Đìu hiu những ngôi mộ cổ

Xã Cẩm Thanh (TP Hội An, Quảng Nam) có nhiều di tích lịch sử, trong đó có khu mộ bà thứ phi vua Quang Trung và các tướng lĩnh, đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia. 

Tôi về thôn 5 xã Cẩm Thanh để tìm ngôi mộ của bà thứ phi vua Quang Trung, hỏi mãi nhưng nhiều người dân không biết; chỉ đến khi gặp một cụ già gần 90 tuổi chỉ đường, tôi mới tìm đến được.

Trái với suy nghĩ ban đầu của tôi về khu mộ hoàng gia được công nhận là Di tích quốc gia, ngôi mộ nằm trong um tùm cỏ dại. Cạnh ngôi mộ của bà thứ phi có mộ của anh trai bà là Cai đội Huyền Hoa Hầu Trần Công Giai dưới  triều Tây Sơn. Và ông nội là Trần Công Thức, từng giữ chức Đại đô đốc Quận công Đại tướng quân. Những ngôi mộ này được xếp vào khu Di tích lịch sử quốc gia năm 1991. Nhưng đến nay, dường như chúng sắp rơi vào quên lãng.

Hỏi về nguồn gốc của những ngôi mộ cổ này, ít có người dân nào nơi đây còn nhớ hoặc biết đến. Sử sách ghi chép: Dưới thời Tây Sơn, có một người con gái họ Trần tại xã Thanh Châu tên là Trần Thị Quỳ được vua Quang Trung chọn làm thứ phi. Khi triều đại Tây Sơn rơi vào tay Nguyễn Ánh, bà trốn về quê thay tên đổi họ rồi làm nghề đưa đò để tránh sự truy sát.

Hình ảnh hoang tàn nơi khu mộ

Thế nhưng do bị chỉ điểm nên bà đã bị bắt chém tại Kim Bồng (nay là làng Kim Bồng, xã Cẩm Kim, Hội An). Sau khi chém bà, bọn tay sai đem đầu đi lĩnh thưởng, còn thả xác trôi nổi trên sông Hoài và dạt vào cạnh khu Rừng Rẫy thuộc địa phận xã Thanh Châu (xã Cẩm Thanh ngày nay), thân quyến của bà đã lén vớt xác chôn tại khu Rừng Rẫy cho đến hiện nay.

Nấm mộ hình bầu dục được xây bằng hợp chất vôi, nằm khum khum giữa những bụi cỏ rậm rạp. Tấm bia trên mộ bà có nội dung như sau: "Đông Châu tiền triều Hoàng hậu Thứ phi tự Quỳ Trần tổ cô mộ", hai dòng lạc khoản ghi: "Mậu Tuất hạ nguyệt nhật cát, Trần Công tộc nội tôn đồng bái lập" (ngày tốt, tháng mùa hạ, năm Mậu Tuất, cháu nội tộc Trần Công cùng bái lập).

Nhìn ngôi mộ của bà làm tôi thấy chạnh lòng. Lối dẫn vào di tích là con đường ngoằn ngoèo, không có bảng chỉ dẫn, xung quanh là đồng ruộng hoang vắng. Bà Huỳnh Thị Lưu (85 tuổi, trú tại thôn 5, Cẩm Thanh) cho biết: “Ngôi mộ nằm ở đây ít người qua lại. Hỏi đến lớp trẻ bây giờ thì chúng không biết đâu. Những người đến đây thắp hương cho người thân, đôi lúc ghé qua cắm chỗ mộ bà vài nén hương rồi quay đi vì họ cũng chẳng quan tâm đó là mộ của ai. Chỉ thỉnh thoảng vào các dịp lễ Tết, con cháu họ Trần ở đây mới làm vài ba mâm cỗ để cúng thôi”.

Gần khu mộ của bà thứ phi cũng có một vài ngôi mộ của các vị tướng lĩnh Tây Sơn, có giá trị về mặt lịch sử và kiến trúc nhưng cũng đang bị xuống cấp trầm trọng và vắng bước chân người qua lại.

Tôi ra về, lòng dâng lên một cảm xúc khó tả, chỉ mong những ngôi mộ cổ này sớm được trùng tu, gìn giữ, để nhiều người biết đến. Và để cho những ngôi mộ cổ này bớt phần quạnh hiu, hoang tàn.