Thâm nhập thánh địa vàng thổ phỉ

Từ thời Pháp thuộc, vùng cao huyện Na Rì (tỉnh Bắc Kạn) đã nổi tiếng là mỏ vàng của cả vùng Đông Bắc. Dân đào vàng tứ xứ tập trung về mảnh đất này đào bới, lập bưởng. PV NNVN đã có cuộc thâm nhập và chứng kiến những câu chuyện vừa kỳ lạ vừa hết sức hãi hùng ở nơi vẫn được gọi là thánh địa khổng lồ của vàng thổ phỉ.

"Đặc khu" Kim Hỷ

Tiếng Tày gọi vùng lõi của của Khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ là các Lũng. Lũng Đẩy, Lũng Vài, Lũng Thúng… những cái tên gợi lên sự xa xôi, cách trở. Còn chúng tôi, xin được gọi vùng đất này là đặc khu, cách gọi để chỉ một thế giới cách biệt, nơi được điều khiển bởi luật rừng.

Mạng người như cỏ rác

Phải mất rất nhiều thời gian và cả tiền bạc, tôi mới thuyết phục được Tuấn (đã đổi tên), một chủ bưởng vàng đã rửa tay gác kiếm ở xã Lương Thượng nhận lời đưa mình thâm nhập những bãi vàng nằm sâu trong vùng lõi của rừng Kim Hỷ.

Dù đã có hàng chục năm làm chủ bưởng vàng ở đây nhưng chính bản thân Tuấn cũng không dám “bảo kê” cho sự an toàn của tôi mà phải “ngụy trang” thành một người gánh hàng thuê rồi trà trộn vào đám người chuyên gánh lương thực, xăng dầu phục vụ bãi vàng thổ phỉ lớn nhất tỉnh Bắc Kạn.

Để lên thủ thủ vàng thổ phỉ này chỉ có hai con đường. Một là theo đường mòn từ xã Lương Thượng lên Lũng Vài, hai là đi từ bản Vin của xã Kim Hỷ lên Tốc Lù, Cốc Thốc. Các bưởng vàng nằm nối tiếp nhau tạo thành hình vòng cung trong vùng lõi rừng Kim Hỷ.

Tuấn bảo rằng, ít nhất cũng phải có hàng trăm chủ bưởng đang hoạt động trong bãi vàng khổng lồ này.

Ba giờ sáng, từng đoàn người tụ tập ở chợ xã Lương Thượng chuẩn bị hàng hóa để gánh bộ vào bãi vàng, Tuấn thức tôi dậy để đi theo. Nếu tính đường chim bay thì từ trung tâm xã lên Lũng Vài chỉ tầm 3km. Nhưng nếu đi bộ thì phải mất tới 3-4 tiếng đồng hồ leo dốc đá. Qua Lũng Vài, thánh địa vàng thổ phỉ hiện ra với hàng trăm bãi vàng bị cày xới nham nhở. Tiếng máy, tiếng người chẳng khác nào hoạt động ở một công trường tấp nập.

Khai thác vàng ở đặc khu Kim Hỷ

Đặc khu Kim Hỷ được chia thành nhiều vùng lãnh địa. Lũng Vài, Lũng Phúng là của dân địa phương, nhưng lên đến Cốc Thốc, Lũng Đẩy là của dân giang hồ tứ chiếng. Trong lãnh địa của dân tứ chiếng này lại được chia thành nhiều bưởng. Bưởng của dân Hải Phòng, bưởng của dân Thái Nguyên, bưởng của dân Bắc Kạn… Mỗi bưởng có từ 10-15 quân do một đại ca đứng ra lãnh đạo, tạo thành thế đối trọng, cân bằng, tránh tình trạng bắt nạt nhau.

Chỉ riêng tên của các đại ca làm chủ bưởng đã đủ để nói lên tất cả. Bưởng Hải Phòng của một đại ca tên là Long "nghiện", bưởng Thái Nguyên của Dũng "chó", bưởng Bắc Kạn của Dũng "bể"…

Dù đã ngụy trang rất kỹ nhưng khi vào đến Cốc Thốc tôi vẫn cứ rợn người mỗi khi bắt gặp ánh nhìn soi mói của các chủ bưởng. Tuấn dặn rằng chỉ cần có một sự nghi ngờ nhỏ thì xem như xong. Nhẹ thì bị đánh bầm dập, nặng thì mất mạng chứ chẳng chơi. Nhiều chủ bưởng còn trang bị súng, kể cả lực lượng công an có muốn vào cũng khó, thành thử luật pháp không xuất hiện ở nơi này. Chỉ có luật rừng các chủ bưởng đề ra rồi tự thỏa thuận với nhau để quản lý các bãi vàng.

Luật đầu tiên mà bất cứ kẻ nào khi đến các bãi vàng thổ phỉ ở đặc khu Kim Hỷ đều phải học, đấy là phải chấp nhận cái chết, nếu không may bỏ mạng thì tự mình phải gánh chịu. Chỉ cách đây có 2 tháng, một thanh niên đào vàng tên Phương ở Bắc Kạn rơi từ miệng hang xuống gần 20m, chết ngay lập tức. Chủ bưởng tên là Rô chỉ thông báo cho người nhà lên nhận xác rồi phủi tay xem như chẳng có chuyện gì. Cùng lắm lão cho người lấy tấm bạt xanh quấn thành hình cái miếu, để vào đấy một lọ hương, thỉnh thoảng cho anh em thắp khấn cầu may, vậy thôi.

Trường hợp như Phương cũng có thể được xem là may mắn. Bởi ở đặc khu Kim Hỷ này, nếu dân đào vàng không có mối quan hệ, không rõ địa chỉ gia đình thì trong trường hợp tai nạn bỏ mạng bị chủ bưởng cho vùi luôn xác là chuyện bình thường. Những trường hợp khác, nếu chỉ bị thương mà không chết, chủ bưởng thẳng tay loại khỏi bưởng của mình mà không cần bất cứ chi phí bồi thường.

Luật thứ hai ở bưởng là “lương” của đám “công nhân” đều được chủ bưởng giữ lại, đến lúc nào hết nhiệm vụ sẽ trả cho về. Nếu chủ bưởng phát hiện đứa nào giữ vàng trong người kiểu gì cũng bị trị tội. Một là đánh và đuổi khỏi bưởng của mình, hai là chặt ngón tay nghiêm trị. Nhưng thông thường, một khi chấp nhận vào làm lính ở đặc khu Kim Hỷ, rất ít người có cơ hội nhận “lương” để trở về như điều luật này quy định.

Tuấn bảo rằng, hầu hết dân bãi vàng đều chết vì ma túy. Không sốc thuốc thì cũng nhiễm HIV. Việc bỏ trốn cũng là điều xa xỉ. Vào đặc khu Kim Hỷ chỉ có 2 con đường với hàng trăm lán trại tai mắt của các chủ bưởng vàng.

“Chỉ ý định thôi đã có người biết chứ đừng nói hành động”, Tuấn nói. Chính vì vậy, đặc khu Kim Hỷ trở thành mồ chôn không biết bao nhiêu mạng người của phường đào vàng tứ xứ.

Hang vàng ở Kim Hỷ

Không... nghiện không nhận

Nhờ sự bảo kê của Tuấn, tôi được giới thiệu vào bưởng của lão Rô ở Cốc Thốc. Gọi là bưởng nhưng chỗ lão Rô chỉ có một cái lán, một bộ nồi chảo nấu cơm, hai con máy Đông Phong D24 để hút nước, một thùng tuyển bằng sắt và cuốc xẻng để đào hang. Dù đang thiếu người khoét hang do một công nhân tên Hùng vừa chết vì nhiễm HIV nhưng lão Rô vẫn rất thận trọng, chưa đồng ý nhận ngay mà yêu cầu Tuấn phải để tôi phải thử việc.

Quân của lão Rô có 9 người. Theo tìm hiểu của tôi thì 7 trong số đó đã nghiện nặng. Hai người còn lại không nghiện thuốc phiện mà chỉ nghiện rượu với thuốc lào. Mỗi ngày làm việc được chia thành 4 ca. Cứ mỗi ca hai người đào hang, khuân đất trong vòng 3 tiếng. Số còn lại chịu trách nhiệm nấu nướng và đi mua thuốc phiện phục vụ bưởng. Bản thân lão Rô, môi thâm sì, người lúc nào cũng lờ đờ vì không đủ thuốc.

Hóa ra cái gọi là thử việc của lão Rô chỉ đơn thuần là kiểm tra xem thử có nghiện hút hay không mà thôi. Nếu nghiện lão sẽ nhận ngay, còn nếu không thì đi bưởng khác “huấn luyện”, đến lúc nào nghiện hẵng vào đây làm việc. Bởi như lời lão, ở đặc khu Kim Hỷ này, chẳng có bưởng nào số người nghiện lại ít hơn người bình thường cả. Thành thử lão phải nhận người nghiện để lúc nào bưởng cần thuốc “tăng cường sức khỏe” thì còn biết chỗ mà đi mua.

Để minh chứng cho cái gọi là “quy chế tuyển người” của mình lão sai ngay thằng Tó, một thanh niên người Mông quê ở Cao Bằng đi mua thuốc. Chỉ một lúc sau đã thấy Tó cầm thuốc từ trên đỉnh núi chạy về. Thì ra ở Cốc Thốc này mua ma túy dễ hơn mua rau, chỉ cần biết địa điểm mà thôi.

Tôi kéo thằng Tó ra một góc để bắt đầu “thử việc”. Tó bảo rằng, muốn mua ma túy thì lên gặp chị Thái, vợ của chủ bưởng người Bắc Kạn tên là Long "bể". Cứ nói là quân ông Rô, đưa một phân vàng sẽ mua được một phân thuốc to bằng đót điếu thuốc lá. Dân ở đặc khu này thường giao dịch bằng vàng với thuốc chứ chẳng mấy khi dùng tiền. Tó còn dặn tôi để ý bà Thái, nhìn cân ly cho kỹ vì bà này hay cân thiếu.

Truyền kinh nghiệm xong Tó hỏi tôi đã nghiện chưa, nếu chưa thì vào thử luôn, nghiện cho nhanh để còn xin ông Rô vào làm việc. “Bưởng nào cũng yêu cầu phải nghiện cả”, Tó nói.