Với kỷ nguyên của các loại thực phẩm mới, côn trùng ăn được chính là nguồn thực phẩm tự nhiên và lành mạnh. Ảnh: Yasuyoshi Chiba
Theo ước tính của FAO, có tới hơn 900 loài côn trùng ăn được đang được tiêu thụ trên khắp thế giới và chúng hiện là một khẩu phần giàu dưỡng chất trong chế độ ăn của nhiều quốc gia.
Tại châu Á, đuông dừa (chà là) là một trong những loại côn trùng phổ biến nhất và được coi là đặc sản ở nhiều nước. Còn ở Congo, người bản địa Ngandu từ lâu đã tìm cách gây nuôi sâu bướm để lấy thực phẩm trong những tháng mùa mưa.
Hay tại châu Âu và Bắc Mỹ, ngày càng có thêm nhiều người tính toán sản xuất côn trùng ăn được giàu protein để dự trữ làm thực phẩm. Trong bối cảnh lạm phát thực phẩm leo thang, Liên minh châu Âu đang thực hiện các bước để “tiêu chuẩn hóa” côn trùng như một nguồn thực phẩm mới, bằng cách đưa ra các quy định an toàn cho phép chúng được thương mại hóa.
Chợ bán côn trùng ăn được ở Phuket, Thái Lan. Ảnh: Getty
Cho dù việc sử dụng côn trùng làm thực phẩm là truyền thống hay mới lạ, theo các chuyên gia có bốn lý do côn trùng ăn được sẽ sớm có một vị trí trong thực đơn của nhân loại.
Bổ dưỡng
Côn trùng ăn được có giá trị dinh dưỡng cao và có thể là những thực phẩm thay thể lành mạnh cho chế độ ăn của chúng ta. Chúng cung cấp năng lượng, chất béo, protein và chất xơ và tùy thuộc vào từng loài côn trùng, chúng có thể là nguồn cung cấp vi chất dinh dưỡng tốt như kẽm, canxi và sắt.
Côn trùng cũng có thể cung cấp một nguồn protein thay thế cho các loại thịt thông thường. Ví dụ, một so sánh giữa thịt bò và sâu bột cho thấy, trong khi hàm lượng axit amin và chất béo của thịt bò cao hơn sâu bột, nhưng sâu bột cũng chứa các giá trị khoáng chất tương đương và có hàm lượng vitamin tổng hợp cao hơn.
Theo FAO, những kiến thức về thành phần dinh dưỡng của côn trùng ăn được có thể củng cố tầm quan trọng của chúng trong chế độ ăn của con người, và nó chính là yếu tố làm tăng sức thuyết phục để hậu thuẫn cho việc sử dụng côn trùng ăn được vì an ninh lương thực và dinh dưỡng, đồng thời cung cấp thông tin nền cho các chính sách và chương trình về dinh dưỡng, sức khỏe và nông nghiệp.
Bền vững với môi trường
Côn trùng ăn được có rất nhiều lợi thế đối với môi trường. Cụ thể, nuôi côn trùng thải ra ít khí nhà kính hơn nhiều so với hầu hết các nguồn protein động vật khác, trong khi cần ít nước hơn so với chăn nuôi gia súc. Hơn nữa, diện tích đất để nuôi côn trùng thấp hơn nhiều so với chăn nuôi truyền thống, và côn trùng rất hiệu quả trong việc chuyển đổi thức ăn thành protein. Ví dụ, loài dế cần thức ăn ít hơn 12 lần so với gia súc để tạo ra cùng một lượng protein.
Bằng chứng là nghề nuôi dế đã phát triển nhanh chóng trong những năm gần đây ở nhiều quốc gia Đông Nam Á. Để đảm bảo rằng nguồn cung ngày càng tăng, có thể đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc tế, FAO đã phối hợp với Đại học Khono Kaen của Thái Lan xuất bản học liệu khuyến nông “Hướng dẫn nuôi dế bền vững”. Cuốn cẩm nang này đã giải quyết được những lỗ hổng về kiến thức giữa người nuôi dế và các cơ quan chính phủ, để đảm bảo an toàn và vệ sinh thực phẩm.
Côn trùng tạo ra cơ hội kinh doanh
Ngoài việc là một nguồn thực phẩm mới, côn trùng ăn được có thể mang lại sinh kế và thu nhập cho nông dân. Lý do là hoạt động chăn nuôi côn trùng đòi hỏi không gian tối thiểu, nên người dân có thể thực hiện nó cả ở thành thị lẫn các vùng nông thôn một cách dễ dàng. Chưa kể côn trùng ăn được cũng dễ bảo quản, vận chuyển và thường dễ nuôi mà không cần đào tạo chuyên sâu. Do đó, việc nuôi côn trùng mang lại cơ hội kinh tế cho những người có ít khả năng tiếp cận tài nguyên đất đai, đào tạo và các nguồn lực khác.
Dự báo ngành côn trùng ăn được có thể mang lại cơ hội sinh kế lớn cho nhiều người dân trên thế giới đang đối diện với những rào cản biến đổi khí hậu, nhất là khi lộ trình phát triển ngành thực phẩm mới mẻ này đang còn nhiều khoảng trống.
Một nguồn tài nguyên mở
Khi dân số thế giới tiếp tục tăng lên, sản lượng lương thực, thực phẩm toàn cầu cũng sẽ cần phải tăng lên tương ứng, chắc chắn sẽ gây áp lực lên sản xuất nông nghiệp và nguồn tài nguyên thiên nhiên có hạn của chúng ta. Do vậy ngành côn trùng đang cần các giải pháp sáng tạo, để đáp ứng nhu cầu rất lớn về protein và các nguồn thực phẩm bổ dưỡng khác, và việc nuôi côn trùng sẽ là cơ hội giúp đáp ứng những nhu cầu ngày càng tăng này trong các hệ thống nông nghiệp bền vững.
