Theo đại diện của Ban Quản lý chợ đầu mối Minh Khai (quận Bắc Từ Liêm) tổng diện tích của khu chợ này rộng 41.520 m2 thu hút tới 960 hộ kinh doanh trong đó phần lớn là thực phẩm, mỗi đêm tiêu thụ 380-400 tấn sản phẩm rau, củ, quả, thịt, cá.
Dù đã phân lô, phân khu đối với từng ngành hàng riêng tuy nhiên vẫn chưa triệt để, còn để hàng hóa tiếp xúc gần với nền chợ đọng nước và các phế phẩm. Riêng về nông sản ở đây được thu gom từ nhiều tỉnh thành và cả nhập khẩu nhưng mới chỉ một phần nhỏ hộ kinh doanh sử dụng mã QR code để có thể truy xuất nguồn gốc dù đã được Trạm Chăn nuôi Thú y, Ban Quản lý nhắc nhở liên tục.
Rất ít chủ hàng có thể trình ra được giấy tờ nhập khẩu vì không nhập trực tiếp mà phải qua các đại lý khác nên thường chỉ có sổ theo dõi mua, bán, ghi cũng không được đầy đủ. Bởi vậy mà các cơ quan chức năng trong thời gian qua khi kiểm tra đã phát hiện nhiều nông sản nguồn gốc, xuất xứ không rõ ràng, không có tem nhãn.
Hàng thịt tại chợ Minh Khai. Ảnh: NNVN.
Thêm một điều khó là không chỉ không gian trong chợ mà tại các trục đường xung quanh cũng diễn ra hoạt động kinh doanh rất sôi động và gần như không thể kiểm soát được chất lượng cũng như nguồn gốc xuất xứ.
Khảo sát của chúng tôi tại chợ đầu mối phía Nam (quận Hoàng Mai) tình trạng cũng tương tự dù có khá hơn chút ít. Các sản phẩm thịt kinh doanh tại đây đều được cán bộ thú y kiểm tra trước khi đưa vào. Các hộ kinh doanh thịt gia súc, gia cầm sống đều đã trang bị bàn inox nhưng dụng cụ sơ chế chưa đáp ứng yêu cầu, người kinh doanh chưa trang bị bảo hộ lao động, khám sức khỏe đầy đủ.
Các hộ kinh doanh rau củ, quả tươi sống chỉ khoảng hơn 1/3 là có giá kệ để bày hàng lên, cách ly với sàn chợ và phế phẩm, nước thải bẩn thỉu còn gần 2/3 vẫn bày bán trên các vỏ bao bì tận dụng hoặc thúng, mẹt trên sàn, không đảm bảo yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm.
Theo thống kê của Sở NN- PTNT Hà Nội ngoài 2 chợ đầu mối kể trên trên địa bàn Thủ đô còn có 4 chợ hoạt động mang tính chất đầu mối, mỗi ngày kinh doanh cả trăm tấn nông sản gồm chợ Long Biên, chợ gia cầm Hà Vỹ, chợ cá Yên Sở, chợ đêm Văn Quán. Việc kiểm soát an toàn vệ sinh thực phẩm ở những chợ này chỉ hơn chợ truyền thống nhỏ lẻ kiểu bám vỉa hè, lòng đường do khó khăn cho việc truy xuất nguồn gốc xuất xứ, giấy tờ đi kè, những hộ kinh doanh vãng lai, không ký hợp đồng với Ban quản lý còn rất lớn.
Dù Chi cục Quản lý Chất lượng Nông lâm Thủy sản và các đơn vị trực thuộc Sở NN-PTNT Hà Nội cũng thường xuyên tổ chức kiểm tra theo từng kế hoạch hoặc đột xuất tại những chợ các chợ này nhưng do lượng nông sản rất lớn thường chỉ tập trung đổ về đêm, được các thương lái thu gom từ các tỉnh hoặc ngay tại ngoại thành của thành phố. Rất ít khi chúng kiểm tra được theo chuỗi từ sản xuất đến lưu thông, phân phối với các giấy tờ tem nhãn, hóa đơn, hợp đồng đi kèm.
Kiểm tra tại chợ Minh Khai. Ảnh: NNVN.
Thêm vào đó theo khảo sát, 60-70% người tiêu dùng vẫn có thói quen chọn mua nông sản từ các chợ đầu mối, chợ cóc vì rẻ và tiện dụng, đa dạng chủng loại-số này thường không đòi hỏi tem nhãn, nguồn gốc hay các tiêu chuẩn sản xuất, vùng sản xuất của sản phẩm.
Để giải quyết những bất cập trên, rất mong Bộ NN-PTNT sớm ban hành bộ quy định tiêu chí cụ thể cho các chợ đầu mối, chợ bán buôn hàng hóa nông sản. Song song với đó là sự vào cuộc của các ban ngành như thanh tra, quản lý thị trường, công an bởi an toàn vệ sinh thực phẩm không thể là cuộc chiến của riêng ngành nông nghiệp.
Và cái gốc của vấn đề suy cho cùng vẫn là ở sản xuất phải theo chuỗi giá trị, theo tiêu chuẩn an toàn với sự giám sát từ chính quyền thôn, xã, huyện, tỉnh, trung ương và các cơ quan ban ngành có liên quan. Trong suốt quá trình ấy, áp dụng các công nghệ hiện đại để có thể truy xuất nguồn gốc, kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm một cách dễ dàng.
