Cơ giới hóa nông nghiệp còn hạn chế trong đồng bộ chủng loại, số lượng

Điểm yếu về sản xuất manh mún

Tại Hội thảo Ngành nông nghiệp và cơ giới hóa nông nghiệp tại Việt Nam, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến nêu một số thành tích nổi bật của ngành nông nghiệp trong năm 2023, trong đó có xuất siêu hơn 12 tỷ USD, tăng trưởng GDP 3,83% - mức cao kỷ lục trong nhiều năm qua.

Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng chỉ rõ những hạn chế còn tồn tại như quy mô sản xuất nhỏ lẻ còn chiếm tỷ trọng tương đối cao, năng suất lao động còn thấp, tỷ lệ cơ giới hóa trong các lĩnh vực còn thấp. "Sức cạnh tranh của ngành công nghiệp, vì thế, chưa tạo được sức bật, gây cản trở không nhỏ đến việc nâng cao chất lượng, giá trị, xây dựng thương hiệu trên trường quốc tế", ông nói.

Một điểm yếu nữa được lãnh đạo Bộ NN-PTNT nêu ra, là việc nâng tỷ lệ chế biến và chế biến sâu của ngành chuyển biến còn chậm trong vài năm trở lại đây. Ông ví von, rằng trong khi thế giới người đã "xuất gói" thì Việt Nam vẫn chủ yếu "xuất bao". Lượng xuất khẩu nông lâm thủy sản liên tục tăng nhưng chủ yếu vẫn là xuất khẩu ở dạng thô. 

Nguyên nhân của tình trạng trên được Thứ trưởng Phùng Đức Tiến phân tích, là do trình độ khoa học và công nghệ còn tương đối thấp. Khả năng ứng dụng khoa học công nghệ và các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng quốc gia, quốc tế còn hạn chế.

Theo báo báo, mức độ cơ giới hóa tại một số khâu trong một số lĩnh vực ngành nông nghiệp có tỷ lệ khá cao như: Trồng trọt đạt từ 70 - 100% (làm đất, tưới, bảo vệ thực vật); chăn nuôi đạt từ 55 - 90% (thức ăn, nước)... Tuy nhiên, việc cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất nông nghiệp vẫn còn một số tồn tại như chế tạo máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất chưa đáp ứng được yêu cầu về chủng loại, số lượng. 

Thông qua hội thảo chiều 15/1, Thứ trưởng mong muốn các bên liên quan, đặc biệt là hiệp hội, doanh nghiệp máy móc từ Italia quan tâm và có những nghiên cứu, đầu tư chuyên sâu vào máy móc nông nghiệp, phù hợp với thị trường Việt Nam.

"Việt Nam mong muốn và đặt mục tiêu sản xuất được các mặt hàng nông sản có chất lượng cao, giá trị gia tăng lớn tốt hơn, có khả năng tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu và tạo vị thế xây dựng thương hiệu quốc gia nông nghiệp Việt Nam. Đồng thời, huy động các nguồn lực xã hội để đầu tư phát triển hạ tầng nông nghiệp, nông thôn, các dịch vụ hỗ trợ nông nghiệp", Thứ trưởng nhấn mạnh.

Thay mặt Bộ NN-PTNT, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cam kết sẽ nghiên cứu, xem xét để đưa ra các cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp hợp tác với quốc tế, nhằm thúc đẩy việc tích tụ, tập trung đất đai, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho sản xuất nông nghiệp.

Ông cho rằng, đây là yếu tố cốt lõi trước khi đẩy nhanh, đẩy mạnh cơ giới hóa, nâng cao chất lượng, hiệu quả và giảm tổn thất trong nông nghiệp. 

"Những động lực khác nhau trong ngành nông nghiệp Việt Nam đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về đặc điểm địa phương, nhu cầu thị trường và sự chênh lệch giữa các vùng. Điều quan trọng là các doanh nghiệp Italia phải tiến hành nghiên cứu và phân tích thị trường kỹ lưỡng để xác định các chiến lược hiệu quả và hiệu quả nhất để thâm nhập và mở rộng thị trường", Giám đốc Thương vụ Italia tại Việt Nam Fabio De Cillis khuyến cáo.

Hy vọng thành công ở thị trường Việt Nam

Đại sứ Italia tại Việt Nam Marco Della Seta đánh giá cao tiềm năng phát triển của Việt Nam, quốc gia với dân số gần 100 triệu người khi mang đến nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp muốn xuất khẩu hoặc thiết lập hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp.

"Nền kinh tế Việt Nam thể hiện sự năng động vượt trội với mức tăng trưởng GDP mạnh mẽ 8,02% vào năm 2022, đưa Việt Nam trở thành nền kinh tế lớn thứ ba trong khu vực ASEAN và lớn thứ 27 toàn cầu vào năm 2028. Mức lạm phát được kiểm soát, tỷ lệ thất nghiệp thấp hơn 2% vào năm 2022, và tỷ lệ nợ công trên GDP ngày càng giảm, Việt Nam đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho phát triển kinh tế và kinh doanh toàn cầu", ông chia sẻ.

Ông Marco nhìn nhận, nhờ lực lượng lao động trẻ, năng động và tầng lớp trung lưu ngày càng tăng, dự kiến đạt 50% dân số vào năm 2035, Việt Nam có tiềm năng đầy hứa hẹn về nhu cầu tiêu dùng trong nước, nhất là các sản phẩm chất lượng cao, trước hết là thực phẩm, sẽ tiếp tục tăng trưởng đáng kể trong những năm tiếp theo.

Chia sẻ thêm về điều này, Giám đốc Thương vụ Italia tại Việt Nam Fabio De Cillis nói, nông nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong GDP Việt Nam. Chính phủ Việt Nam đã đặt lĩnh vực này là ưu tiên hàng đầu, thực hiện nhiều chương trình và ưu đãi khác nhau để hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp. Những sáng kiến này nhằm mục đích cải thiện năng suất, hợp lý hóa các quy định và thúc đẩy các hoạt động nông nghiệp bền vững.

Gạo vẫn là sản phẩm nông nghiệp chiếm ưu thế ở Việt Nam, tiếp đó là mía, sắn, cao su, hạt tiêu, điều và cây ăn quả. "Các phương tiện canh tác được cải tiến đã giúp tăng sản lượng mùa vụ mặc dù diện tích canh tác giảm, tạo cơ hội cho cơ giới hóa và hiện đại hóa trang trại", ông nhận xét.

Phát biểu tại hội thảo, đại diện một số doanh nghiệp Italia bộc bạch, rằng quốc gia Nam Âu này trước đây cũng xuất phát từ nông nghiệp. Chẳng hạn, hãng xe nổi tiếng Lamborghini vốn có xuất phát điểm từ một nhà máy sản xuất máy kéo.

Trên cơ sở đó, Italia có nhiều nét tương đồng và hỗ trợ tương đối tốt cho thị trường máy móc nông nghiệp ở Việt Nam, nơi có tiềm năng to lớn nhưng thiết bị đa số hiện tụt hậu so với mức trung bình của khu vực và thế giới.

Các doanh nghiệp nước ngoài, đặc biệt là các nhà cung cấp từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản, đang chiếm lĩnh thị trường máy nông nghiệp Việt Nam. Điều này được các doanh nghiệp Italia lý giải, là do trong tiềm thức của người Việt lâu nay hình thành suy nghĩ "đồ của châu Âu thường đắt".

Qua nhiều năm tìm hiểu, thâm nhập thị trường, các nhà phân phối từ Italia quyết định và cam kết đầu tư nhiều hơn vào mạng lưới đại lý, nhà phân phối để thâm nhập thị trường Việt Nam. Các nhà phân phối trung gian này đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân phối và tiếp cận máy móc nông nghiệp.

Xét về mặt thương mại toàn cầu, Italia thường giữ vị trí trong số 20 nhà cung cấp hàng đầu cho Việt Nam, đồng thời thuộc tốp 3 các nhà cung cấp lớn của châu Âu. 

Thay mặt phía Italia, Đại sứ Marco hy vọng hai bên sẽ sớm hình thành mối quan hệ hợp tác chặt chẽ từ các nhà phân phối, đại lý cho đến nhà sản xuất địa phương. "Chúng ta cùng hợp tác với các đối tác đáng tin cậy có kiến thức sâu rộng về thị trường Việt Nam để có thể nâng cao đáng kể cơ hội thành công cho các doanh nghiệp châu Âu", ông nhấn mạnh.

Ông Remi Nono Womdim, Trưởng Đại diện FAO tại Việt Nam nhận định, thế giới đang biến đổi vô cùng mạnh mẽ. Do đó, ngành nông nghiệp cũng phải liên tục đổi mới, ứng dụng khoa học công nghệ sâu rộng vào cơ giới hóa nông nghiệp. Đây cũng là cơ sở để tập trung hơn nữa vào phát triển, tăng cường máy móc, trang thiết bị, góp phần chuyển đổi thành công hệ thống lương thực, thực phẩm.

"Cơ giới hóa có vai trò vô cùng quan trọng và đã thể hiện rõ nét tại Việt Nam, trong thành công chung của ngành hàng lúa gạo. Cơ giới hóa cũng là cách để các nhà quản lý thể hiện sự quan tâm hơn đến người nông dân", ông bày tỏ.