Nói đến xã Ba Vì huyện Ba Vì, TP Hà Nội nhiều người biết đến đây là vùng đất đã có truyền thống chữa bệnh bằng cây thuốc Nam và bảo tồn được rất nhiều nguồn dược liệu quý. Những năm gần đây, các bài thuốc đã được cải tiến thành nhiều dạng tiện lợi hơn mà vẫn giữ được công dụng như nấu cao, nghiền thành bột, thuốc nước để nhỏ, thuốc đắp. Ngoài chữa bệnh tại chỗ, các bài thuốc Nam còn theo chân thầy lang rong ruổi khắp các chợ phiên trong vùng, đến cả các tỉnh Vĩnh Phúc, Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, Nam Ðịnh…
Tuy nhiên, trước sự phát triển của xã hội, nghề thuốc Nam nơi đây cũng gặp không ít khó khăn. Đa số các hộ làm thuốc quy mô nhỏ lẻ nên khó có tiềm lực để đầu tư bài bản. Hạn chế trong quy trình bào chế, mẫu mã, bao bì và giấy tờ minh chứng chất lượng khiến cho sản phẩm truyền thống gặp khó khăn khi chinh phục thị trường.
Bà Lăng Thị Châm - Chủ tịch Hồi đồng quản trị HTX Nam dược Tản Viên Sơn. Ảnh: Hồng Đạt.
Vợ chồng bà Lăng Thị Châm, Chủ tịch Hội đồng Quản trị và Tổng giám đốc HTX Nam dược Tản Viên Sơn có địa chỉ ở thôn Bát Đầm xã Tản Lĩnh với mong muốn giữ gìn và phát huy dược liệu, cách chữa bệnh truyền thống bằng thuốc Nam đã xây dựng thành công 5 sản phẩm OCOP 4 sao.
Tâm sự về quá trình này, lương Y Lăng Thị Châm cho biết mình sinh ra trong gia đình nhiều đời làm thuốc Nam, từ nhỏ đã theo mẹ lên rừng hái thuốc và được dạy bảo về tác dụng chữa bệnh của các loài cây. Nhận thấy giá trị từ những bài thuốc Nam nên bà tâm niệm phải bào chế nó dưới dạng hiện đại để phổ biến. Bà là một trong số những người tiên phong thành lập HTX Nam dược Tản Viên Sơn và mấy năm sau đầu tư nhà máy sản xuất thuốc Nam khang trang tại thôn Bát Đầm đạt tiêu chuẩn thực hành sản xuất tốt (GMP).
HTX đã xây dựng các phòng nghiên cứu vi sinh, hóa lý và tuyển lao động tốt nghiệp đại học chuyên ngành dược về để bảo đảm các mẫu sản phẩm đạt tiêu chuẩn theo quy định của ngành y tế. Vẫn là các dược liệu, bài thuốc truyền thống song quy trình sản xuất được khép kín hoàn toàn. Hiện nhà máy đang sản xuất và đưa ra thị trường nhiều sản phẩm đặc biệt là các loại đạt OCOP 4 sao gồm trà bổ thận, cao dưỡng khớp, bổ phế, dầu gội từ thảo dược An nữ nhi và dung dịch phụ khoa An nữ nhi.
Máy móc hiện đại sản xuất các bài thuốc gia truyền. Ảnh: Tư liệu.
Các sản phẩm này của HTX Nam dược Tản Viên Sơn đều đã có mặt trên thị trường được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng, góp phần tạo được tiếng thơm cho làng nghề thuốc Nam của huyện Ba Vì. Chính vì thế mà đơn vị đã được một số lãnh đạo các bộ, ngành về thăm và tìm hiểu.
Nhà máy hiện đại của HTX. Ảnh: Tư liệu.
Về định hướng phát triển, lương y Lăng Thị Châm tự tin khẳng định: “Thuốc Nam của người Dao rất tốt. Chúng tôi nghĩ rằng, chỉ khi được đầu tư bài bản mới giúp nghề truyền thống phát huy giá trị, làm giàu cho bản thân, cho những người Dao bản địa dưới chân núi Tản và xa hơn đó là khát khao nâng tầm dược liệu Việt Nam, góp phần chăm sóc sức khỏe, chữa bệnh cho người dân”.
Trong thời gian tới, HTX sẽ định hướng kết hợp phát triển nghề truyền thống của ông với hoạt động du lịch trải nghiệm. Ở đó, du khách có thể trải nghiệm các công đoạn như trồng, thu hái, bào chế thuốc Nam để thêm tin tưởng, trân trọng những tinh hoa của y học cổ truyền dân tộc Việt.
Thuốc Nam là tài sản quý giúp bảo vệ sức khỏe cho con người. Việc bảo tồn, phát triển nghề thuốc Nam không chỉ góp phần bảo đảm sinh kế cho người dân tộc Dao ở huyện Ba Vì mà còn bổ sung vào kho tàng thuốc Nam của cả nước. Sự thay đổi trong tư duy, phương thức sản xuất sẽ là cú hích để giữ gìn, phát triển cây dược liệu, bài thuốc quý, chuẩn hóa các bài thuốc dân tộc, góp phần phát triển bền vững cây thuốc Nam nói riêng và dược liệu Việt nói chung. Xây dựng sản phẩm đặc trưng của huyện Ba Vì, vươn tới tầm cao hơn nữa.
