Phát triển 'cây tỷ đô': Thận trọng!

* Định hướng diện tích 10.000 ha đến năm 2020

* Siết chặt các hoạt động SXKD giống mắc ca

Trước nhiều luồng ý kiến dấy lên thời gian qua về việc phát triển cây mắc ca, hôm qua (2/4),  Bộ NN-PTNT đã có cuộc họp cùng các nhà khoa học, cơ quan quản lí thống nhất chủ trương về cây trồng này.

Quan điểm của Bộ NN-PTNT, trước hết chỉ nên trồng mắc ca ở những nơi đã khảo nghiệm thành công. Đến năm 2020, định hướng diện tích trồng tập trung khoảng 10 nghìn ha.

Tại cuộc họp hôm qua, các nhà khoa học và cơ quan quản lí đầu ngành Nông nghiệp đã đưa ra nhiều ý kiến và quan điểm xung quanh việc phát triển cây mắc ca tại Việt Nam, trong đó, đa số các ý kiến đều cho rằng chưa nên mở rộng diện tích một cách ồ ạt.

TS Hà Huy Thịnh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu giống và Công nghệ sinh học Lâm nghiệp đánh giá: Mặc dù đến nay, một số mô hình trồng mắc ca đã thành công ở nước ta, tuy nhiên về cơ bản, đây vẫn là đối tượng cây trồng mới, cần thận trọng.

Ông Thịnh cho rằng, trước mắt, chỉ nên tập trung phát triển ở những vùng có đặc điểm sinh thái thực sự phù hợp và có năng suất cao như Đăk Lăk, Sơn La. Trong đó, ưu tiên phát triển trồng xen với cà phê, chè.

Viện Điều tra quy hoạch rừng, cho biết, quy hoạch định hướng dành cho 6 tỉnh Tây Bắc và 5 tỉnh Tây Nguyên với tổng diện tích của Tây Nguyên đến năm 2020 vào khoảng 155 nghìn ha, trong đó khoảng 8 nghìn ha trồng tập trung; Tây Bắc khoảng 29 nghìn ha, trong đó 24 nghìn ha trồng tập trung.

Tuy nhiên theo TS Thịnh, cần tiếp tục quy hoạch đến tiểu vùng chi tiết, đặc biệt lưu ý tới các yếu tố khí hậu, thổ nhưỡng đặc thù như tránh gió lào, sương muối, mưa phùn, bão…

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát cũng cho rằng, việc quy hoạch cho mắc ca hiện mới chỉ nhìn vào các yếu tố tự nhiên, đưa ra con số rất chung chung mà chưa xét kỹ về các yếu tố kinh tế- xã hội, đánh giá về triển vọng thị trường, khả năng cạnh tranh…

Bộ trưởng đề nghị thời gian tới phải tiếp tục rà soát thực hiện lại quy hoạch để làm rõ Việt Nam có thể trồng được bao nhiêu ha mắc ca, trồng ở đâu…?

Đồng tình quan điểm với TS Hà Huy Thịnh, GS.TS Lê Đình Khả, người có thâm niên nghiên cứu về mắc ca từ những ngày đầu du nhập vào Việt Nam lưu ý, mắc ca là cây trồng có giá trị kinh tế nên phát triển ở nước ta.

Tuy nhiên cần thận trọng, chỉ nên mở rộng ở những nơi đã khảo nghiệm thành công và mỗi nơi phải khẳng định được một giống phù hợp. Nếu là trồng thuần, nhất định phải xem mắc ca là cây cần thâm canh, không nên xem là cây lâm nghiệp bình thường.

Về định hướng, ông Đoàn Hữu Cường, TGĐ Cty CP XNK Nông lâm sản chiến biến, đơn vị đang xây dựng một số mô hình trồng mắc ca kiến nghị, trong 5 năm tới, chỉ nên trồng mắc ca tại 2 vùng là Tây Bắc và Tây Nguyên với diện tích khống chế khoảng 12 nghìn ha.

Theo ông Cường, lí do chưa nên mở rộng ồ ạt mắc ca một phần bởi chưa thể ngay lập tức có nguồn giống ghép đảm bảo chất lượng. Cụ thể, với 12 nghìn ha, sẽ cần khoảng 4 triệu cây giống ghép, mỗi cây giống cần hơn 20 tháng mới có thể xuất vườn. Mắt ghép phải được lấy từ vườn đầu dòng được Bộ NN-PTNT công nhận.

Vì vậy để có 4 triệu cây giống, sẽ ít nhất cần khoảng 5 vườn giống, công suất mỗi vườn 500-700 nghìn cây/năm mới có thể đáp ứng. Vì vậy có thể phải tới năm 2018, mới có thể có giống trồng, và con số 12 nghìn ha mắc ca vào năm 2020 là phù hợp.

“Theo tôi 5 năm nữa, chúng ta tổng kết, căn cứ vào tình hình thị trường nội địa và XK để kết luận xem có nên mở rộng thêm hay không cũng chưa muộn. Nếu thấy được thì mở rộng thêm, còn nếu không thì dừng lại ở diện tích 12 nghìn ha thôi” – ông Cường kiến nghị.

Về vấn đề thị trường, Bộ trưởng Cao Đức Phát lo ngại cho rằng hiện nay thông tin còn rất khập khiễng. Các thông tin trên truyền thông thế giới đa số đều đang nói rất tốt về cây mắc ca, từ Úc tới các nước châu Phi như Nam Phi, Kenya, Senegal, và cả Trung Quốc… đều ca ngợi mắc ca.

Các số liệu thống kê cũng cho thấy nguồn cung mắc ca ở nhiều nước đang tăng chóng mặt, có nơi trên 10%/năm. Trong khi đó, thông tin dự báo tin cậy về nhu cầu lại chưa rõ ràng.

Bộ NN-PTNT sẽ siết chặt các hoạt động SX-KD giống mắc ca

Theo Bộ trưởng, mặc dù các số liệu cho thấy giá mắc ca thế giới có tăng, nhưng quy luật giá tăng thì nguồn cung sẽ tăng, đến một lúc nào đó cung sẽ cao hơn cầu, giá hạ, và một số nước không có lợi thế sẽ buộc phải rời cuộc chơi.

Nước rời cuộc chơi sẽ là nước không có lợi thế về điều kiện tự nhiên, giá thành cao, chất lượng thấp.

Trong khi đến nay, chưa có thông tin nào cho thấy Việt Nam có lợi thế cạnh tranh với các nước khác về mắc ca hay không, mà cụ thể là Úc và Mỹ, những thành viên của TPP vốn đã có ngành SX mắc ca rất lâu.

“Chúng ta đã có rất nhiều bài học, mà cao su là bài học thấy rõ. Mấy năm trước, khi cao su đang 100 triệu đồng/tấn, khắp thế giới đua nhau trồng, đến nay giá tụt chỉ còn 30 triệu/tấn và không thể gượng dậy nổi, ngay tới vựa cao su vùng Đông Nam bộ của ta bây giờ cũng không có tí lãi nào. Vì thế đừng có nghĩ rằng giá mắc ca thế giới đang tốt thì cứ xô vào trồng” – Bộ trưởng Cao Đức Phát cảnh báo.