Người lính già lặng lẽ ở mỏm đá đợi trăng

Người lính già là cách cựu chiến binh Phan Nhật Tiến quê gốc Lâm Thao, Phú Thọ tự giới thiệu mình với bạn bè. Không chủ đích làm thơ, và càng không có ý định tìm kiếm bất kỳ danh vọng gì ở thơ, người lính già Phan Nhật Tiến bắt gặp thi ca thật tình cờ như một run rủi của số phận. Chính người lính già cũng không ngờ, khi chậm rãi năm tháng hoàng hôn kiếp người, thơ lại trở thành một văn bản vui buồn cho đời ông.

Nói cách khác, những vần điệu ngỡ chừng bơ vơ và lạc lõng trong vài cuốn sổ tay nhuốm bụi thời gian của một người lính già, bỗng giúp Phan Nhật Tiến thức dậy nhiều kỷ niệm và hồi sinh nhiều rung động, mà tập thơ “Mỏm đá đợi trăng” do Nhà xuất bản Hội Nhà văn vừa ấn hành có thể xem như một ví dụ.

Phan Nhật Tiến rời quân ngũ đã lâu, nhưng ông vẫn giữ nguyên những phẩm chất cựu chiến sĩ Binh chủng Thông tin để làm nên cốt cách một người lính già. Bom đạn của chiến tranh, không khiến ông sợ hãi. Bôn ba của hòa bình, cũng không khiến ông chùn chân. Tất cả gian nan chỉ giống như thử thách trên hành trình ung dung và độ lượng, để ông thốt lên: “Ngồi bên nhau ôn lại khoảng đời/ Ánh điện đọng nơi vết sờn vai áo/ Chén cơm thơm nhớ về hạt gạo/ Bao người đi cho một bước chân về”.

Nghĩ đi rồi nghĩ lại, thấy duyên nợ chữ nghĩa rất khó đoán. Có người chăm chú từ trai trẻ mà đến tuổi già lại xa lạ với thi ca. Ngược lại, có người thời trai trẻ không vương vấn gì mà tuổi già lại được thi ca nâng đỡ. Đấy cũng là một thứ phúc phần, được giải bày với âu lo, được chia sẻ với ngậm ngùi, được tương tác với xa xôi. Người lính già Phan Nhật Tiến mang tâm trạng như vậy để đánh cược cùng trái tim mình bằng những khoảnh khắc “bến đợi em vời vợi câu chờ”.

Cảm hứng trong thơ Phan Nhật Tiến hầu hết là cảm hứng bất chợt. Cảm hứng chóng đến và mau tan, vì vậy anh luôn chộp lấy để nắc nỏm trước cảnh vật vừa chứng kiến “Vén trời thi sĩ tìm thơ/ Tím chiều mỏm đá đợi chờ trăng lên” và bịn rịn trước cơn mưa khó đoán định “Giọt nào rưng rức nỗi mình/ Đợi trăng về vịn mối tình xa xưa”.

Khi đã chấp nhận thơ giăng mắc lòng mình, thì nỗi xao xuyến bỗng thành nỗi dày vò, thì niềm bâng khuâng bỗng thành niềm xao xác. Phút giây thoáng qua đôi khi gửi lại những lắng đọng khôn nguôi “Nơi đặt nôi xưa tôi ngồi nghe yên lặng/ Mưa dầm dề qua mắt mẹ ngấm hồn đau” và cả những ý nghĩ tinh quái “Có phải sợ nắng phai sắc má/ Mà em đội nón ở trong nhà?”.

Trong dặm dài thương khó sinh tồn, có ước mơ sương khói và cũng có gửi gắm mây bay. Gắng gượng níu giữ mộng mị dĩ vãng, không khác gì nhiệm vụ bất khả thi. Cho nên, người lính già Phan Nhật Tiến học cách tự tại hơn sau những rung lắc nhịp sống hiện đại “Như bài thơ không chắp nổi vần/ Cứ ẩn hiện bao hình cắt nối/ Có những âm thanh thoảng như tiếng gọi/ Đánh lừa anh trong giấc ngủ nồng” và bình thản hơn sau những xô lệch được mất trần gian “Giơ tay níu lấy câu kinh/ Vịn vào tiếng mõ mong mình thoát ra”.

Thơ Phan Nhật Tiến dung dị như chính tính cách người lính già, nép mình lại để nhớ nhung “Sóng lay tình cũ dâng trào/ Tóc hương em thả tôi vào bến mơ” và thu mình lại để ân cần “Ấm lòng nhau lúc mưa nặng hạt/ Em hóa ngọn gió lành anh gặp giữa chiêm bao”. Đó là một lối đi của thi ca, một lối đi chân thành với bản thân.