Khoảng hơn chục năm về trước, cây bưởi Diễn có mặt khá thưa thớt trên vùng đất đồi núi huyện Hạ Hòa (Phú Thọ). Khi đó, người dân chưa có nhiều mô hình nông nghiệp hướng vào trồng cây ăn quả theo quy mô lớn, chủ yếu trồng xen kẽ các loại cây như táo, ổi, xoài, mít theo kiểu nhỏ lẻ...
Được sự tư vấn của Trạm Khuyến nông và Phòng Nông nghiệp huyện, các hộ dân ở Hạ Hòa đã mạnh dạn đưa cây bưởi Diễn vào trồng trên diện tích đất vườn, đất đồi của gia đình. Nhiều hộ dân đã phát triển diện tích cây bưởi Diễn theo quy mô lớn, khoanh vùng trồng, chăm sóc đúng kỹ thuật và biết tận dụng mọi điều kiện về tự nhiên để chăm sóc cây.
Nhiều hộ dân có thu nhập khá từ việc tận dụng đất vườn đồi kém hiệu quả sang trồng bưởi Diễn. Ảnh: Nguyễn Thế Lượng.
Những diện tích chè già cỗi, chuối và diện tích đất vườn bỏ hoang trước đây đã được người dân tận dụng trồng bưởi Diễn.
Dựa vào đặc điểm sinh trưởng và phát triển của cây bưởi Diễn, vốn là giống cây dễ thích nghi với đất vườn đồi, khí hậu và thổ nhưỡng của địa phương, không “khó tính” như các giống bưởi khác nên các hộ dân ở Ấm Hạ, Phương Viên, Gia Điền, Chuế Lưu, Vĩnh Chân, Hiền Lương... (huyện Hạ Hòa) đã chủ động tham khảo các địa phương khác ở huyện Đoan Hùng và liên hệ mua giống bưởi Diễn ghép tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam để trồng trong diện tích đất vườn.
Từ khi đưa cây bưởi Diễn vào trồng theo mô hình kinh tế nông nghiệp hộ gia đình, các gia đình ở các xã đã chú trọng đến khâu lựa chọn giống, kỹ thuật trồng và chăm sóc. Nhờ sự tư vấn, tập huấn kỹ thuật của cán bộ khuyến nông thuộc Trạm Khuyến nông huyện, người dân khi trồng bưởi Diễn đã nắm được quy trình đào hố, đặt bầu và kỹ thuật chăm sóc khi cây đã bén rễ.
Theo kinh nghiệm của nhiều hộ dân, khi lập mô hình trồng bưởi Diễn, cần tận dụng tối đa diện tích đất vườn, kể cả ven ruộng, đồi dốc dưới 15 độ, nơi có nguồn nước tưới dồi dào, đất không bị bóng rợp.
Đồng thời, bưởi Diễn rất ưa chất mùn từ rơm rạ, các loại phân xanh tận dụng được để đắp vào gốc. Quá trình chăm sóc, cần cung cấp nguồn nước tưới thường xuyên, sử dụng phân NPK, phân chuồng để bón theo định kỳ, chú ý sâu bọ hại lá và phát quang cỏ để tạo không gian cho bưởi vươn cành.
Cây bưởi Diễn cho quả năng suất, mẫu mã, chất lượng rất tốt trên đất cằn nhờ người dân áp dụng rất tốt quy trình trồng. Ảnh: Nguyễn Thế Lượng.
Theo các hộ dân trồng bưởi Diễn thành công, cây bưởi Diễn có độ tuổi từ 4 - 6 tuổi đạt 45 - 50 quả/cây, cây từ 7 - 10 tuổi đạt 75 - 80 quả/cây. Vì vậy, khi cây đến tuổi trổ hoa, kết trái, người trồng cần có kỹ thuật thụ phấn cho hoa, chăm sóc cây bưởi trong thời gian đậu quả.
Về các địa phương trên địa bàn huyện Hạ Hòa hôm nay, nhiều vườn bưởi Diễn đã cho thu hoạch từ 3-4 vụ quả. Theo kinh nghiệm của người dân, cây bưởi Diễn càng lâu năm thì quả càng ngọt, mọng, da càng vàng đẹp, thị trường càng ưa chuộng.
Gia đình anh Dương Kim Chuyên (khu 7, xã Ấm Hạ, Hạ Hòa) đã tận dụng diện tích đất đồi chè già cỗi trước nhà với diện tích khoảng hơn 3 sào đất để trồng bưởi Diễn. Cách đây 7 năm, gia đình anh đã mạnh dạn mua giống và trồng hơn 60 gốc bưởi Diễn.
Sau nhiều năm chăm sóc, cây bưởi Diễn đã đến kỳ ra hoa, kết trái đồng loạt, đến nay đã được 3 vụ quả. Quả bưởi Diễn trong vườn bưởi của gia đình anh to, mọng nước, vàng đẹp, mỗi cây cho từ hơn 200 quả/vụ. Mỗi vụ bưởi, vườn bưởi diễn của gia đình anh cho thu nhập trên 20 triệu đồng.
Khu vườn nhà ông Trần Ngọc Hinh (74 tuổi) ở khu 3 xã Chuế Lưu (Hạ Hòa, Phú Thọ) là một trong những khu vườn có diện tích bưởi Diễn lâu năm nhất của huyện. Ông chia sẻ, cách đây 15 năm về trước, khi mà việc trồng cây bưởi Diễn đối với người dân nơi đây hoàn toàn xa lạ thì ông đã mạnh dạn đổi mới hình thức canh tác trên mảnh đất chưa đầy một sào của gia đình bằng cách đưa giống bưởi Diễn về trồng. Sau hai năm đầu chăm sóc, bước sang năm thứ ba, bưởi đã trổ hoa, kết trái.
Bưởi Diễn là sự lựa chọn tốt để thay thế các cây trồng già cỗi, kém hiệu quả trên đất đồi bạc màu ở Phú Thọ. Ảnh: Nguyễn Thế Lượng.
Trong quá trình trồng, ông Hinh đã dày công ghép giống bưởi Diễn với gốc bưởi chua thường. Như thế, bưởi Diễn sẽ có khả năng đề kháng sâu bệnh, trẻ lâu và phù hợp với thổ nhưỡng cũng như khí hậu vùng ven sông Hồng.
Đến nay, gia đình ông phát triển diện tích bưởi Diễn lên tới hơn 100 gốc, đã cho quả. Vào mùa, cây nào nhiều cũng lên tới 200 quả. Vào dịp giáp Tết, quả to, đẹp bán được 35.000 đồng/quả, quả nhỏ hơn từ 25 - 30 ngàn đồng/quả. Nhờ vậy, qua mỗi mùa bưởi, chỉ trong từng ấy diện tích đất vườn đã mang lại cho gia đình ông Hinh trên 20 triệu đồng.
Cây bưởi diễn đã thực sự bén rễ vùng đất vườn đồi ở Hạ Hòa. Nhờ mô hình trồng bưởi diễn, nhiều hộ nông dân ở các địa phương đã chuyển đổi thành công cơ cấu cây trồng, tạo nên diện mạo và sắc màu mới cho nền kinh tế nông nghiệp của địa phương.
Sản phẩm quả bưởi Diễn ở Hạ Hòa vàng, đẹp, ngọt, mọng nước, được thị trường gần xa ưa chuộng, giá bán bưởi Diễn ở Hạ Hòa giao động từ 25-35 ngàn đồng/quả. Nhờ phát triển diện tích bưởi Diễn, nhiều gia đình trong huyện có thu nhập vài chục triệu đồng nhờ bán quả. Đây cũng là cơ hội để các hộ nông dân tăng thu nhập từ kinh tế vườn đồi.
