Người Dao tạo sinh kế từ cây dược liệu dưới chân núi Ba Vì

Người Dao tạo sinh kế từ cây dược liệu dưới chân núi Ba Vì

Núi Ba Vì được biết đến là dãy núi có nhiều loại dược liệu quý. Từ bao đời nay, đồng bào người Dao sinh sống tại thôn Yên Sơn, xã Ba Vì đã biết tận dụng những lợi thế đó để phát triển nghề thuốc nam.

Núi Ba Vì được biết đến là dãy núi có nhiều loại dược liệu quý, đa dạng về thảm thực vật. Từ bao đời nay, đồng bào người Dao sinh sống tại thôn Yên Sơn, xã Ba Vì đã biết tận dụng những lợi thế đó để phát triển nghề thuốc nam.

Một ngày mới của những người dân nơi đây được bắt đầu bằng những bước chân ở trên núi, với người Dao một lương y giỏi là người tìm kiếm được nhiều loại cây thuốc, nếu có nguồn dược liệu tốt thì người đó sẽ có điều kiện chữa bệnh tốt hơn.

Chẳng ai biết chính xác những bài thuốc chữa bệnh của người Dào có từ bao giờ, chỉ biết khi lớn lên họ đã được cha mẹ truyền cho. Từ khi còn trẻ họ đã được dạy về cách nhận dạng cây thuốc và cách chữa bệnh của mỗi loại cây thuốc là như thế nào, do vậy người dao rất am hiểu về các cây thuốc.

Phỏng vấn

Bà LÝ THỊ HÒA

Thôn Yên Sơn, xã Ba Vì, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

Chúng tôi nhờ có rừng mới có cây dược liệu. Đến ngày hôm nay, chúng tôi mới được phát triển kinh tế, con cháu được nhà cửa.

Núi Ba Vì hiện sở hữu tới hơn 500 loài dược liệu quý và đặc hữu, trong đó cộng đồng người Dao trên địa bàn xã Ba Vì đang lưu giữ những tri thức sử dụng cây cỏ chế biến trên 60 bài thuốc đã được Bộ Y tế công nhận.

Để chủ động nguồn dược liệu nhiều hộ gia đình đã trồng cây thuốc tại vườn nhà, điển hình như hộ gia đình Lương Y Lý Sinh Trình với diện tích gần 10 ha dược liệu gia đình anh đã chủ động được nguồn dược liệu.

Phỏng vấn

Ông LÝ SINH TRÌNH

Thôn Yên Sơn, xã Ba Vì, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

Quy mô trồng thuốc của gia đình tôi gần 10 ha. Cây thuốc này sẽ phủ xanh lượng lớn địa bàn, đảm bản môi trường xanh sạch đẹp, không khí tốt hơn.

Những công đoạn làm thuốc của đồng bào người Dao nơi đây rất tỉ mỉ và thường làm thủ công, những dược liệu quý sẽ được thu lượm ở vùng núi cao, hay trong vườn nhà cũng đều là những dược liệu tốt nhất.

Cây thuốc sau khi được thu hoạch sẽ đươc mang luôn về nhà để để rửa sạch rồi băm nhỏ theo kích cỡ phù hợp.

Nếu như trước kia người dân phải phụ thuộc vào thời tiết để phơi khô, nay công đoạn đó đã được máy móc làm để thay thế cho sức người.

Trải qua công đoạn sấy khô thuốc sẽ được mang đi đóng gói và bảo quản.

Phỏng vấn

Ông DƯƠNG CHUNG PHONG

Phó Chủ tịch UBND Xã Ba Vì, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

Đối với chính quyền địa phương, chúng tôi cũng đã định hướng, phối hợp với hội đông y của huyện cũng như thành phố, đề xuất mở các lớp dạy nghề cho bà con nhân dân. Trước hết, dạy chứng chỉ nghề, từ đó đào tạo hơn 175 hội viên.

Tự chữa bệnh và chữa bệnh giúp người, bằng những bài thuốc bí truyền của dân tộc đã giúp nhiều người biết đến công dụng của thuốc Nam, đã giúp mở ra hướng đi đúng giúp lưu giữ những giá trị bản sắc của người Dao.

Thôn Yên Sơn, xã Ba Vì giờ đây đã trở thành địa chỉ tin cậy của nhiều bệnh nhân gần xa với những bài thuốc đơn giản mà hiệu quả, qua đó đã góp phần quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Phỏng vấn

Ông BÀN TUẤN NĂNG

Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

Tri thức của người Dao Quần Chẹt khá đa dạng, phong phú, đây là cái thứ nhất. Cái thứ 2 là người Dao ở Ba Vì từng cư trú gắn với núi Tam Đảo, là một trong những nơi có nhiều thảo dược quý. Thuốc của người Dao ở Ba Vì vì thế có nhiều điểm mạnh, ví dụ như bệnh phổ thông: gan, dạ dày, đại tràng thì bà con chữa tốt.

Thời gian qua, cấp ủy chính quyền cũng đã tuyên truyền vận động người dân không được khai thác cạn kiệt nguồn thuốc trong tự nhiên, khuyến khích người dân mang cây dược liệu về trồng tại vườn nhà, cùng với đó sự thay đổi trong tư duy phương thức sản xuất đã giúp người dân giữ gìn phát triển nhiều loại dược liệu quý.

Phỏng vấn

Ông LÝ SINH TRÌNH

Thôn Yên Sơn, xã Ba Vì, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

Cây mình khai thác chữa được bệnh cho con người còn con người lại dùng chính bã thuốc bón lại cho cây thì vùng cây vừa phát triển, đất lại không bị bạc màu. Nó vừa bảo tồn vừa gìn giữ cây thuốc, vừa mang lại giá trị kinh tế cao, đời sau có cây thuốc quý và có nguồn dược liệu cho mọi người.

Không chỉ giúp cần bằng hệ sinh thái rừng, những vườn dược liệu của người Dao xã Ba Vì đang là nơi cư trú của các loài động thực vật quý. Những vườn dược liệu không chỉ giúp chống xói mòn đất, mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe của người dân từ các bài thuốc quý.

Do đó việc bảo tồn và phát triển nghề thuốc Nam không chỉ góp phần đảm bảo sinh kế cho người dân mà nó còn giúp bổ sung vào kho tàng thuốc nam những bài thuốc quý.