| Hotline: 0983.970.780

Đập nước - Lợi hay hại?

Xu thế xóa bỏ đập nước ở Hoa Kỳ

Thứ Sáu 31/07/2020 , 06:10 (GMT+7)

Trong khi đập có thể mang lại lợi ích cho xã hội, chúng cũng gây ra tác hại đáng kể cho các dòng sông.

Sông Kennebec ở thành phố Augusta, Maine, Hoa Kỳ chảy tự do sau vụ dỡ bỏ đập Edwards vào năm 1999. Ảnh: earthisland.

Sông Kennebec ở thành phố Augusta, Maine, Hoa Kỳ chảy tự do sau vụ dỡ bỏ đập Edwards vào năm 1999. Ảnh: earthisland.

Chúng làm cạn kiệt nghề cá, hệ sinh thái sông bị suy thoái và thay đổi cơ hội giải trí trên hầu hết các con sông Hoa Kỳ.

Điểm khởi đầu của phong trào xóa đập

Ngày 1/7/1999, hơn 1.000 người xếp hàng dọc bờ sông Kennebec ở thành phố Augusta, Maine. Họ ở đó để chứng kiến sự tái sinh.

Tiếng chuông báo hiệu cho một máy xúc ở bờ đối diện đào sâu vào tường chắn. Nước nhỏ giọt, rồi tuôn ra. Tiếng reo hò nổ ra khi đập Edwards, trải dài 270m (900 feet) qua sông, bị phá vỡ.

Kể từ năm 1837, đã hơn 150 năm sông Kennebec không được tự do chảy tại đây.

Những người ủng hộ việc loại bỏ con đập hứa hẹn rằng nghề cá bị tàn phá sẽ quay trở lại, và thành phố Augusta sẽ được hưởng lợi từ những cơ hội giải trí mới cũng như sự hồi sinh của bờ sông.

Họ đã đúng. Nhưng không chỉ Augusta mới cảm nhận thấy sự thay đổi.

Việc loại bỏ đập Edwards trở thành một mốc then chốt trong lịch sử của phong trào môi trường và phục hồi sông Hoa Kỳ.

Đó là con đập thủy điện hoạt động đầu tiên bị loại bỏ - và lần đầu tiên Ủy ban điều tiết năng lượng liên bang bỏ phiếu không cấp lại phép cho đập, trái với mong muốn của chủ sở hữu.

Nhưng quan trọng nhất là việc phá hủy báo hiệu sự thay đổi trong suy nghĩ về cách nước Mỹ cân bằng lợi ích kinh tế và môi trường - và điều đó có tác động gợn sóng.

Hiệu ứng gợn sóng

Thành công không kết thúc ở Augusta. Việc loại bỏ đập Edwards đã châm ngòi cho những nỗ lực để vượt qua chướng ngại vật ngược dòng tiếp theo, đập Fort Halifax trên sông Sebasticook ở Waterville.

Sau 8 năm hoạt động, con đập bị phá bỏ vào năm 2008, từ đó mở rộng môi trường sống cho cá bản địa.

“Chúng tôi có các loài như cá tầm, cá vược sọc, cá hồi cầu vồng và các loài sống ở biển khác hiện đang được tiếp cận với tất cả môi trường sống lịch sử của chúng ở lưu vực sông”, ông John Burrows, Giám đốc chương trình New England cho Liên đoàn Cá hồi Đại Tây Dương nói.

Việc loại bỏ cả hai con đập, kết hợp với việc tích cực thả cá vào hồ và thượng nguồn cũng như ở các khu vực khác của lưu vực sông, đã giúp cho quần thể cá trích sông hồi phục đáng kể. Số lượng cá trích Mỹ trở lại sinh sản đã tăng vọt từ 78.000 vào năm 1999 lên 5,5 triệu vào năm 2018.

Khi hàng tỷ con cá trích sông nhỏ rời khỏi các hồ và sông nước ngọt, chúng hướng ra biển và có thể sống từ 3 - 5 năm trong môi trường biển. Ước tính khoảng 27 triệu con cá trích Mỹ đã sinh sản từ khi đập Fort Halifax được gỡ bỏ. 

Chúng đóng vai trò là nguồn thực phẩm cho tất cả mọi thứ, từ cá tuyết cho đến cá voi và hải cẩu. “Chúng thực sự là một loại sinh thái quan trọng đối với Vịnh Maine”, theo ông Burrows.

Đập Edwards cũng giúp thúc đẩy một dự án phục hồi lớn cách đó vài giờ về phía Đông Bắc của thành phố Augusta trên sông Penobscot.

Dự án mở ra hơn 1.000 dặm tiếp cận sông cho cá, đặc biệt là cá hồi Đại Tây Dương, loài cá đang gặp nguy hiểm cho sinh tồn.

Một phong trào phát triển

Việc gỡ bỏ các con đập bên ngoài Maine diễn ra sau đó. Nhiều trong số đó là những con đập nhỏ, nhưng cũng có những dự án cao cấp, như hai đập sông Elwha là dự án loại bỏ đập lớn nhất cho đến nay trên thế giới.

Khi đập Edwards được gỡ bỏ, khoảng 5 vụ dỡ bỏ đập diễn ra trên toàn nước Mỹ mỗi năm. Năm 2018 có 80 vụ. Kể từ Edwards, hơn 1.100 con đập đã đổ xuống.

Việc loại bỏ đập Condit cao 37,5m (125 feet) vào năm 2011 trên sông White Salmon, một nhánh của sông Columbia ở Washington, là bước tiến lớn trong việc hỗ trợ cá hồi và cá chép bị đe dọa.

Condit bị loại bỏ bởi việc phá đập sẽ rẻ hơn so với xây dựng lối đi cho cá.

Nhìn chung, đã có một sự thay đổi trong suy nghĩ của công chúng về các con đập trong hai thập kỷ qua.

“Không chỉ là thứ mà các nhà bảo tồn và bảo vệ môi trường đang ủng hộ”, Amy Souers Kober, Giám đốc truyền thông tại American Rivers. “Loại bỏ đập cũng có ý nghĩa vì lý do kinh tế và an toàn công cộng trong rất nhiều trường hợp”.

Những người đề xuất loại bỏ đập không nghĩ cần phải loại bỏ tất cả, và tất nhiên đó là việc không thể. Nhưng nơi các con đập đã được gỡ bỏ, hai thập kỷ qua cho thấy kết quả cải thiện môi trường là vô song. (Hết)

Xem thêm
Tìm thấy virus dịch tả lợn châu Phi trong xác lợn rừng

Thủ phạm virus gây dịch tả lợn châu Phi (ASF) đã được phát hiện trong xác một con lợn rừng vừa được tìm thấy ở phía tây bắc Singapore.

Ukraine nỗ lực xâm nhập lãnh thổ Nga, Moscow xuyên thủng Patriot

Ukraine tăng cường các vụ tấn công bằng UAV và tổ chức nhiều đợt xâm nhập lãnh thổ Nga, trong khi đó, mục tiêu của Moscow là khu vực hậu phương của Kiev.

Chuyên gia Ukraine thừa nhận sự vượt trội của máy bay không người lái Nga

Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Trinh sát Trên không Ukraine Maria Berlinskaya thừa nhận rằng quân đội Nga vượt trội hơn trong phát triển và sản xuất máy bay không người lái (UAV).