Hoạt động nằm trong khuôn khổ Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học thuộc Dự án Quản lý rừng bền vững và Bảo tồn đa dạng sinh học (VFBC) - Bộ NN-PTNT, được tài trợ bởi Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam (WWF-Việt Nam) phối hợp với Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).
Hoạt động nhằm thúc đẩy tiến trình chứng nhận Danh lục Xanh IUCN của các ứng cử viên tại Việt Nam khuyến khích quản lý hiệu quả các khu bảo tồn.
Cuộc họp cập nhật tiến trình chứng nhận Danh lục Xanh tại Việt Nam giữa các tổ chức. Ảnh: Trần Phi.
Nhiều ứng viên sáng giá
Theo đại diện Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), Danh lục Xanh IUCN là một bộ tiêu chuẩn toàn cầu cho các khu bảo vệ và Bảo tồn, cung cấp thước đo thành công trong bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững. Mục tiêu của chương trình là công nhận và tăng số lượng các khu bảo vệ và bảo tồn đạt được kết quả bảo tồn lâu dài cho con người và thiên nhiên.
Ông Nguyễn Mạnh Hiệp, điều phối Quốc gia về đa dạng sinh học chương trình IUCN tại Việt Nam. Ảnh: Trần Phi.
Tính đến năm 2022, sáng kiến này đã thu hút được sự quan tâm và tham gia của hơn 60 quốc gia trên khắp thế giới. Nhận thức được tầm quan trọng của bảo tồn đa dạng sinh học. Sau quá trình đánh giá tỉ mỉ kéo dài 2 năm, Việt Nam có khu bảo tồn Vân Long là khu bảo tồn đầu tiên ở Đông Nam Á được chứng nhận Danh lục Xanh.
Ngoài ra, Việt Nam đang có 10 khu bảo vệ và bảo tồn tham gia chương trình Danh lục Xanh. Trong đó, hai khu đang trong giai đoạn đăng ký (VQG Côn Đảo và VQG Pù Mát) và các khu còn lại đang trong giai đoạn ứng viên.
“Vườn quốc gia Cát Tiên hiện là khu bảo tồn đang ở bước gần nhất với giai đoạn Danh lục Xanh. Cát Tiên là khu nổi bật đã thực hiện giám sát đa dạng sinh học từ đầu những năm 2000, với dữ liệu về các quần thể loài quan trọng như chim, linh trưởng, hươu và cá sấu.
Tại các cuộc họp nhóm chuyên gia EAGL vào tháng 4 và tháng 9 năm 2023, hồ sơ Cát Tiên đã được xem xét kỹ lưỡng và toàn bộ chuyên gia EAGL đều thông qua quyết định đề cử vườn quốc gia Cát Tiên. Cơ quan thẩm định độc lập đã phê duyệt hồ sơ vào tháng 12 năm 2023 và trình lên Ủy ban Danh lục Xanh để đánh giá cuối cùng và trao danh hiệu Danh lục Xanh”, ông Nguyễn Mạnh Hiệp, điều phối Quốc gia về đa dạng sinh học chương trình IUCN tại Việt Nam cho biết thêm.
Cát Tiên là khu nổi bật đã thực hiện giám sát đa dạng sinh học từ đầu những năm 2000. Ảnh Trần Phi.
"Trong lúc chờ đợi kết quả từ Ủy ban IUCN quốc tế, chúng tôi cam kết luôn thực hiện các biện pháp bảo tồn toàn diện và luôn nỗ lực đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt được đặt ra bởi Danh lục Xanh, với mục tiêu trở thành một trong những điển hình của các tiêu chuẩn quốc tế về quản lý bền vững và bảo vệ đa dạng sinh học", ông Phạm Xuân Thịnh, Giám đốc vườn quốc gia Cát Tiên phấn khởi chia sẻ.
Cam kết hỗ trợ
Theo Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học do USAID tài trợ đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ các khu vực dự án đạt được chứng nhận Danh lục Xanh của IUCN.
Theo quy định của Danh lục Xanh IUCN, Ban quản lý các khu bảo tồn chịu trách nhiệm về quá trình đánh giá. Điều này đòi hỏi nỗ lực đáng kể liên quan đến thu thập bằng chứng, soạn thảo tài liệu, tổ chức các cuộc họp và tạo điều kiện thuận lợi cho nhóm chuyên gia EAGL đến thăm hiện trường.
Hiện tại, nguồn tài chính cho các khu bảo tồn chủ yếu phụ thuộc vào ngân sách nhà nước và không có nguồn ngân sách dành riêng cho giám sát và đánh giá. Do đó, sự hỗ trợ của Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học do USAID tài trợ là một lợi thế lớn cho các khu vực dự án. Việc tài trợ này không chỉ giảm bớt gánh nặng tài chính mà còn đảm bảo rằng quá trình đánh giá được tiến hành thông suốt, thúc đẩy nền tảng vững chắc hơn cho việc bảo tồn đa dạng sinh học.
Khi Danh lục Xanh IUCN trở thành chuẩn mực để đánh giá hiệu quả công tác quản lý khu bảo tồn thì Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học do USAID tài trợ sẽ góp phần gia tăng cơ hội tài trợ dài hạn của chính phủ dành cho Danh lục Xanh IUCN.
“Các chương trình về bảo tồn đa dạng sinh học của USAID tại Việt Nam đang hỗ trợ các khu bảo tồn có phương pháp quản lý tốt, giống như các khu bảo tồn theo tiêu chuẩn Danh lục Xanh IUCN, và có các sáng kiến và thực hành tốt về bảo tồn. Kết quả từ đợt khảo sát bằng bẫy ảnh gần đây cho thấy vườn quốc gia Cát Tiên có các kết quả tốt và minh chứng một điều là những đầu tư dài hạn vào cải thiện công tác quản lý của các khu bảo tồn đem lại kết quả tích cực về bảo tồn.
Đó là lý do tại sao phái đoàn ngoại giao Hoa Kỳ tại Việt Nam thông qua USAID đang hợp tác với vườn quốc gia Cát Tiên trong quá trình đánh giá Danh lục Xanh. USAID dự kiến sẽ tiếp tục hỗ trợ các vườn quốc gia ứng viên để đạt được danh hiệu Danh lục Xanh để chứng minh tính hiệu quả và khả năng ứng dụng của Danh lục Xanh”, Bà Annie Wallace, Giám đốc Văn phòng Biến đổi Khí hậu, Năng lượng và Môi trường của USAID Việt Nam, chia sẻ.
Bà Annie Wallace, Giám đốc Văn phòng Biến đổi Khí hậu, Năng lượng và Môi trường của USAID Việt Nam phát biểu tại sự kiện. Ảnh: Trần Phi.
Tiếp tục cống hiến
Theo Phòng quản lý Rừng đặc dụng, phòng hộ (Cục Lâm nghiệp), Việt Nam hiện có 34 vườn quốc gia, 56 khu dự trữ thiên nhiên, 17 khu bảo tồn và sinh cảnh, 60 Khu bảo vệ cảnh quan lịch sử - văn hoá với hơn 10.000 ha rừng thực nghiệm khoa học.
Cả nước hiện có 11 khu dự trữ sinh quyển được UNESCO công nhận, 8 VQG, 1 khu dự trữ thiên nhiên được công nhận di sản ASEAN, 8 khu Ramsa thuộc hệ thống rừng đặc dụng được công ước đất ngập nước công nhận…
Ông Lê Ngô Trụ đại diện Phòng quản lý Rừng đặc dụng, phòng hộ (Cục Lâm nghiệp) trình bày tại sự kiện. Ảnh: Trần Trung.
Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, phát triển nâng tổng diện tích rừng đặc dụng trên phạm vi cả nước đạt 2,4 triệu ha; phục hồi 100.000 ha rừng đặc dụng bị suy thoái , bảo tồn sinh cảnh sống của các loài động vật, thực vật rừng đặc hữu, nguy cấp, quý hiếm. Đặc biệt, phấn đấu đến năm 2030 chỉ tiêu thu từ dịch vụ môi trường rừng là hơn 2.000 tỷ đồng.
Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học do USAID tài trợ không chỉ đơn thuần là hỗ trợ tài chính mà còn cung cấp lộ trình để tích hợp Danh lục Xanh IUCN vào các chính sách và kế hoạch quản lý khu vực dự án, từ đó góp phần vào sự phát triển bền vững của các khu bảo tồn, thiết lập di sản về quản lý và phục hồi môi trường.
“Về cơ bản chúng ta đã hoàn thành được các mục tiêu thiết lập hệ thống rừng đặc dụng, đảm bảo chức năng bảo tồn các hệ sinh thái tự nhiên quan trọng. Sự tham gia của Việt Nam vào chương trình mang tầm cỡ quốc tế như Danh lục Xanh là minh chứng cho sự cống hiến của Việt Nam trong việc bảo tồn đa dạng sinh học phong phú và thúc đẩy phát triển bền vững.
Quá trình đánh giá vẫn đang diễn ra, cộng đồng quốc tế rất mong chờ kết quả và ghi nhận những đóng góp quan trọng của Việt Nam trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học”, ông Lê Ngô Trụ đại diện Phòng quản lý Rừng đặc dụng, phòng hộ (Cục Lâm nghiệp) nhấn mạnh.
Cộng đồng quốc tế ghi nhận những đóng góp quan trọng của Việt Nam. Ảnh: Trần Trung.
