Trẻ suy dinh dưỡng

* Xin cho biết các đặc điểm dễ nhận biết của trẻ suy sinh dưỡng?

Lê Hồng Mai, Thuận Châu, Sơn La

Hiện tượng phổ biến nhất nếu trẻ không được cung cấp đủ thức ăn là suy dinh dưỡng. Các dấu hiệu thường gặp khác ở trẻ suy dinh dưỡng là buồn bực, hay quấy khóc, ít vui chơi, kém linh hoạt. Các bắp thịt tay chân mềm nhão, bụng to dần. Trẻ chậm phát triển vận động: Chậm biết lẫy, ngồi, bò, đi đứng.

 Để xác định trẻ có suy dinh dưỡng hay không, ngoài việc quan sát các dấu hiệu trên, cha mẹ còn có thể dựa vào các chỉ số chuẩn để so sánh với con mình. Cách thứ nhất là dựa vào cân nặng theo tuổi. Khi trẻ mới sinh nặng cỡ 3 kg, sau 5 tháng tăng gấp đôi, 12 tháng tăng gấp ba; sau đó mỗi năm tăng thêm 2 kg. Khi bé 6 tuổi thì cân nặng phải là 20 kg.

Nếu ở vùng xa không có cân, có thể đo vòng cánh tay trẻ 1-5 tuổi. Trẻ bình thường 14-15 cm; nếu dưới 13 cm là suy dinh dưỡng. Cách thứ hai là dựa vào chiều cao theo tuổi. Khi mới sinh trẻ dài 50 cm, 6 tháng dài 65 cm, 12 tháng: 75 cm, 2 tuổi: 85 cm, 3 tuổi: 95 cm, 4 tuổi: 100 cm. Sau đó, mỗi năm chiều cao tăng thêm 5 cm, khi bé 8 tuổi phải cao 120 cm.

Trẻ dễ bị suy dinh dưỡng nhất trong khoảng thời gian từ 6 đến 24 tháng tuổi. Đây là thời kỳ các em bé có nhu cầu dinh dưỡng cao, đang tập thích ứng với môi trường và rất nhạy cảm với bệnh tật; nhất là những trẻ không được bú sữa mẹ, sinh nhẹ cân hoặc sinh đa thai.

Những cháu ở gia đình đông con, điều kiện vệ sinh kém hoặc đang mắc các bệnh nhiễm khuẩn (như sởi, tiêu chảy hay viêm đường hô hấp) cũng dễ bị suy dinh dưỡng. Trẻ biếng ăn thường được mẹ cho dứt sữa để ăn khá hơn. Đây là một sai lầm vì các trẻ này sau khi bị dứt sữa càng bị suy dinh dưỡng nặng hơn vì mất đi 300-400 ml sữa mỗi ngày trong khi vẫn biếng ăn. 

* Bé nhà cháu 7 tuổi, rất thích ăn những loại thức ăn nhanh, đặc biệt là bim bim, khoai tây chiên, các thực phẩm chế biến sẵn… và thường bỏ bữa chính. Biết vậy là không tốt cho sức khỏe của bé nhưng cháu chưa biết làm thế nào?

Nguyễn Quỳnh Anh, Hải Châu, Đà Nẵng

Đặc điểm chung của thức ăn nhanh (fastfood) xuất phát từ phương Tây là rất giàu tinh bột và chất béo, đặc biệt là những món gà rán, nhân kẹp thịt, bánh mì hot dog hay burger bò... Chúng đều được chế biến bằng cách chiên trong chảo ngập dầu, thế nên có bao nhiêu chất béo thì đều thấm vào bột cả. Đồ ăn nhanh thường chứa rất nhiều chất béo.

Tình trạng thừa cân, béo phì kéo theo hàng loạt các nguy cơ bệnh lý liên quan đến dư thừa dinh dưỡng như mỡ trong máu, huyết áp cao, tiểu đường, đột quỵ, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim và cả căn bệnh thời đại, ung thư, có thể sẽ viếng thăm các fan cuồng nhiệt của fastfood. Lượng đạm này vượt xa khuyến cáo của các nhà dinh dưỡng học thế giới rằng mỗi ngày, chỉ nên ăn khoảng 15% năng lượng từ chất đạm (tương đương khoảng 120-150g protein động vật).

Việc ăn quá nhiều đạm không chỉ bắt thận hoạt động quá nhiều cho quy trình đào thải mà còn làm cơ thể ù lỳ, mệt mỏi, chậm chạp do loãng xương và bị các bệnh về khớp. Một vài lá xà lách và dưa củ muối chua ăn với bít tết không thể cung cấp đủ lượng chất xơ và khoáng chất cần thiết trong ngày. Lát cà chua, dưa leo kèm humberger bò, cá... vẫn còn quá ít so với một khẩu phần rau xanh cần dùng trong bữa.

Mặc dù không thể phủ nhận là thịt có vitamin nhưng do phải chiên rán trong dầu ăn ở nhiệt độ cao nên các vitamin quý giá này bị phân hủy nhanh chóng làm cho khẩu phần fastfood càng thêm giàu năng lượng mà lại thiếu vitamin và chất xơ... Thực ra với khẩu phần ăn nhanh đã dung nạp quá thừa năng lượng cho một đứa trẻ. Nên giải thích cho các cháu để rất hạn chế ăn thức ăn nhanh và không được bỏ bữa.