TS Châu Minh Khôi, trường ĐH Cần Thơ chủ trì đề tài “Xây dựng mô hình canh tác thích hợp trên nền đất lúa bị nhiễm mặn tại tỉnh Hậu Giang” nhằm tìm ra giải pháp canh tác hiệu quả đối phó với hình xâm nhập mặn hiện nay.
Đất nhiễm mặn là hiện tượng nguy hiểm ảnh hưởng xấu tới sự sinh trưởng của nhiều loại cây trồng. Ở Việt Nam, đất mặn có xấp xỉ 2 triệu ha, chiếm gần 6% tổng diện tích đất tự nhiên. Quá trình mặn hóa là do ảnh hưởng của nước biển, do đó, thành phần các loại muối tan ở đất mặn Việt Nam giống như thành phần muối tan của nước biển. Hiện nay, dưới tác động của biến đổi khí hậu, với biểu hiện là mực nước biển dâng lên, vấn đề mặn hóa có nguy cơ trầm trọng hơn.
Qua kết quả phân tích các mẫu nước lấy từ kênh nội đồng, ruộng canh tác, TS Châu Minh Khôi đã đánh giá được hiện trạng xâm nhập mặn rất thấp vào đầu mùa khô và tăng cao vào cuối mùa khô. Qua đó, chủ nhiệm đề tài đã xác định được biện pháp canh tác thích hợp nhằm cải thiện chất lượng nước bị nhiễm mặn là luân canh lúa - màu thay cho độc canh cây lúa 3 vụ.
Cụ thể, nông dân xã Lương Nghĩa (huyện Long Mỹ) nên thực hiện mô hình khoai lang - lúa - bắp nếp; xã Vĩnh Viễn A (huyện Long Mỹ) thích hợp với mô hình lúa - dưa hấu, lúa - kết hợp nuôi cá; xã Hỏa Tiến (TP Vị Thanh) thực hiện mô hình đậu xanh - lúa - dưa hấu và bắp nếp - lúa - dưa hấu. Trong đó, mô hình cho lợi nhuận cao nhất là khoai lang - lúa - bắp nếp (gần 141 triệu đồng/ha/năm). So với canh tác 2 vụ lúa thì thu nhập tăng cao hơn khoảng 100 triệu đồng. Vì vậy, tất cả các mô hình đều được người dân chấp nhận. Bởi các mô hình luân canh lúa - màu giúp gia tăng khả năng lưu tồn đạm, lân hữu dụng cho đất, giúp năng suất lúa và lợi nhuận đều tăng ở những vụ kế tiếp.
TS Châu Minh Khôi cho biết: "Thời gian xâm nhập mặn tại địa bàn 3 khu vực nghiên cứu bắt đầu từ tháng 2 và kết thúc vào tháng 3 hoặc tháng 4 hàng năm. Qua nghiên cứu, chúng tôi đã khuyến cáo nông dân nên cải thiện hàm lượng muối trong đất nhiễm mặn bằng cách rửa mặn. Đối với nền đất phèn ngập mặn thì dùng phương pháp rửa bằng vôi và kết hợp rửa mặn sau 2 ngày ngâm đất thì mới đạt hiệu quả cao".
Mới đây, đề tài đã được Hội đồng Khoa học và Công nghệ tỉnh thông qua, cho phép phát triển các mô hình, nâng lên thành dự án sản xuất thử nghiệm “Xây dựng mô hình canh tác lúa sử dụng tiết kiệm nước tưới và phân bón thích ứng với biến đổi khí hậu tại tỉnh Hậu Giang”. Với hy vọng mô hình canh tác khoa học sẽ giúp nông dân canh tác tốt và có thể “sống chung với mặn”.
