Buôn chuột đồng mùa nước nổi

Đang vào mùa nước nổi nên nguồn chuột đồng hạn chế, giá thịt chuột bán tại chợ TX Châu Đốc, Châu Thành, TP Long Xuyên xấp xỉ với thịt heo, dao động từ 45.000 – 50.000 đồng/kg

Mỗi năm ba mùa bắt chuột

Chuột đồng có hai loại ăn được là chuột cơm và chuột cống nhum. Thức ăn chủ yếu của chuột đồng là các loại nông sản và cỏ non, sống ở xa khu dân cư nên ít mầm bệnh. Chuột cơm loại to chừng 7 -10 con/kg và loại nhỏ (chuột lứa) từ 12 -15 con/kg, nhìn khác hẳn với chuột cống lan sống trong nhà hay dưới miệng cống. Chuột cống nhum to bằng bắp tay, con lớn to như con mèo và ở “sạch” như chuột cơm. Chuột cơm sinh sản rất nhanh nên họ hàng nhà chúng khá đông, thịt lại ngon được nhiều người chuộng ăn hơn.

Do mật độ đông đúc nên mùa nào người dân miệt đồng cũng có thể bắt được chuột cơm. Còn để tập hợp được số lượng lớn cho việc bán buôn thì đã có ba mùa săn bắt chuột đồng. “Vua” buôn chuột Lê Duy Khánh cho biết, sau khi lũ rút chuột vùng lúa mùa ở Bạc Liêu và Cà Mau bắt đầu sinh sôi nẩy nở, mùa đặt bẫy chuột kéo dài từ tháng Chạp đến tháng ba âm lịch. Còn từ tháng tư đến tháng tám, chủ yếu là chuột đồng đặt rập, đăng lưới đuổi, xuyệt điện ở những cánh đồng cỏ, bưng biền Campuchia.

Chuột mùa này ăn cỏ non nên vừa mập vừa béo mềm, thịt ngọt lừ. Từ tháng tám đến tháng Chạp, chuột đặt bẫy và xuyệt điện ở vùng lúa mùa nổi, rừng tràm và đồng cỏ năng giữa Tri Tôn (An Giang) và Kiên Lương (Kiên Giang). Mùa này chuột ngon không kém chuột đồng Campuchia nhưng số lượng ít hơn.

Còn tại vùng tứ giác Long Xuyên, do sản xuất ba vụ lúa/năm nên mùa đặt bẫy cũng ăn theo mùa lúa. Anh Nguyễn Văn Phúc ở làng Phù Dật cho biết, sau mỗi vụ thu hoạch lúa đặt 250 cái rập, mỗi đêm bẫy được từ 12-15kg chuột và kéo dài khoảng 25 ngày. Còn khi lúa gieo sạ đến trổ, mỗi đêm bẫy chừng 5-7kg, đặt bẫy ngay đường mòn chuột chạy nên không tốn mồi.

Vốn đầu tư mua 250 cái rập khoảng một triệu đồng, đặt một tuần đủ lấy lại vốn. Con kênh Phù Dật có khoảng 100 hộ vừa làm nghề đặt bẫy và buôn bán chuột. Đến mùa săn chuột, dân làng đi khắp các tỉnh ĐBSCL, sang cả nước bạn Campuchia bẫy chuột và thu gom hàng đem về làng, mổ thịt rồi phân phối đi các tỉnh miền Tây và miền ĐNB tiêu thụ.

Làng chuột lớn nhất miền Tây

Đang vào mùa nước nổi nên nguồn chuột đồng hạn chế, giá thịt chuột bán tại chợ TX Châu Đốc, Châu Thành, TP Long Xuyên xấp xỉ với thịt heo, dao động từ 45.000 – 50.000 đồng/kg. Còn vào các xã Thạnh Mỹ Tây, Ô Long Vĩ (huyện Châu Phú), Vĩnh Nhuận (huyện Châu Thành), Tây Phú (huyện Thoại Sơn), dân đặt rập bán chuột cho những người nuôi trăn giá 22.000 – 25.000 đồng/kg. Chuột vùng này đang vào mùa sinh sản nên không ngon bằng chuột mùa nước nổi ở vùng Tri Tôn và Kiên Lương. 

Hình ảnh thường thấy của lái "chuột"

Sáng sớm, con đường kênh Tám Ngàn, từ khu vực Lò Gạch tới cầu Vàm Rầy thuộc huyện Tri Tôn, dân buôn chuột khắp nơi đổ về mua bán chừng hai giờ đồng hồ rồi tan. Một số thương lái chuyển hàng về các chợ bán lẻ nhưng phần nhiều về Phù Dật. Lê Duy Khánh cho biết, thời điểm này mỗi ngày đại lý của anh mua chừng 200 – 300kg chuột sống nhưng giá rất cao, tính cả chi phí vận chuyển gần 35.000 đồng/kg, đem bỏ mối cho dân mổ thịt đem bán lẻ quanh các chợ trong tỉnh An Giang thì vọt lên 50- 60.000 đồng/kg.

Lê Duy Khánh quê ở tỉnh Bạc Liêu. 15 năm trước anh làm tài xế lái xe tải đường dài tuyến quốc lộ 1A (Bạc Liêu đi TPHCM). Khi xe chạy qua các tỉnh, anh thấy nhiều đại lý kinh doanh chuột rất nhộn nhịp. Về quê, thấy việc săn bắt, mua bán chuột quá hời nên anh chuyển nghề. Lúc đầu, đi thu gom hàng ở địa phương đem lên Cần Thơ bỏ mối. Dần dà mở rộng địa bàn thu mua xuống tận Cà Mau rồi chở lên làng Phù Dật bán. Cùng làm bạn hàng buôn chuột nên anh quen biết và trở thành vợ chồng với chị Phạm Thị Thu Giang – quê Phù Dật. Vợ chồng sáp vô mần ăn nên trở thành đại lý kinh doanh chuột lớn nhất khu vực ĐBSCL, và Phù Dật cũng trở thành làng chuột lớn nhất miền Tây.

Anh Khánh cho biết, mùa săn bắt chuột nhiều từ tháng Chạp đến tháng tám năm sau, mỗi ngày đại lý của anh mua chở hai xe tải 3-4 tấn, còn cả làng Phù Dật tiêu thụ từ 5- 6 tấn chuột. Chuột mổ thịt ướp lạnh bán ở các chợ trong tỉnh, chuột sống đựng vào lồng sắt vận chuyển đi Cần Thơ, Tiền Giang, Long An cung ứng cho TPHCM. Ước mỗi năm làng Phù Dập tiêu thụ từ 1.800 – 2.000 tấn chuột, góp phần làm giảm thiệt hại trong sản xuất nông nghiệp cho cả ĐBSCL.

Món ngon từ chuột...

Phải là dân miền Tây “chánh cống” mới am hiểu cách chế biến các món thịt chuột. Chú Tám Liễm (quê xã Bình Thành, huyện Thoại Sơn) khẳng định như vậy. Ở quê chú, người ta có thế chế biến thịt chuột được hàng chục món ăn, từ các món dân dã thường ngày đến các món đãi tiệc và đãi khách, tùy món ngon mà cách làm cầu kỳ hay giản dị. Món ăn thường ngày như thịt chuột xào hành (hành lá), nấu canh chua, muối xả ớt chiên, nướng lèo thì ai cũng có thể làm được.

Tuy nhiên, với món canh chua phải lưu ý cách làm, chứ nấu như cá đồng, còn nguyên xi mùi chuột. Trước hết, chặt con chuột làm đôi, ướp gia vị (bột ngọt, muối, củ tỏi cho thơm) rồi bỏ vào chảo mỡ chiên sơ cốt để khử mùi. Khi nồi canh được nêm xong mới thả thịt chuột vào, nước canh sôi lại lần nữa thì ăn luôn mới ngon, đừng để nguội sẽ tanh. Còn món chuột nướng lèo phải là thịt tươi, không cần ướp gia vị, kẹp vào gấp tre nướng lửa than củi đước, mở tươm vàng ươm. Món nướng lèo thịt chuột rất ngọt, chỉ cần chấm với nước mắm nhĩ dầm ớt kèm rau sống là ăn sạch nồi cơm.

Đối với các món thịt chuột dành đãi tiệc hay đãi khách, như làm bánh xèo thịt chuột, món chuột dồi nướng, chuột úp trách, chuột hấp cơm…chọn mua chuột sống đem về nhà tự làm, khi lột da tránh làm mất lớp mở áo quanh thân, mổ ở phần cuối ổ bụng lấy sạch nội tạng, chọn 3 con chuột tơ, băm nhuyễn rồi ướp gia vị (củ hành, tiêu xay, ít muối và ngũ vị hương), dồn hết vào ổ bụng 10 con chuột lớn.

Sau đó ướp gia vị chừng 30 phút sau đem nướng lửa than. Để món chuột dồi độc đáo đem úp trách đất. Lót một lớp lá dứa vào cái dĩa sành to, xấp 10 con chuột dồi vào dĩa, lót tàu lá chuối dưới đất và để dĩa chuột lên, dùng cái nồi đất (trách) úp lại, phủ rơm đốt cho đến khi chín. Khi lửa rơm tàn dỡ trách đất ra, dĩa chuột vàng mươm và bốc mùi thơm lừng, làm cả xóm nức mũi.

Còn món chuột hấp cơm thì ướp gia vị (tiêu xay, củ hành, nước mắm, ngũ vị hương), khi nồi cơm cạn nước cho dĩa chuột vào đậy kín nắp nồi. Nấu cơm bằng gạo nếp thì không cần thêm lá dứa vào nồi cơm. Cả hai món thịt chuột úp trách và thịt chuột hấp cơm làm rất cầu kỳ thường dành đãi khách quý.