Nơm nớp lo sợ vì sụt lún bất thường

Tình trạng trên xảy ra khi Cty CP xi măng Đồng Lâm hoạt động khai thác đá nguyên liệu tại khu mỏ.

Ra đồng sợ…chết

Chưa bao giờ nông dân ở thôn Điền Lộc, cũng như khu vực lân cận cảm thấy bất an như hiện nay, khi sản xuất trên chính đồng ruộng của mình. Hiện tượng sụt lún đất nông nghiệp xảy ra từ tháng 11/2013, kéo dài đến nay đã khiến người dân nơm nớp lo âu khi ra đồng.

Ông Trần Văn Cân, Chủ tịch UBND xã Phong Xuân cho biết: “Cuối năm 2013, khi Cty CP xi măng Đồng Lâm nổ mìn đánh đá đã xuất hiện những hố sụt lún đầu tiên và kéo dài cho đến nay. Hiện theo ghi nhận của chúng tôi đã có 36 hố sụt lún nằm trải dài trên các ruộng lúa, ảnh hưởng trực tiếp khoảng 6 ha lúa của 23 hộ dân. Những hố này có đường kính từ 3-4m, sâu 1-3m, cách mỏ đá vôi của Cty CP xi măg Đồng Lâm chừng 300-1800m. Tại các “hố tử thần” này, nước mặt liên tục chảy vào trong lòng đất, gây nên hiện tượng thiếu nước trong sản xuất không chỉ 6 ha ruộng mà hàng trăm ha lúa trong toàn xã.”

Về dọc cánh đồng ở thôn Điền Lộc, theo ghi nhận của chúng tôi, ngay trên ruộng, các hố sụt lún trải dài, sâu hoắm. Mặc dù bà con đã dùng đất tạo “vành đai” ngăn nước mặt thấm, song tại nhiều khoảnh ruộng, nước mặt vẫn cháy liên tục gây nên hiện tượng thiếu nước trong sản xuất.

Có mặt tại chân ruộng, bà Nguyễn Thị Mai (thôn Điền Lộc), lo lắng: “Chúng tôi lên đây lập nghiệp từ sau ngày đất nước thống nhất đến nay chưa có khi nào xảy ra hiện tượng sụt lún đất ruộng như thế này cả. Nhà máy nổ mìn lấy đá, làm rổng ruột trong đất, giờ thăm ruộng đi đứng cũng lo chứ chưa nói đến mai mốt cày bừa, thu hoạch vì chỉ cần sa sẩy chân là nguy hiểm.

Sụt lún đất nông nghiệp làm người dân không giám ra đồng sản xuất

Nhiều người không dám dùng máy cày vì sợ “lọt” cả xe và người xuống hố”. Bà Mai có 2,5 mẫu ruộng, từ cuối năm 2013 đến nay đã xuất hiện 3 điểm lún sát chân ruộng làm gia đình bà hết sức lo lắng. Gần đây nhất, anh Trần Thanh Phương (ở thôn Điền Lộc), khi đang sử dùng máy cày thì đất ruộng tự dưng bị sụt, “nuốt” chửng cả máy và người, từ đó bà con lo lắng không dám ra đồng nữa.

Ông Trần Văn Lộc, Chủ nhiệm HTX Xuân Lộc bức xúc: “Theo thiết kế thì mỏ đá vôi sâu 30m, giờ công ty mới khai thác sâu khoảng 13m mà đã xảy ra bao nhiêu chuyện cho bà con rồi. Nước từ ruộng chảy ngược trở lại mỏ gây khô hạn trên ruộng ảnh hưởng đến năng suất cây lúa. Khoảng 2 tháng nay, nhà máy không nổ đá lấy mìn là do dây chuyền chưa hoàn thiện.

Thời gian tới, nếu tiếp tục khai thác đá nguyên liệu thì hiện tượng sụt lún vẫn tiếp tục diễn ra, không chỉ gây khô hạn cho cánh đồng ở thôn Điền Lộc mà còn ảnh hưởng tới 80ha ruộng lúa, là nguồn lương thực chính của ba thôn Điền Lộc, Lộc Lợi, Xuân Lộc. Việc khai thác đá cũng làm các giếng nước của 25 hộ dân ở thôn Lộc Lợi khô sạch không có giọt nước nào”. Theo tính toán của người dân, do thiếu nước nên năng suất lúa vụ đông xuân vừa qua giảm từ 3 tạ xuống còn 1,8 tạ/sào.

Nổ mìn phá đá của Cty CP xi măng Đồng Lâm gây nứt gần 100 nhà dân ở Phong Xuân

Trong năm 2013, hoạt động nổ mìn khai thác đá nguyên liệu tại mỏ đá vôi của Cty CP xi măng Đồng Lâm cũng làm gần 100 nhà dân ở hai thôn Điền Lộc, Quảng Lộc bị nứt, đến nay phía nhà máy vẫn chưa có chính sách đền bù cho người dân.

Cần có chính sách đền bù

Ông Trần Văn Cân, Chủ tịch UBND xã Phong Xuân cho biết, trước mắt địa phương đã thông báo hiện tượng sụt, lún đến với người dân và sẽ tiến hành cắm các biển báo tại các hố sụt lún có nguy cơ không an toàn cho người dân trong khu vực; đối với các hố sụt lún gây khô hạn ruộng lúa đã cho sử dụng đất sét dẻo đổ lấp tạo “vành đai” để ngăn chặn mất nước.

Tuy nhiên, về lâu dài, cần có sự vào cuộc của cơ quan chuyên môn nhằm tìm hiểu nguyên nhân cụ thể và có hướng xử lý khoa học, nhằm buộc nhà máy có phương án hỗ trợ, đền bù cho người dân. Ngoài ra, việc nổ mìn khai thác đá gây nứt nẻ gần 100 nhà dân, đến nay công ty vẫn chưa có động thái gì tích cực.

Theo ông Cân, mặc dù phía công ty gây thiệt hại, làm ảnh hưởng sản xuất của bà con rõ ràng, thế nhưng nhiều lần công ty đã bất hợp tác với chính quyền địa phương. “Khi xây dựng dây chuyền xay đá, có hơn 10 nhà dân ở thôn Cổ Xuân chỉ cách dây chuyền hơn 100m. Địa phương đã yêu cầu hỗ trợ đền bù để các hộ dân này di dời. Nhà máy không chịu. Đến khi dây chuyền hoạt động, nhiều hộ dân kêu cứu, đến nay nhà máy cũng chỉ đền bù hỗ trợ tái định cư chỉ vài hộ.”- ông Cân bức xúc.

Sau khi xảy ra hiện tượng sụt lún, đoàn công tác gồm các Sở TN-MT, phối hợp cùng UBND huyện Phong Điền đã có chuyến kiểm tra tìm hiểu nguyên nhân sụt lún đất nông nghiệp tại thôn Điền Lộc. Theo báo cáo của Sở TN-MT TT- Huế gửi UBND tỉnh, tình trạng sụt lún tại ruộng thôn Điền Lộc là do hiện tượng sụt trần các hang, ổ các-xtơ trong tầng đá vôi, nơi có chiều dày đất phủ mỏng và cả khả năng do trong quá trình bơm nước tháo khô mỏ đá có phần ảnh hưởng đến sự lụt lún nêu trên.

Dây chuyền xay đá chỉ cách nhà dân chừng 100 m

Như vậy, theo kết luận này, rõ ràng, nguyên nhân sụt lún đất nông nghiệp của người dân, tạo nên các “hố tử thần” là do hoạt động khai thác đá nguyên liệu tại mỏ đá vôi của Cty CP xi măng Đồng Lâm. Từ đó sở TN-MT TT- Huế cũng đề nghị Cty CP xi măng Đông Lâm có trách nhiệm phối hợp với chính quyền địa phương xem xét hỗ trợ một phần kinh phí kịp thời để khắc phục thiệt hại do mất nước trong sản xuất, cắm biển cánh báo để đảm bảo an toàn cho người dân.

Về lâu dài, công ty tiếp tục nghiên cứu đề án khảo sát, nghiên cứu sâu về địa chất thủy văn, địa chất công trình và hiện tượng sụt lún để kịp thời có giải pháp khắc phục, nhằm giảm thiểu việc sụt lún và mất nước sản xuất xung quanh khu vực mỏ; xử lý hạn chế tối đa nguồn nước ngấm vào khu mỏ trong quá trình khai thác.