn. Những năm lũ lớn, nước trên sông Hà Thanh tràn cả vào khu dân cư 2 bên bờ, có năm uy hiếp hàng ngàn hộ dân ở thị trấn Diêu Trì (huyện Tuy Phước). Nhưng đến mùa khô hạn là sông Hà Thanh lâp tức trơ đáy, trong lòng sông chỉ còn những vũng nước đọng chỉ đủ cho bò uống, đáy sông bày ra những đụn cát.

Sự thể trên khiến nhiều giếng nước sinh hoạt của người dân trong vùng trơ đáy, bà con thường rơi vào cảnh thiếu nước sinh hoạt mùa nắng nóng. Vào mùa khô, muốn có nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, chăn nuôi, công nghiệp và phục vụ nước sinh hoạt cho người dân thành phố Quy Nhơn, ngành chức năng phải tiếp nước từ hệ thống sông Kôn sang sông Hà Thanh thông qua kênh tiếp nước.

Trước thực trạng trên, tỉnh Bình Định đã đầu tư 173 tỷ đồng xây dựng 3 đập dâng trên sông Hà Thanh, góp phần tạo nguồn, bổ sung lưu lượng nước phục vụ sinh hoạt của cư dân sống 2 bên bờ và vùng hạ du cùng cung cấp nước tưới cho sản xuất nông nghiệp, đồng thời cải tạo cảnh quan môi trường, điều hòa khí hậu trong vùng.

Theo ông Tô Tấn Thi, Giám đốc Ban quản lý dự án nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN-PTNT) tỉnh Bình Định (đơn vị đại diện chủ đầu tư dự án công trình đập dâng Hà Thanh), dự án có tổng vốn đầu tư 173 tỷ đồng, gồm 5 hạng mục: 3 đập dâng trên sông (đập dâng số 1, số 2 và số 3); nâng cấp hồ chứa nước Quang Hiển nằm trên địa bàn xã Canh Hiển (huyện Vân Canh) và đường ống dẫn nước dài hơn 8,6km. Đến nay, công trình đã hoàn thành và đưa vào sử dụng.

“Đập dâng số 1 và đập dâng số 2 nằm trên địa bàn thị trấn Vân Canh (huyện Vân Canh). Đập dâng số 1 cách cầu Suối Mây 1,6km về phía hạ lưu sông Hà Thanh, mặt đập rộng 100m. Đập dâng số 2 nằm cách đập dâng số 1 hơn 850m, mặt đập rộng 100m. Đập dâng số 3 cách đập dâng số 2 gần 3km về phía hạ lưu thuộc địa bàn xã Canh Hiệp (huyện Vân Canh), mặt đập rộng 140m. Cả 3 đập dâng nói trên được xây dựng bằng bê tông cốt thép, với hình thức đập tràn chảy tự do”, ông Tô Tấn Thi cho hay.

Nâng cấp hồ Quang Hiển

Theo ông Nguyễn Văn Tánh, Giám đốc Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi Bình Định, song song với xây dựng 3 đập dâng trên sông Hà Thanh, hồ chứa nước Quang Hiển nằm trên địa bàn huyện Vân Canh cũng được nâng cấp từ dung tích 3,3 triệu m3 lên 5,66 triệu m3, nâng cao trình đỉnh đập đất từ 69,5m lên cao trình 73m. Ngoài ra, hồ Quang Hiển còn được nâng cấp hạng mục tràn xả lũ với chiều rộng tràn 40m. Đường ống dẫn nước dài hơn 8,6km với điểm đầu đấu nối lấy nước từ hồ Quang Hiển dẫn về thượng lưu đập dâng số 1, số 2 và số 3.

“Giữa tháng 1/2024, UBND tỉnh Bình Định đã ban hành quyết định phê duyệt quy trình vận hành hồ Quang Hiển. Chỉ đạo Ban Quản lý dự án NN-PTNT bàn giao hồ sơ quy trình vận hành hồ chứa nước Quang Hiển cho Công ty TNHH KTCTTL Bình Định trước khi hồ tích nước theo quy định. Giao Công ty TNHH KTCTTL Bình Định tổ chức thực hiện quy trình vận hành theo đúng quy định hiện hành của Nhà nước”, ông Nguyễn Văn Tánh cho biết.

Cũng theo ông Tánh, hồ Quang Hiển có nhiệm vụ cấp nước tưới cho 260ha đất sản xuất nông nghiệp thuộc xã Canh Hiển (huyệnVân Canh); cấp nước tưới về các trạm bơm ở hạ du với lượng nước 1 triệu m3/năm; cấp nước sinh hoạt cho 14.000 người dân, tạo nguồn cấp nước cho công nghiệp 0,7 triệu m3/năm kết hợp giảm lũ cho hạ du.

Ông Nguyễn Văn Sơn, chủ cơ sở sản xuất giống cây lâm nghiệp Vân Sơn ở thôn 4, xã Canh Hiệp (huyện Vân Canh) vui mừng chia sẻ: “Mọi năm, vào đầu tháng 5 là nhiều giếng nước ở đây đã khô cạn. Nhưng bây giờ các giếng đã dồi dào nước, không còn lo thiếu nước tưới cho các vườn giống cây lâm nghiệp như những năm trước đây nữa”.

Bà Lê Thị Bảnh ở làng Suối Đá, xã Canh Hiệp thì hồ hởi: “Gia đình tui có 4 sào đất lúa ở cánh đồng thôn Thanh Minh, khi hồ chứa nước Canh Hiển chưa được nâng cấp, mỗi năm tui chỉ làm được 1 vụ lúa đông xuân, vụ hè thu phải chuyển sang trồng mì chứ không có nước tưới. Năm nay, vừa gặt xong vụ đông xuân, tui tiếp tục gieo sạ vụ lúa hè thu nhờ nguồn nước dồi dào. Mặc dù thời tiết nắng nóng nhưng cây lúa vẫn đang sinh trưởng và phát triển xanh mướt”.

“Công trình góp phần trữ nước tạo nguồn, bổ sung lưu lượng nước vào mùa khô, đảm bảo nhu cầu nước sinh hoạt cho khoảng 14.000 người dân và cung cấp đủ nước cho diện tích sản xuất nông nghiệp ở các xã Canh Hiệp, Canh Hiển và thị trấn Vân Canh. Vào thời điểm này mọi năm, giếng nước của bà con ở thị trấn Vân Canh, xã Canh Hiệp và xã Canh Hiển đã cạn trơ đáy, nay tình trạng này không còn; gần 140ha đất sản xuất lúa vụ hè thu năm nay cũng không còn chịu cảnh khát nước như những năm trước”, ông Phan Văn Cường, Phó Chủ tịch UBND huyện Vân Canh, thông tin.