Vụ đông xuân năm nay ở miền Bắc, thời tiết cực kỳ thuận lợi cho bệnh đạo ôn phát triển. Ngay từ đầu vụ, Cục BVTV đã liên tục khuyến cáo bệnh đạo ôn sẽ tàn phá lúa. Dù vậy nhưng ở một số địa phương vẫn không chỉ đạo tốt công tác kiểm tra, phát hiện để phòng trừ kịp thời nên nhiều diện tích lúa xuân bị đạo ôn tàn phá nặng, đặc biệt trên các giống nhiễm là một số giống lúa thơm và giống BC15.
Tại TX Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh), vụ ĐX năm nay đưa vào sản xuất hai giống lúa chủ lực là BC15 và TBR-1 của Cty CP Giống cây trồng Thái Bình. Qua thị sát thực tế cho thấy tại 5 cụm thí điểm sản xuất BC15 với 107,5ha thì có cụm của xã Thuận Lộc là diện tích bị nhiễm đạo ôn chiếm số lượng lớn.
Ông Nguyễn Sỹ Minh - xóm trưởng xóm 3 cho biết: “Toàn xóm sản xuất 4,5ha BC15 ở các cánh đồng chiêm trũng và đều bị đạo ôn cổ bông”. Ông Minh cho rằng là do giống nhiễm bệnh đạo ôn bởi các giống lúa khác cũng có bị đạo ôn nhưng không ở mức độ lớn như BC15. Không đồng quan điểm với ông Minh, ông Trần Văn Ngôn- xóm trưởng xóm 1 xã Thuận Lộc cho rằng: “Cả xóm sản xuất 2,5ha giống BC15 và 6 sào TBR-1. Với TBR-1 dự kiến năng suất sẽ đạt 3,5tạ/sào (500m2), còn BC15 tuy bị đạo ôn mất khoảng 30% nhưng năng suất chắc chắn vẫn đạt mức trung bình là 2,8tạ/sào chứ không thể nói là mất trắng được”.
Cùng nhận định với ông Ngôn, bác Trần Văn Tuệ ở xóm Bình Hồng, phường Bắc Hồng phân tích: “Trước khi đưa vào sản xuất giống BC15, chúng tôi đã được tập huấn các biện pháp kỹ thuật canh tác, được khuyến cáo là BC15 có nhiễm đạo ôn ở mức trung bình, nếu phát hiện sớm và phòng trừ đúng kỹ thuật sẽ ngăn chặn được và hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại. Qua 1 vụ sản xuất, chúng tôi thấy địa phương hỗ trợ 50% giá giống nên giá mua của dân với loại giống có chất lượng cao như thế là rất phù hợp với túi tiền nhà nông.
Vấn đề ở chỗ, chúng tôi đã không nắm chắc quy trình kỹ thuật. Việc đưa giống BC15 vào ruộng chiêm trũng là không hợp lý trong điều kiện thời tiết có độ ẩm cao, kéo dài. Thực tế, số diện tích nào được chăm sóc đúng kỹ thuật và phát hiện kịp thời sâu, bệnh để phòng trừ thì mất khoảng 10%, ngược lại sẽ mất khoảng 70-80%”.
Liên quan đến các biện pháp kỹ thuật canh tác, ông Tuệ chứng minh thêm: “BC15 gạo thơm ngon nên nhân dân ưa chuộng. Tuy nhiên, phía Cty cung ứng giống khuyến cáo mật độ sản xuất 45 khóm/m2 thì tại Hồng Lĩnh nhiều diện tích bố trí mật độ 55-60 khóm/m2. Trong khi độ ẩm cao, ánh sáng quang hợp thiếu mà giống lúa mới trên ruộng lạ lại cấy dày như vậy nên càng thuận lợi cho sâu, bệnh, nhất là bệnh đạo ôn phát triển.
Kinh nghiệm cho thấy, những thửa ruộng trũng, gặp độ ẩm cao thường bị đạo ôn và rầy nâu tàn phá. Một vấn đề nữa là cùng thời gian này, phân bón kali trên thị trường xuất hiện thông tin có nhiều phân bón kali giả, vì thế người dân chuyển sang bón đạm urê nhiều hơn. Chính vì điều đó, lúa càng được kéo dài tuổi thanh xuân, làm cho cây lúa non hơn, rất thuận lợi cho đạo ôn tàn phá”.
Còn ông Sinh - cán bộ kỹ thuật xã Trung Lương đưa ra lý giải: “BC15 ở Trung Lương phát triển tốt hơn. Tuy nhiên, nhìn nhận lại có thể thấy BC15 sẽ thuận lợi ở vụ hè thu tới đây hơn là vụ ĐX. Giống lúa mới cần phải được kiểm chứng, không nên chùn bước”.
Ông Đinh Quốc Thị- Chủ tịch UBND TX Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh: “Để có những đánh giá chuẩn mực hơn đối với giống lúa BC15, vụ hè thu tới Hồng Lĩnh tiếp tục đưa vào sản xuất trên diện rộng theo khuyến cáo của các nhà khoa học và sự cho phép của ngành nông nghiệp tỉnh”.
Chúng tôi tiếp tục đến các vùng chuyên canh lúa ở huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hoá và huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam. Tiếp xúc với bà con huyện Đại Lộc ai cũng phấn khởi vì được mùa nhờ giống lúa chất lượng cao BC15. Cụ Nguyễn Văn Trung, thôn Trường An, xã Đại Quang, huyện Đại Lộc nói: Cùng với các giống lúa khác được gia đình đưa vào sản xuất, tui thấy BC15 có nhiều ưu điểm. Đầu tiên phải kể đến năng suất BC15 đạt kỷ lục so với các giống khác hiện nay ở quê tui, dự kiến đạt 11 tấn/ha. Thứ hai là gạo BC15 thơm, ngon và dẻo lắm. Được khuyến cáo là BC15 dễ bị đạo ôn nên bọn tui thường xuyên thăm đồng và phát hiện bệnh để trừ sớm. Kinh nghiệm của nông dân Đại Lộc là “bệnh thì phải phòng, sâu thì phải trừ”.
Thăm đồng ở Đông Sơn - Thanh Hoá, anh Lê Văn Nghĩa- Chủ nhiệm HTXNN Đông Phú, huyện Đông Sơn khoe: “Đây là một vụ sản xuất khó khăn vì sâu bệnh nhiều, nhưng lúa BC15 vẫn một màu vàng mơ, hứa hẹn một vụ mùa bội thu”. Vụ xuân này, Đông Phú đưa vào canh tác 4ha giống lúa BC15, dự kiến năng suất sẽ đạt 7,8 - 8,2tấn/ha. “Đó là mức năng suất cao nhất từ trước tới nay trên đồng ruộng Đông Phú. Cán bộ khuyến nông thì thường xuyên lội ruộng thăm đồng cùng nhân dân phòng trừ tốt sâu, bệnh. Vụ mùa tới chúng tôi tiếp tục tăng diện tích lên khoảng 10-15ha giống lúa BC15 này” - anh Nghĩa nói. Theo nhận định của nhà nông thì BC15 đẻ nhánh khoẻ, sinh trưởng tốt, không đòi hỏi cao về lượng phân bón, cần canh tác đúng quy trình hướng dẫn.
