Thông điệp ngắn gọn nhưng đối với một người đàn ông đang sống ở đông nam Mỹ, nó thực sự khiến anh hoang mang, theo South China Morning Post.
 |
| Những người Trung Quốc mang quốc tịch kép đang vô cùng lo âu trước định hướng mới của chính phủ nước này. Ảnh minh họa: AFP. |
Trước kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, Đại sứ quán Trung Quốc ở London đăng tải một “lưu ý đặc biệt” trên trang web chính thức, cảnh báo về việc Bắc Kinh từ chối thừa nhận quốc tịch kép. “Sứ quán sẽ vô hiệu hóa các văn bản, tài liệu liên quan đến bất cứ ai vi phạm luật của Trung Quốc, đồng thời từ chối thị thực cũng như không cho phép nhập cảnh đối với người đó”, thông báo nêu rõ.
Khủng hoảng
Khi Ryan, một nha sĩ ngoài 30 tuổi, mang hai quốc tịch Trung Quốc và Mỹ, đọc được dòng thông điệp, anh đã tưởng tượng ra viễn cảnh cuộc sống bình thường của mình bỗng chốc thay đổi hoàn toàn.
Ryan sinh ra ở Trung Quốc và vẫn thường xuyên về nước gặp gia đình. Anh chia sẻ bản thân rất sợ bị tước quyền công dân Trung Quốc nếu trở về. “Hộ chiếu Trung Quốc của tôi sẽ hết hạn trong hai năm tới và hiện tại tôi không biết phải xử lý ra sao với tài sản của cha mẹ”, anh nói. “Tôi từng hy vọng rằng một ngày nào đó tôi có thể gửi con vào học tại một trường công của Trung Quốc”.
Ryan là một phần trong thế hệ những người Trung Quốc rời quê hương vì mục đích học tập, phát triển sự nghiệp hay lập gia đình và trở thành người sở hữu hộ chiếu của quốc gia khác mà không từ bỏ hộ chiếu Trung Quốc. Họ giữ thẻ căn cước và làm mới hộ chiếu Trung Quốc thường xuyên vì nhiều lý do, chẳng hạn để dễ dàng mua bán tài sản ở Trung Quốc hơn, có thể gửi con cái tới học tập ở các trường Trung Quốc hay để tiếp cận với hệ thống y tế Trung Quốc.
Nhưng chính quyền Trung Quốc lúc này đang muốn mạnh tay kiểm soát và giới hạn các công dân quốc tịch kép, một động thái mà giới phân tích nhận định là bắt nguồn từ chiến dịch truy quét tham nhũng do Chủ tịch Tập Cận Bình khởi xướng và thúc đẩy.
Theo quy định, trong vòng 10 năm, bất kỳ công dân Trung Quốc nào trở thành công dân một quốc gia khác cũng đều phải giao nộp hộ chiếu Trung Quốc. Làm vậy đồng nghĩa với việc họ phải từ bỏ đăng ký hộ khẩu Trung Quốc, chìa khóa tiếp cận với vô vàn ưu đãi từ chính phủ, ví dụ như trợ giá nhà ở, phúc lợi, giáo dục hay y tế. Nắm trong tay căn cước địa phương cũng có thể hợp lý hóa các khoản đầu tư, thừa kế và sở hữu tài sản ở Trung Quốc.
Chính quyền trung ương Trung Quốc những năm gần đây thắt chặt kiểm soát người mang hộ chiếu kép song không nêu chính xác lý do. Nhà chức trách làm việc này bằng cách lưu dấu vân tay của những người mang hộ chiếu nước ngoài từ 14 - 70 tuổi khi họ vào Trung Quốc, yêu cầu các khách sạn thông báo cho cảnh sát nếu có người nước ngoài đặt phòng, và kêu gọi người dân báo cáo nếu nghi ngờ ai đó mang hai quốc tịch trở lên.
Hệ quả
Truyền thông Trung Quốc đưa tin từ năm 2013 đến tháng 6/2014, Bộ An ninh Công cộng đã hủy đơn đăng ký hộ khẩu của hơn một triệu người sở hữu nhiều thẻ căn cước hay mang hai quốc tịch.
Và đây là thông điệp Đại sứ quán Trung Quốc ở Anh phát đi hồi đầu tháng: “Sứ quán thời gian qua phát hiện một số người đã có quốc tịch nước ngoài phạm sai lầm trong việc xử lý hộ chiếu Trung Quốc”.
Thông báo không nói rõ về số lượng người bị ảnh hưởng và họ đã xử lý bao nhiêu vụ. Tuy nhiên, Ryan đã nhìn thấy các hệ quả ban đầu ở vài người bạn của anh, những người trở thành công dân Mỹ nhưng vẫn giữ quốc tịch Trung Quốc.
Ryan cho hay cảnh sát Trung Quốc đã hủy bỏ đăng ký hộ khẩu và hộ chiếu đối với nhiều người, thậm chí tịch thu một ngôi nhà ở Trùng Khánh do chính phủ cung cấp nhằm bồi hoàn cho chương trình di dời.
Hiện không có thống kê con số công dân Trung Quốc mang hai quốc tịch, tuy nhiên, theo dữ liệu từ Liên Hợp Quốc, số người Trung Quốc di cư quốc tế đã tăng từ 4,1 triệu năm 1990 lên 9,3 triệu năm 2013.
Những người mang hai hộ chiếu có nhiều cách khác nhau để vào và ra khỏi Trung Quốc mà không bị phát hiện. Ví dụ người mang hộ chiếu Canada được phép để trống phần điền nơi sinh, dữ liệu rất quan trọng giúp cơ quan chức năng Trung Quốc kiểm tra thông tin. Người di cư cũng có thể đổi tên hoặc nộp đơn xin visa Trung Quốc ở một nước thứ ba.
Một người Trung Quốc hiện sống tại New York cho hay hầu hết bạn bè anh ở vào tình cảnh tương tự vẫn muốn giữ hộ chiếu Trung Quốc bởi làm ăn kinh doanh ở Trung Quốc luôn dễ dàng đối với người dân nước này hơn là người nước ngoài.
Ryan hiện vô cùng lo âu. Anh có kế hoạch về Trung Quốc với cậu con trai mới tròn một tuổi vào tháng ba tới đây nhưng giờ thì không chắc. “Tôi chẳng biết liệu có nên đi không nữa. Tôi không muốn cha mẹ mình phải báo cáo con trai với cảnh sát”.
