Mối tình LaBa và Đạ K'Nàng trên đỉnh Đam Rông

Chuyển đổi để… thành công

Đạ K'Nàng (huyện Đam Rông) là xã miền núi của tỉnh Lâm Đồng, nơi có 43% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số. Đây là xã thuần nông và nguồn thu nhập của người dân từng phụ thuộc hoàn toàn vào canh tác cà phê, một số loại cây trồng khác.

Do vậy, khi giá cà phê xuống thấp, cuộc sống của bà con nông dân nơi đây gặp nhiều khó khăn. Để nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống cho bà con, những năm gần đây, chính quyền xã Đạ K'Nàng đã tổ chức tuyên truyền, hỗ trợ người dân chuyển đổi cây trồng. Đặc biệt chuyển đổi từ diện tích cà phê già cỗi, kém hiệu quả qua trồng chuối laba.

Bà Cao Thị Tân (41 tuổi) thổ lộ, trước đây gia đình bà trồng cà phê và các loại rau ăn lá ngắn ngày. Tuy nhiên, nguồn thu từ 2 các loại nông sản này lại bấp bênh nên kinh tế gia đình gặp rất nhiều khó khăn. Đến năm 2019, gia đình bà quyết định liên kết với Hợp tác xã Laba Banana Đạ K'Nàng sản xuất 2ha chuối.

"Ban đầu còn chưa biết thắng thua thế nào nên gia đình chỉ sản xuất 2ha. Sau hơn 1 năm, việc liên kết trồng chuối mang lại hiệu quả kinh tế lớn nên gia đình quyết định chuyển đổi toàn bộ diện tích vườn. Hiện nay gia đình có 5ha chuối và dự kiến sẽ mở rộng thêm trong tương lai", bà Cao Thị Tân chia sẻ.

Theo bà Tân, nhờ vào việc liên kết sản xuất chuối laba nên hiện nay kinh tế gia đình trở nên khấm khá, không còn lâm cảnh túng thiếu, nợ nần như trước. Với mô hình liên kết này, mỗi năm gia đình bà Tân thu về khoản lãi ròng gần 400 triệu đồng. "Sau 3 năm bén duyên với chuối laba, gia đình tôi đã dành dụm mua thêm được 3ha đất sản xuất. Hiện nay, nguồn thu nhập ổn định nên gia đình có điều kiện cho 2 đứa con theo học ở một trường cấp 2 tại TP Đà Lạt. Gia đình cũng có điều kiện cho các cháu tham gia các lớp học tiếng Anh, các lớp năng khiếu. Đó là điều mà trước đây gia đình không nghĩ tới", bà Cao Thị Tân nói.

Cũng như gia đình bà Tân, gia đình ông Tùng ở xã Đạ K'Nàng có cuộc sống sung túc, khấm khá hơn khi liên kết sản xuất chuối laba. Hiện nay, gia đình ông Tùng liên kết sản xuất chuối laba với Hợp tác xã Laba Banana Đạ K'Nàng theo hình thức hợp tác xã cung cấp giống chuối, chuyển giao khoa học, kỹ thuật, công nghệ sản xuất. Cuối vụ, ông Tùng bán sản phẩm chuối cho hợp tác xã theo hợp đồng với mức giá 5.500 đồng/kg.

Tỉ lệ hộ nghèo giảm mạnh

Ông Nguyễn Huy Phương, Giám đốc Hợp tác xã Laba Banana Đạ K’Nàng cho biết, hiện nay hợp tác xã có khoảng trên 200ha chuối (bao gồm diện tích liên kết) ở Đạ K'Nàng và các xã lân cận thuộc huyện Đam Rông, Lâm Hà. Hợp tác xã đang liên kết sản xuất với 70 hộ dân, trong đó có khoảng 50 hộ thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Cũng theo ông Nguyễn Huy Phương, trong thời gian qua, nhờ liên kết sản xuất chuối hiệu quả nên kinh tế các hộ dân đều có sự cải thiện vượt bậc. Nhiều hộ đói nghèo đã vươn lên và trở thành hộ khá giả trong vùng.

Năm 2021 vừa qua, Hợp tác xã Laba Banana Đạ K'Nàng đã xuất khẩu 6 nghìn tấn chuối qua thị trường Nhật Bản, xuất khẩu 600 tấn qua Hàn Quốc và xuất khẩu qua Malaysia 400 tấn, Trung Quốc 300 tấn và xuất khẩu qua thị trường Mỹ khoảng 40 tấn. Trong tổng sản lượng chuối sản xuất thì có đến 70% phục vụ thị trường xuất khẩu còn 30% tiêu thụ ở thị trường nội địa.

"Trong năm 2021, hợp tác xã đã ký kết với người dân trong việc chuyển đổi 50ha cây trồng kém hiệu quả qua sản xuất chuối laba. Điều này vừa góp phần giúp người dân cải thiện thu nhập vừa đảm bảo nguồn sản phẩm để hợp tác xã phục vụ thị trường xuất khẩu", ông Nguyễn Huy Phương cho biết và thêm rằng các hộ thành viên buộc phải sản xuất theo quy trình chuẩn của hợp tác xã. Với cách làm và hợp đồng bao tiêu như hiện nay, việc sản xuất 1ha chuối, người dân sẽ có thu nhập hàng trăm triệu đồng/ha mỗi năm.

Hiện nay, Hợp tác xã Laba Banana Đạ K'Nàng tiếp tục mở rộng nhà xưởng từ 0,6ha lên 1ha để đảm bảo quy trình sơ chế, đóng gói, bảo quản sản phẩm. Hợp tác xã cũng đầu tư khoảng 5 tỷ đồng để lắp đặt hệ thống dây chuyền sơ chế, chế biến, đặc biệt đầu tư các trang thiết bị hiện đại để chế biến chuối laba thương phẩm, chuối sấy, bột chuối, nguyêu liệu sợi chuối và sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ. Đối với nhà xưởng này, hợp tác xã sẽ giải quyết việc làm cho khoảng 100 người mà đa số là người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số chưa có việc làm ổn định.

Theo lãnh đạo UBND xã Đạ K'Nàng, trong những năm qua, việc liên kết sản xuất chuối laba giữa Hợp tác xã Laba Banana Đạ K'Nàng và người dân đã mang lại hiệu quả cao trong thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Không chỉ kinh tế người dân địa phương được cải thiện mà chuỗi liên kết này còn góp phần giúp hàng chục hộ dân tại các xã lân cận như Phi Liêng, Liêng S’rônh (Đam Rông) và các xã Phú Sơn, Tân Hà (Lâm Hà) vươn lên làm giàu.

Ông Nguyễn Bá Nhân, Chủ tịch UBND xã Đạ K’Nàng cho biết, địa phương là xã thuần nông với khoảng 43% dân số là người đồng bào dân tộc thiểu số. Những năm 90, vì việc canh tác không hiệu quả nên tỉ lệ hộ nghèo tại địa phương chiếm đến 80%. "Những năm gần đây, để cải thiện tình hình, chính quyền địa phương đã vận động người dân mạnh dạn chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả qua sản xuất chuối laba, mắc ca, trồng dâu nuôi tằm. Đặc biệt nhờ sự liên kết giữa Hợp tác xã Laba Banana Đạ K'Nàng với người dân sản xuất chuối laba nên cuộc sống người dân khấm khá, ổn định", ông Nguyễn Bá Nhân cho biết.

Cũng theo ông Nguyễn Bá Nhân, thu nhập người dân được nâng cao, chất lượng cuộc sống được đảm bảo nên việc xây dựng nông thôn mới và các hoạt động tại địa phương cũng thuận lợi. Người dân phấn khởi và tích cực vươn lên trong cuộc sống. Ông Nguyễn Bán Nhân nói: "Năm 2000, tỉ lệ hộ nghèo tại xã Đạ K'Nàng đang ở mức 70%, đây là con số cao "kỷ lục" của tỉnh Lâm Đồng. Tuy nhiên, nhờ vào cuộc chuyển đổi cây trồng, nông dân liên kết sản xuất chuối laba nên hiện nay tỉ lệ hộ nghèo đã được giảm xuống dưới 7% (theo bộ tiêu chuẩn mới - PV), phấn đấu trong thời gian tới tỉ lệ này sẽ tiếp tục giảm".

Ông Nguyễn Huy Phương, Giám đốc Hợp tác xã Laba Banana Đạ K'Nàng cho biết, hiện nay nhiều đối tác tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Malaysia, Mỹ… đã đặt vấn để tăng lượng chuối để đáp ứng nhu cầu thị trường. Do vậy, hợp tác xã tiếp tục liên kết với các hộ dân trong vùng để mở rộng vùng nguyên liệu. Dự kiến đến năm 2023, tổng diện tích sản xuất chuối của hợp tác xã sẽ đạt 500ha.

Về vấn đề liên kết sản xuất, Hợp tác xã Laba Banana Đạ K'Nàng sẽ ký kết hợp tác với người dân theo hình thức hợp tác xã đầu tư cho người dân khoảng 50% chi phí mua cây giống cũng như các loại vật tư nông nghiệp như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Cùng với đó là hướng dẫn, chuyển giao khoa học, kỹ thuật, quy trình sản xuất chuối cho các hộ liên kết và cuối cùng là mua lại sản phẩm chuối.