Ông Bùy Huy Toàn, Chủ tịch UBND huyện Ngọc Lặc (Thanh Hóa) khẳng định, do Công ty Xuân Thiện 2 trong quá trình mở đường vào dự án, gây tắc dòng chảy thoát lũ. Tháng 9/2022, khi lũ tràn về, gây vỡ bờ bao, khiến toàn bộ khu vực hạ du bị ngập lụt. Đây là tuyến đường phục vụ Dự án chăn nuôi Công nghệ cao Xuân Thiện Thanh Hóa 2.
Tiếng kêu cứu giữa trưa
Gần trưa ngày 30/9/2022, bà Bùi Thị Liên vừa chợp mắt được một hồi, bỗng nghe tiếng ầm ầm như thác đổ bên tai. Chỉ vài phút sau, nước lũ tràn về cuốn phăng tài sản, hoa màu của gia đình bà và hàng chục hộ dân làng Pheo (xã Nguyệt Ấn, Ngọc Lặc, Thanh Hóa).
Giữa thời khắc sinh, tử, người dân thôn Pheo thay nhau tri hô, dắt díu, tháo chạy lên gò núi cao để lánh nạn. Khuôn mặt ai nấy tỏ vẻ thất thần, ngơ ngác.
Người phụ nữ trạc tuổi 50, tay chỉ kịp dắt mỗi con trâu chạy lên sườn núi cạnh nhà để tránh trú, bảo toàn tính mạng. Toàn bộ tài sản có giá trị trong căn nhà vừa được xây cất (loa, đài, tủ lạnh, tivi, hoa màu, gia súc, gia cầm) đều hư hại và bị nước lũ cuốn trôi.
Bà Liên (giữa) vẫn chưa hết bàng hoàng khi kể lại câu chuyện lũ tràn về tháng 9/2022. Ảnh: Quốc Toản.
Bà Liên nhớ lại: “Khoảng 10 phút sau khi nghe tiếng động lớn, nước đã ngập sâu mặt đường và dâng lên tận nhà. Nước lũ chảy cuồn cuộn, cuốn phăng rác rưởi và toàn bộ tài sản có giá trị trong nhà dân. Thời điểm đó, người dân chỉ lo bảo toàn tính mạng chứ không quan tâm đến điều gì khác”, bà Liên nhớ lại.
Bà Liên cho biết, hơn 50 năm sinh sống ở làng Pheo, bà chưa bao giờ chứng kiến thảm họa như vậy. Trang giấy nhàu nhĩ được bà Liên gói kỹ trong túi bóng ghi lại chi tiết từng tài sản bị thiệt hại. Bà bảo, phải lưu lại để vừa làm kỷ niệm vừa làm bằng chứng yêu cầu Tập đoàn Xuân Thiện 2 bồi thường cho gia đình. Qua kiểm đếm, trận lũ xảy ra hồi tháng 9/2022 khiến gia đình bà Liên thiệt hại 39,6 triệu đồng.
Căn nhà bà Liên bị ngập sâu gần 1m. Ảnh: Quốc Toản.
Cùng chung cảnh ngộ với người dân thôn Pheo, anh Lê Văn Điền khi đó chỉ kịp cắp vội đứa trẻ bên hông, chạy tháo thân lên đồi, mặc đàn dê đang đến vụ vùng vẫy trong cơn lũ dữ.
"Nước ầm ầm tràn về nghe như tiếng sấm. Ước tính phải cả nghìn khối nước tràn xuống khu vực dân cư. Họ đắp đập ngăn nước mới gây ra thảm họa như vậy. Bây giờ họ lại đắp thêm 1 con đập nữa thì không biết dân sẽ sống sao khi có lũ về", anh Điền trầm ngâm.
Ước tính tài sản của gia đình anh Điền bị thiệt hại do mưa lũ hồi tháng 9/2022 vừa qua lên tới 136 triệu đồng. Các tài sản có giá trị như tivi, tủ lạnh, máy lọc nước, tủ lạnh... đều không còn khả năng sử dụng.
Cũng theo phản ánh của người dân, sau khi xảy ra sự việc nêu trên, Công ty Xuân Thiện 2 đã cam kết với bà con làng Pheo về việc đền bù thiệt hại nhưng đã nửa năm nay doanh nghiệp vẫn im hơi lặng tiếng. Bức xúc trước hành vi của doanh nghiệp người dân đã làm đơn kiến nghị gửi chính quyền địa phương để "cầu cứu".
"Dân giờ không dám chăn nuôi, trồng trọt gì vì sợ nếu lũ về lại mất trắng. Chúng tôi mong chính quyền địa phương sớm giải quyết quyền lợi cho người dân yên tâm ổn định đời sống, sản xuất", bà Phạm Thị Hà, người dân làng Pheo chia sẻ.
Làm dự án nghìn tỷ, nhưng không có tiền đền cho dân?
Theo UBND xã Nguyệt Ấn cách đây không lâu, Công ty Xuân Thiện 2 bắt đầu triển khai san lấp mặt bằng cho dự án chăn nuôi công nghệ cao tại địa phương. Quá trình thực hiện dự án, đơn vị thi công đã đắp đất, mở đường giao thông phục vụ dự án.
Ông Lê Đức Dũng, Chủ tịch UBND xã Nguyệt Ấn cho biết: “Quá trình thi công, dự án đã làm cản dòng chảy của lũ, gây tích nước ở phần thượng lưu, tạo thành hồ chưa có độ sâu từ 9 - 10m. Tháng 9/2022, khi mưa lũ tràn về, lượng nước tích lớn, gây vỡ đường bao. Chỉ trong 30 phút, lũ đã tràn xuống vùng hạ du gây ngập và cuốn trôi tài sản của 50 hộ dân”, ông Dũng thông tin.
Khu vực xảy ra vỡ đường bao, khiến nước lũ tràn xuống vùng hạ du, gây ngập lụt, thiệt hại tài sản cho dân. Ảnh: Quốc Toản.
Theo thống kê của UBND xã Nguyệt Ấn, số hộ bị ảnh hưởng vì dự án, gây thiệt hại tài sản (hoa màu, vật nuôi, tài sản khác…) của 50 hộ dân tại làng Pheo. Thiệt hại ước tính hơn 800 triệu đồng.
Ông Lê Đức Dũng cho biết thêm, sau khi sự việc xảy ra, chính quyền địa phương và doanh nghiệp đã phối hợp kiểm kê tài sản bị thiệt hại và yêu cầu công ty Xuân Thiện 2 bồi thường thiệt hại cho các hộ dân. UBND xã Nguyệt Ấn đã nhiều lần tổ chức đối thoại giữa doanh nghiệp và người dân để giải quyết sự việc, nhưng quyền lợi của người dân vẫn chưa được giải quyết theo yêu cầu.
“UBND xã đã lập bảng kê chi tiết thiệt hại và có chữ ký của từng hộ dân gửi cho Công ty Xuân Thiện, yêu cầu doanh nghiệp đền bù thiệt hại cho các hộ dân. Doanh nghiệp hứa đền bù cho người dân trong quý I/2023, nhưng đến nay người dân vẫn chưa nhận được tiền đền bù. Cán bộ công ty nói doanh nghiệp đang khó khăn nên chưa có kinh phí đền bù”, ông Dũng cho biết.
Cũng theo ông Dũng, tại xã Nguyệt Ấn chưa bao giờ thấy hiện tượng nước lũ dâng cao, tràn vào nhà dân như vậy: “Trước đây vẫn có hiện tượng ngập lụt do mưa bão, nhưng mức độ không đáng kể. Chỉ khi Tập đoàn Xuân Thiện đắp đê tạm để cho xe lưu thông mới xảy ra hiện tượng ngập lụt sâu vào nhà dân”.
Ông Bùi Huy Toàn, Chủ tịch UBND huyện Ngọc Lặc khẳng định, thiệt hại của người dân là do lỗi của Công ty Xuân Thiện 2. "Hiện nay, UBND huyện đã giao cho địa phương tiếp tục phối hợp với Công ty Xuân Thiện làm việc với người dân để thỏa thuận mức đền bù thỏa đáng. Lãnh đạo huyện sẽ có ý kiến chấn chỉnh kịp thời vấn đề này", ông Toàn cho hay.
Cũng theo ông Toàn, toàn bộ Dự án chăn nuôi Công nghệ cao Xuân Thiện Thanh Hóa 2 đang trong quá trình giải phóng mặt bằng, chưa được bàn giao đất. Do đó, việc mở đường vào dự án là không đúng quy định.
Dự án chăn nuôi Công nghệ cao Xuân Thiện Thanh Hóa 2 của Công ty cổ phần Xuân Thiện Thanh Hóa 2 có tổng mức đầu tư 2.500 tỷ đồng (địa chỉ tại làng Pheo, xã Nguyệt Ấn, huyện Ngọc Lặc, Thanh Hóa). Dự án với công suất dự kiến 5.000 lợn nái; 35.000 lợn thịt, sử dụng khoảng 150 lao động. Dự án thực có diện tích sử dụng đất hơn 97ha, đang trong giai đoạn san lấp mặt bằng. Đây là dự án thuộc Khu liên hợp sản xuất, chăn nuôi, chế biến thực phẩm công nghệ cao Xuân Thiện Thanh Hóa, tại các huyện Ngọc Lặc, Lang Chánh, Cẩm Thủy với tổng mức đầu từ 23.000 tỷ đồng.
