Trang Usnews.com của Mỹ nói sau khi rời nhiệm sở, các Tổng thống Mỹ ngày xưa thường lui về ở ẩn, tránh tham gia các hoạt động chính trị hay kinh tế. Nhưng tình hình nay đã khác.
Tổng thống Harry Truman, người từng giữ ghế tổng tư lệnh quân đội Mỹ 70 năm trước, đã viết: “Tôi có ý thức rất rõ về bất cứ người nào có vinh dự được nắm giữ Nhà Trắng, công việc tuyệt vời nhất trong lịch sử thế giới. Ông ta không thể tận dụng thời gian làm Tổng thống Mỹ (vào những việc có lợi cho bản thân) ở bất cứ dạng thức nào”.
Tiền nặng hơn danh
Nhưng các cựu Tổng thống Mỹ ngày nay thường xuyên kiếm được hàng triệu đô la nhờ vào danh tiếng trong vai trò Tổng thống Mỹ mang lại: họ đi khắp nơi diễn thuyết, viết sách bán, thậm chí chỉ cần xuất hiện ở sự kiện nào đó mang tính chất cá nhân cũng có bẫm tiền. Tuy nhiên, mặt trái của những việc này là hình ảnh của các vị cựu tổng thống bị hoen ô, ảnh hưởng của họ giảm sút.
Mặc dù khi về nghỉ, các cựu tổng thống vẫn được hưởng nhiều đặc quyền, đặc lợi: được lĩnh mức lương hưu hậu hĩnh và vẫn được Mật vụ Mỹ bảo vệ cho đến khi qua đời, đối với một số người, tiền chưa bao giờ là đủ.
Cựu Tổng thống Bill Clinton bị chỉ trích khắp nơi vì đã “bán” danh lấy hàng chục triệu đô la. Và cựu đệ nhất phu nhân Hillary Clinton, ứng cử viên thay thế ông Barack Obama vào năm sau, đã bị các đối thủ chính trị tố là sử dụng thời gian ở Nhà Trắng để gia tăng thu nhập của mình, một phần thông qua bán sách và diễn thuyết.
Nhưng thực ra, không chỉ ngài Bill Clinton, cựu Tổng thống George W. Bush (Bush con) cũng làm gần như tương tự. Tạp chí chính trị Politico tường thuật rằng kể từ khi rời Nhà Trắng năm 2009, “Bush đã đi diễn thuyết (được trả tiền) ít nhất 200 cuộc, thậm chí nhiều hơn. Mỗi lần xuất hiện như thế, cựu tổng thống bỏ túi từ 100.000 -1750.000 USD. Công việc bán thời gian này, mỗi lần chỉ mất hơn một giờ đứng trên sân khấu, đã đem lại hàng chục triệu đô la. Nhưng so với (Bill) Clinton, ông ta (Bush) ít thu hút công chúng hơn”, tờ tạp chí viết.
Rõ ràng, hình ảnh của các cựu tổng thống đã thay đổi nhiều qua thời gian kể từ thời của Harry Truman. Khi tuổi thọ của các cựu lãnh đạo ngày càng cao, nhiều người trong số họ đứng trên sân khấu, bục diễn thuyết lâu hơn các vị tiền nhiệm. Họ cũng tìm kiếm sự chú ý của truyền thông và công chúng khi bảo vệ và thúc đẩy những chính sách “di sản” từ thời họ còn đương quyền, can dự ở góc độ nào đó vào các vấn đề đương đại và sau hết là kiếm tiền.
Mỹ hiện có bốn cựu tổng thống còn sống, bao gồm George W. Bush, Bill Clinton, George H.W. Bush (Bush cha) và Jimmy Carter. Ông Barack Obama sẽ gia nhập câu lạc bộ tinh hoa này trong vài tháng nữa khi hết nhiệm kỳ.
Một nghiên cứu học thuật gần đây đưa ra vài nhận xét gây ngạc nhiên về chuyện những ai là cựu tổng thống tốt nhất của nước Mỹ. Nhóm nghiên cứu đưa ra những cái tên như John Quincy Adams, Jimmy Carter, William Howard Taft và Herbert Hoover, cho dù không ai trong số họ được coi là tổng thống thuộc hàng giỏi nhất của nước Mỹ lúc còn đương nhiệm, theo các nhà sử học. “Cựu tổng thống tốt nhất” được hiểu là người có đóng góp tốt cho đất nước sau khi rời chức vụ.
Cựu Tổng thống Harry Truman nói lợi dụng danh tổng thống để kiếm tiền là không được (Ảnh: wp.com)
| Theo tiết lộ của tờ Politico, kể từ khi “về vườn” năm 2009 đến 2015, cựu Tổng thống George W. Bush đã nhận 9,2 triệu USD tiền lương hưu, cao hơn cựu Tổng thống Bill Clinton (8,3 triệu USD). |
Justin S. Vaughn, nhà khoa học chính trị tại Đại học Tổng hợp Boise State, trưởng nhóm nghiên cứu, cho rằng những việc ông Obama đang dần chuẩn bị cho thời điểm rời Nhà Trắng “trùng hợp với các tranh cãi về chuyện cựu Tổng thống Bill Clinton đã chuẩn bị những gì trước khi rời ghế, đặc biệt là chuyện tài trợ cho Quỹ Sáng kiến toàn cầu Clinton và những xung đột lợi ích có thể có trong thời kỳ bà Clinton làm Ngoại trưởng Mỹ.
Có những chỉ trích cực kỳ thậm tệ về công việc của ông Clinton sau khi rời khỏi Nhà Trắng. Đó chắn chắn là những điều mà ông Obama phải cân nhắc nếu muốn tạo ra sự khác biệt như ông từng nhiều lần nói và làm”.
Tương lai của Obama
Người ta nói ông Obama đã phê chuẩn xây dựng một thư viện mang tên ông ở Chicago, “căn cứ địa chính trị” trong nhiều năm của ông. Và người ta cũng trông đợi ông viết sách về thời gian nắm quyền cao nhất nước Mỹ, rất có thể sẽ là một trong những cuốn sách bán chạy nhất.
Viết sách có thể là cách ít “khiêu khích” nhất để một vị cựu tổng thống vừa có thể kiếm tiền vừa vẫn giữ được hình ảnh trong mắt người dân bởi sách do tổng thống viết có xu hướng ít nhất là trong một số góc độ nào đó được xem là mang tính giáo dục cũng như giúp công chúng hiểu thêm các vấn đề lịch sử. Chưa rõ ngài Obama có thực hiện các cuộc diễn thuyết được trả tiền hay không.
Bạn hữu của Obama nói ông đã lên kế hoạch cống hiến phần đời còn lại cho các hoạt động từ thiện, ví dụ làm việc với thanh niên và khuyến khích người Mỹ gốc Phi “tranh đua với ông và vợ, bà Michelle”, những ví dụ về giấc mơ Mỹ trong việc tìm kiếm thành công.
Thực ra ông Obama đã tiết lộ ý định của mình thông qua một sáng kiến lập quỹ của Nhà Trắng để giúp đỡ người Mỹ gốc Phi vượt qua các rào cản để thành công.
Thách thức đối với các vị cựu tổng thống, như ôngTruman đã nêu, là tránh trục lợi tiền bạc từ vai trò người đầu tàu đất nước một cách dại dột, thiếu tế nhị, trong khi vẫn đóng góp tích cực vào việc cải thiện tình hình đất nước. Chưa cựu tổng thống nào làm được điều này. Liệu Barack Obama sẽ lại là người tiên phong? Thời gian sẽ trả lời.
