Biểu tượng đảng Cộng hoà Mỹ tại một điểm vận động tranh cử. Ảnh: AFP/Getty Images.
Đảng Cộng hòa
Sau nhiều tháng mâu thuẫn với giới chức bang North Carolina, đảng Cộng hòa chia tay địa điểm dự kiến Charlotte chuẩn bị mất hàng năm trời trước đó để chuyển đến Jacksonville (Florida) tổ chức đại hội toàn quốc 2020 tại đây. Quyết định dẫn đến nhiều chi tiết ly kỳ trong khâu hậu kỳ ở hậu trường và đến nay những hóa đơn vẫn dùng dằng bị đẩy qua đẩy lại.
Đội ngũ trong bộ máy tranh cử của Tổng thống Donald Trump nháo nhào bởi chỉ có vài tuần để chuẩn bị cho sự kiện quan trọng đầy biểu tượng và cũng thu hút hàng chục nghìn người đổ về. "Tôi vẫn cho rằng lo cho sự kiện tầm cỡ như vậy mà chỉ có 2 tháng là bất khả thi, bởi có rất nhiều khâu cần có sự kết nối", Joe Roman - cựu Phó Chủ tịch sự kiện đại hội đảng Cộng hòa năm 2016 tại Cleveland chia sẻ.
Nhưng với Tổng thống Trump thì đó là điều ông không bận tâm. 4 ngày từ ngày 24/8 là sự kiện phải diễn ra dù có trở ngại đến đâu. North Carolina bị tước cơ hội chỉ vì cái gai nhỏ trong mắt là bảo vệ quy định giãn cách xã hội sẽ khiến đại hội vắng vẻ, kém khí thế.
Thế là tất cả lao về Jacksonville, gồm ủy ban tranh cử đảng Cộng hòa, cơ quan liên bang liên quan và tất nhiên là được cả hệ thống chính quyền thành phố chủ nhà đón sẵn. Ban tổ chức Jacksonville gấp rút đưa ra một số địa điểm lựa chọn và điều quan trọng là cử ngay người liên hệ với với các nguồn tài trợ khả dĩ.
Cần 2 năm để tổ chức đại hội
Trong điều kiện bình thường, một thành phố muốn đăng cai tổ chức đại hội đảng cho bất kỳ đảng nào phải nộp hồ sơ chứng minh năng lực. Hồ sơ này thường được chuẩn bị sớm có khi ngay trong năm đầu tiên của một nhiệm kỳ Tổng thống.
"2 năm trước khi đại hội đảng diễn ra, chúng tôi đã được chọn lựa", David Gilbert - cựu Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Ban tổ chức Cleveland nhớ lại. "Có rất nhiều chi tiết phải hoàn thiện, nói ra không thể hết, nhưng thực sự là chúng tôi mất 2 năm rưỡi".
Khi được chọn, gây quỹ tổ chức sự kiện là quan trọng nhất. Kinh phí tối thiểu phải đủ để trang trải cho tất cả các khâu, ai khéo thì không dư nhưng có thể biến sự kiện thành cơ hội thu hút thêm khách du lịch hoặc lấy lãi từ kinh doanh phục vụ hàng chục nghìn người đổ về dự hoặc cổ vũ đại hội.
Không có số liệu chính thức về kinh phí tổ chức một kỳ đại hội của đảng nào tại Mỹ bởi không đảng nào công bố. Nhưng theo nhiều nguồn thạo tin, đại hội một đảng có thể tiêu đến 100 triệu USD. Trong đó, riêng Bộ An ninh nội địa đảm nhận một nửa chi phí bảo vệ an ninh cho các chính trị gia cấp cao đi kèm công nghệ bảo mật. Nửa còn lại thường cho các nhà tài trợ tư nhân đóng góp.
Theo Joe Roman, các địa điểm thành phố chủ nhà thường chọn là nhà thi đấu bóng rổ hoặc bóng gậy. Tuy nhiên, để biến một nơi thi đấu thể thao thành sân khấu chính trị là thách thức lớn. Ban tổ chức phải kiến trúc lại để tăng ghế, lắp đặt hệ thống âm thanh, thiết kế sân khấu xứng tầm...
"Biến một sân bóng thành sân khấu nổi bật là thách thức với nhà thiết kế, sao cho sàn diễn (của chính trị gia ứng cử) vừa tạo dựng được hình ảnh tiền phong vừa là trung tâm", Roman nhớ lại.
Ban tổ chức của thành phố chủ nhà được quy định là mang tính phi đảng phái khi được thành lập và hoạt động, dù thành viên có thể ủng hộ bên này bên kia. Thành phố muốn đăng cai cũng phải xác định tính phi đảng phái trong hồ sơ mời thầu nên thường là chào cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ.
Cả Gilbert và Roman đều nói rằng, "khách du lịch chính trị" rất sộp, nên đóng góp cho nền kinh tế địa phương là không nhỏ.
Năm 2016, Cleveland tổ chức đại hội toàn quốc cho đảng Cộng hòa đã đón 45.000 người, trong đó có 15.000 phóng viên ăn ở nhiều ngày liền.
Ví như ở Milwaukee (Wisconsin) năm nay đăng cai đại hội cho đảng Dân chủ, chi phí khách sạn cho 5 đêm dao động 400 - 900 USD, ăn uống và sinh hoạt phí khác khoảng 500 USD, tất cả là nguồn thu kinh doanh cho nơi tổ chức. Hay Charlotte ngỡ tưởng được đảng Cộng hòa chọn, đã kêu gọi đóng góp được 70 triệu USD trong 2 năm, từ tháng 7/2018 đến khi bị loại phút chót.
Việc được chọn làm nơi tổ chức đại hội đảng không phải ai cũng thích. Vance Opperman từng là đồng chủ tịch Ủy ban Saint Paul Minneapolis) tổ chức đại hội cho đảng Cộng hòa năm 2008 nói ông có "những người bạn ở North Carolina mừng đến phát rồ khi không được chọn". Hay như Thống đốc Roy Cooper của North Carolina bị ông Trump rủa xả đích danh cố tình gây khó dễ bằng quy định giãn cách xã hội.
Charlotte lần này nhận vố đau. Vì đã ký hợp đồng với đảng Cộng hòa nên giờ hai bên phải đàm phán phân chia thiệt hại dựa trên tỷ lệ cam kết đóng góp lúc đầu.
"Chúng tôi đã ký nhiều hợp đồng, bỗng dưng họ hủy ngang", Giám đốc sự kiện John Lassiter nói với tờ báo địa phương The Charlotte Observer. "Giờ chúng tôi phải ngồi lại để xác định con số". Không chỉ tiền, Ban tổ chức Charlotte đã họp khoảng 1.200 cuộc, ngoài thời gian thì chi phí không nhỏ. Lại còn hàng nghìn tình nguyện viên đổ về làm cho Ban tổ chức 2 năm qua, theo tờ The Charlotte Observer.
Luật sư của tòa thị chính Charlotte là Patrick Baker tiết lộ, chính quyền thành phố đã tiêu khoảng 14 triệu USD cho công tác chuẩn bị đại hội.
"Chúng tôi công khai đã huy động được hơn 50 triệu USD, nhưng phần nhiều mới chỉ là cam kết. Chúng tôi làm gì có sẵn tiền để chi trả cho các hợp đồng, như việc sửa sang cung thi đấu Spectrum Center nơi định làm đại hội toàn quốc", The Charlotte Observer dẫn lời Lassiter.
Thông cáo riêng của chính quyền Charlotte thì nhấn mạnh "phải nhanh chóng bàn thảo đóng góp của các bên, phải buộc trách nhiệm cho đảng Cộng hòa hoàn thành cam kết, nghĩa vụ của họ".
Jacksonville muốn tất toán
Trong thư gửi các ủy viên Hội đồng thành phố Jacksonville, ban kiểm toán đã liệt kê chi tiết các khoản đã chi cho riêng sự kiện đại hội toàn quốc đảng Cộng hòa. Tổng chi phí là 153.602,68 USD, tuy nhiên chưa gồm khoản chi hàng ngày như làm việc ngoài giờ hay làm riêng theo đơn thuê của Ủy ban đảng Cộng hòa.
Bên cạnh đó, Sở cảnh sát Jacksonville cần thanh toán 69.974 USD chi phí làm việc ngoài giờ. Sở Cứu hỏa cứu nạn cần chi 9.862,7 USD chi phí làm việc ngoài giờ. Bộ phận phụ trách âm thanh cũng cần thanh toán 1.384,48 USD hay Văn phòng Đạo đức là 2.604 USD vì cùng lý do.
Jacksonville đã thuê công ty Wheeler Emergency Management với hóa đơn là 69.777,5 USD tham gia tổ chức sự kiện nhưng kinh phí đang được kiểm toán và có thể xin được hỗ trợ từ ngân sách liên bang.
Biểu tượng của 2 đảng lớn nhất nước Mỹ - Dân chủ (bên trái) và Cộng hòa. Ảnh: AFP.
Đảng Dân chủ
Milwaukee (Wisconsin) năm nay được đảng Dân chủ lựa chọn. Thành phố cũng đang làm hóa đơn, trước mắt là cho khoản kinh phí kế hoạch 50 triệu USD riêng cho công tác an ninh, được thanh toán từ Bộ Tư pháp. Đây là khoản chi trước hoàn sau. Con số chính xác được cho là chỉ 20,9 triệu USD bởi quy mô giảm do các hạn chế bởi dịch Covid-19.
Khoản chi an ninh cho đại hội toàn quốc đảng Dân chủ lớn là vì Sở Cảnh sát thành phố Milwaukee huy động 1.200 người, thuê thêm 2.800 người từ các bang và thành phố khác để đảm bảo an toàn cho 50.000 người về dự hay cổ vũ.
Milwaukee còn có các khoản chi khác phục vụ đại hội như gần 1,1 triệu USD cho phương tiện đi lại, 1 triệu USD nâng cấp camera an ninh ở trung tâm thành phố, 500.000 USD cho máy khử rung tim, 180.000 USD cho hệ thống quản lý hàng tồn kho. Bên cạnh đó còn có các hóa đơn mua/thuê bình xịt hơi cay, gậy điện cho đến... thịt bò khô.
