Thúc đẩy giá trị nuôi thủy sản
Theo báo cáo Tái cơ cấu ngành nông nghiệp Quảng Ninh giai đoạn 2016-2020, chỉ tính riêng sản lượng thủy sản của địa phương này đã tăng từ 103.409 tấn lên 134.000 tấn, tăng bình quân 5,32%/năm. Trong đó sản lượng khai thác thủy sản hàng năm tăng bình quân 2,94%, sản lượng nuôi trồng hàng năm tăng 8%. Xét về mặt diện tích nuôi trồng so với năm 2015, vùng nuôi tôm đạt 9.662 ha, tăng 6.915 ha, nuôi cua kết hợp cá, tôm với diện tích hiện nay 1.730 ha, tăng 824 ha, nuôi thủy sản nước ngọt đạt 2.451 ha, tăng 981 ha.
Quảng Ninh cũng đã chủ động sản xuất giống thủy sản đạt 1 tỷ con giống/năm, đáp ứng được khoảng 30% so với nhu cầu giống của tỉnh. Song song với đó, ngành thủy sản đã cơ cấu lại đội tàu khai thác theo hướng tăng số lượng tàu xa bờ, giảm đánh bắt gần bờ, thực hiện tốt công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Thu hút được nhiều doanh nghiệp đầu tư sản xuất giống và nuôi trồng thủy sản tập trung có trọng tâm, trọng điểm, ứng dụng công nghệ cao trong nuôi trồng thủy sản, tổ chức triển khai hiệu quả chính sách phát triển thủy sản.
Mô hình bể di động nuôi tôm tại TP Cẩm Phả (Quảng Ninh). Ảnh: Nguyễn Bá Lâm.
Trung tâm Khuyến nông Quảng Ninh đã đóng góp vào thành quả chung của ngành thủy sản địa phương: Tăng trưởng cao vượt trội so với trung bình cả nước; chuyển dịch mạnh mẽ và đúng hướng trong cơ cấu kinh tế; cơ cấu kinh tế khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản (khu vực I) ước đạt 5,86% (mục tiêu là 3-5%); hoàn thành cơ bản các nhiệm vụ trọng tâm...
Đóng góp vào thành quả chung đó, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Ninh đã xây dựng các chương trình, kế hoạch, nhiệm vụ cụ thể phù hợp với chức năng nhiệm vụ của Trung tâm và thực tiễn sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh nhằm khai thác tiềm năng, lợi thế phát triển ngành thủy sản theo hướng ứng dụng, chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật trên các lĩnh vực nuôi trồng và khai thác, bảo quản và tăng năng suất, chất lượng, giá trị và bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Gia tăng quá trình xây dựng mô hình quản lý, tổ chức sản xuất theo hướng liên kết chuỗi sản phẩm. Bổ sung các đối tượng nuôi phù hợp với các điều kiện khác nhau nhằm đa dạng đối tượng nuôi và sinh kế cho người dân, khuyến khích hoạt động khuyến ngư trong giai đoạn 2016 – 2020 đã đảm bảo tính đồng bộ các tác động trong phát triển bền vững ngành thủy sản.
Theo ông Nguyễn Văn Công, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Ninh: Nuôi tôm được tỉnh Quảng Ninh lựa chọn là đối tượng quan trọng hàng đầu trong nuôi trồng thủy sản, nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội, nâng cao giá trị, hiệu quả sản xuất, góp phần cải thiện đời sống người dân. Thời gian qua, Trung tâm Khuyến nông Quảng Ninh đã liên tục đề xuất và triển khai thực hiện các mô hình sản xuất tiên tiến nắm bắt xu thế, định hướng sản xuất, chuyển dịch từ phương thức quảng canh cải tiến sang thâm canh, siêu thâm canh, nuôi theo hướng an toàn sinh học.
Đồng thời, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật mới như công nghệ cơ khí, tự động hóa, chia nhỏ các giai đoạn trong chu kỳ nuôi (đa giai đoạn) nhằm kiểm soát dịch bệnh, hạn chế rủi ro, giải phóng sức lao động, giảm hệ số thức ăn giảm chi phí và giảm thiểu ô nhiễm môi trường vùng nuôi, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, liên kết tiêu thụ sản phẩm...
Tuy nhiên, trong thời gian tới Trung tâm cần phát triển hơn nữa, trở thành kênh thông tin hỗ trợ phù hợp nhất đối với người dân, là địa chỉ tin cậy được người dân hướng đến mỗi khi cần sự giúp đỡ về kỹ thuật, quy trình nuôi, trồng, hướng tới sản phẩm chuyên biệt, đặc sản của riêng tỉnh Quảng Ninh.
Với chiều dài bờ biển trên 250 km, vùng hải đảo 619 km2, trên 20.000 ha eo vịnh và 2.077 hòn đảo lớn nhỏ, có khoảng gần 3.500 ha diện tích chương bãi là điều kiện lý tưởng cho nghề nuôi cá lồng và nuôi nhuyễn thể trên biển. Dưới sự chỉ đạo của Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Ninh, Trung tâm Khuyến nông cũng đã có nhiều chính sách khuyến khích nhằm đa dạng đối tượng nuôi, tận dụng diện tích nuôi bãi triều, tận dụng thức ăn sẵn có trong môi trường tự nhiên, nâng cao thu nhập cho nông dân trong các vùng nuôi trồng thủy sản tập trung.
Đặc biệt là khai thác hiệu quả vùng nuôi nội địa, áp dụng các quy trình tiên tiến theo các tiêu chuẩn quản lý chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, liên kết tiêu thụ sản phẩm… để từng bước hình thành các vùng sản xuất có dòng hàng hóa lớn phục vụ tiêu thụ nội địa, hướng tới xuất khẩu. Một số chương trình có thể kể đến: Dự án Xây dựng mô hình liên kết nuôi cá rô phi theo VietGAP gắn với tiêu thụ sản phẩm.
Ứng dụng công nghệ trong khai thác thủy sản và bảo tồn nguồn gen sinh học
Tính đến thời điểm hiện tại, Quảng Ninh có 8.460 tàu khai thác thủy sản, trong đó số tàu đã đăng ký hoạt động khai thác vùng khơi có chiều dài 15m trở lên là 240 tàu, nghề lưới chụp xa bờ là 102 tàu. Đội tàu khai thác được trang bị khá hiện đại theo mặt bằng chung cả nước. Trung tâm Khuyến nông cũng đã mạnh dạn đề xuất, triển khai nhiều nội dung theo hướng ứng dụng, chuyển giao công nghệ khai thác, bảo quản (ngư lưới cụ, thiết bị thông tin, ánh sáng, máy dò, tời thu lưới, thu câu, hầm bảo quản…) để hỗ trợ phát triển một số nghề khai thác có hiệu quả, góp phần phát triển các nghề khai thác có tính bền vững, bảo vệ môi trường, nguồn lợi và giảm áp lực khai thác ven bờ, nâng cao thu nhập đồng thời giúp ngư dân bám biển bảo vệ chủ quyền an ninh quốc gia.
Một số chương trình hiệu quả có thể kể đến như: Mô hình lưới rê khai thác mực cho tàu xa bờ (2016); Mô hình thử nghiệm, ứng dụng công nghệ đèn LED cho tàu khai thác hải sản xa bờ (2018); Mô hình thay thế hoàn toàn ánh sáng đèn truyền thống (đèn Siu) bằng đèn LED từ nguồn xã hội hóa công tác Khuyến nông (2018 – 2019) với quy mô và nguồn kinh phí lớn nhất và đồng bộ nhất tại Việt Nam tính đến thời điểm hiện nay.
Từ kết quả thử nghiệm, đơn vị đã tham mưu cho Sở NN-PTNT tiếp tục đề xuất với UBND tỉnh dự án “Ứng dụng công nghệ đèn LRF cho tàu khai thác thủy sản xa bờ, giai đoạn 2020 – 2021”, qua thử nghiệm, chương trình thực sự tạo đột phát, là hướng đi mới hỗ trợ ngư dân đánh bắt xa bờ.
Vận hành thử nghiệm hệ thống đèn LED trên tàu anh Đỗ Đăng Thành, TX Quảng Yên (Quảng Ninh). Ảnh: Nguyễn Bá Lâm.
Với nhiệm vụ phát triển sản xuất, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Ninh cũng đã quan tâm đến một số loài thủy sản đặc hữu, những nguồn gen quý như rươi, sá sùng, ngán… và đang từng bước tác động phù hợp vào điều kiện tự nhiên qua việc giữ gìn điều kiện sinh thái vùng nuôi, tạo sinh cảnh phù hợp, tăng mật độ, bổ sung thức ăn cho vật nuôi, nghiên cứu các hình thức khai thác, sơ chế, chế biến tăng giá trị kinh tế. Cùng với đó, đơn vị cũng đã tham mưu, đề xuất để thực hiện dự án Dự án Tạo dựng bãi rạn nhân tạo vùng biển đảo Cô Tô nhằm bảo vệ, tái tạo và phát triển nguồn lợi thủy sản, giai đoạn 2018 – 2019.
Đến nay, dự án đã có những kết quả ban đầu khả quan, là tiền đề vững chắc cho việc đề xuất giai đoạn 2 nhằm làm giàu nguồn lợi thủy sản tại khu vực Quy hoạch vùng bảo tồn biển theo Quyết định số 1614/QĐ-UBND ngày 19/5 của UBND tỉnh Quảng Ninh phê duyệt Quy hoạch chi tiết Khu bảo tồn biển Cô Tô, đảo Trần là khu bảo tồn loài, sinh cảnh cấp tỉnh.
Từ những định hướng của tỉnh, Sở NN – PTNT địa phương, trong thời gian tới, Trung tâm Khuyến nông Quảng Ninh sẽ có những hành động cụ thể, thiết thực bằng cách làm mới, quyết liệt, mạnh dạn và đã có những kết quả đóng góp vào sự phát triển ngành thủy sản Quảng Ninh theo hướng bền vững.
Trung tâm Khuyến nông đã chuyển giao các quy trình nuôi mới theo hướng an toàn thực phẩm và liên kết tiêu thụ, giảm thiểu tác động đến môi trường sinh thái và bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản. Trong nuôi nhuyễn thể có thể kể đến các mô hình/dự án như: Mô hình nuôi ngao Bến Tre thương phẩm tại Đầm Hà (2016); Mô hình chuỗi sản xuất hàu Thái Bình Dương thương phẩm gắn với liên kết chế biến, tiêu thụ sản phẩm (2020); Dự án “Xây dựng mô hình nuôi thương phẩm ngao giá gắn với tiêu thụ sản phẩm (2020 – 2022). Trong nuôi cá biển đã tập trung các đối tượng phù hợp với thị hiếu tiêu dùng, giá trị thương mại, khả năng phát triển tại Quảng Ninh như Mô hình nuôi cá chim vây vàng trong lồng bằng thức ăn công nghiệp (2017); Mô hình nuôi cá chim vây vàng trong lồng vật liệu mới theo hướng công nghiệp (2020).
