Đồng Tháp: Sản xuất thắng lợi nhờ thực hiện tốt công tác thủy lợi

Sản xuất lúa thu đông nằm trong đê bao an toàn

Mặc dù lũ năm 2022 không cao như các năm trước đây nhưng tỉnh Đồng Tháp không chủ quan mà luôn đảm bảo làm tốt công tác bảo vệ đê bao vững chắc chống lũ trong mùa mưa bão cho 113.600ha lúa thu đông 2022. Cụ thể, diện tích lúa thu đông năm nay có phần giảm gần 10.000 ha so với năm 2016, trong đó có nhiều địa phương chủ trương giảm diện tích, thậm chí không xuống giống vụ thu đông mà chuyển sang nuôi trồng thủy sản hay trồng rau thủy canh nhằm hạn chế dịch bệnh cũng như ảnh hưởng bất lợi của thời tiết.

Ông Huỳnh Tất Đạt, Phó giám đốc Sở NN-PTNT Đồng Tháp cho biết: Vụ lúa thu đông 2022 đến nay đã xuống giống khoảng 100.000ha/113.600ha diện tích, đạt gần 89% so với kế hoạch, đa phần các diện tích canh tác lúa đều năm trong các đê bao thủy lợi kiểm soát lũ an toàn trong mùa mưa bão. Tính đến nay toàn tỉnh thu hoạch lúa thu đông hơn 124 ha, năng suất bình quân đạt 5,62 tấn/ha. Ngành nông nghiệp Đồng Tháp đang kỳ vọng vụ lúa thu đông năm nay sẽ đem lại thắng lợi vẹn toàn trong tâm thế đầy khó khăn, nhất là bị ảnh hưởng về thời tiết và giá vật tư tăng cao.

Theo Đài Khí tượng thủy văn tỉnh Đồng Tháp, hiện nay mực nước khu vực đầu nguồn của tỉnh ở mức cao hơn cùng kỳ nhiều năm khoảng 0,5m nhưng còn thấp hơn trung bình nhiều năm khoảng 1m.

Mực nước khu vực nội đồng Tháp Mười ở mức cao hơn cùng kỳ nhiều năm khoảng 0,5m nhưng còn thấp hơn trung bình nhiều năm khoảng từ 0,2 – 0,5m. Riêng khu vực phía Nam ở mức xấp xỉ cùng kỳ nhiều năm và trung bình nhiều năm.

Trong những ngày tới, mực nước tại các nơi trong tỉnh sẽ tăng dần do ảnh hưởng kết hợp của triều cường và lũ từ thượng nguồn về. Đến cuối tháng 9, mực nước khu vực đầu nguồn của tỉnh ở mức 3,3m (thấp hơn báo động I khoảng 0,2m và cao hơn hiện nay khoảng 0,8 – 01m). Mực nước khu vực nội đồng Tháp Mười ở mức 1,8 m (thấp hơn báo động II khoảng 0,2 m và cao hơn hiện nay khoảng 0,4 – 0,5m). Còn mực nước khu vực phía Nam ở mức 2,3m (ở mức báo động III và cao hơn hiện nay khoảng 0,7 – 0,8m).

Mực nước các nơi trong tỉnh Đồng Tháp tiếp tục tăng dần và đạt đỉnh cao nhất năm vào khoảng nửa cuối tháng 10 và ở mức cao hơn năm 2021, nhưng ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm khoảng từ 0,2 - 0,4m, riêng khu vực phía Nam ở mức cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 0,2 – 0,4m.

Trước dự báo lũ có thể về sớm và lượng mưa xuất hiện nhiều hơn so với cùng nhiều năm, ông Huỳnh Tất Đạt, Phó giám đốc Sở NN-PTNT Đồng Tháp đã yêu cầu ngành nông nghiệp ở các huyện đầu nguồn giáp với biên giới Campuchia như: Tam Nông, Tân Hồng, Hồng Ngự, Thanh Bình và TP Hồng Ngự… đã chủ động đề ra biện pháp ứng phó. Địa phương đã cho rà soát lại hệ thống thủy lợi trên địa bàn. Ngoài điều kiện thời tiết, mưa lũ thì dịch bệnh ở vụ lúa thu đông năm 2022 như: vàng lùn lùn xoắn lá, bệnh đạo ôn lá, bệnh cháy bìa lá và muỗi hành cần quan tâm và theo dõi.  

Xả lũ đón phù sa 

Ngoài việc bảo vệ đê bao phục vụ sản xuất lúa thu đông những huyện đầu nguồn: Hồng Ngự, Tân Hồng, Thanh Bình và thành phố Hồng Ngự… có nhiều diện tích đất  không sản xuất lúa thu đông lại được "nghỉ tay" vài tháng đã tiến hành cho xả lũ vào đồng ruộng đón phù sa phục vụ cho lúa đông xuân 2023 sắp tới.

Riêng ở huyện Hồng Ngự sau nhiều năm đê bao khép kín hàng ngàn hecta đất lúa làm 3 vụ/năm, năm nay hàng trăm nông dân nơi đây vô cùng phấn khởi vì được chủ trương nhà nước cho phép mở nắp cống, đón nước lũ tràn đồng để lấy phù sa vào đồng ruộng. Ông Nguyễn Thành Nhơn, canh tác 5,6ha ở xã Long Thuận, phấn khởi cho biết: Khu đất chuyên canh sản xuất lúa 3.200ha ở 3 xã cù lao: Phú Thuận A, Phú Thuận B, Long Thuận…mấy ngày nay khi nước trên thượng nguồn bắt đầu về nhiều đã mở nắp cống đón con nước vào đồng. Hiện tại, một số chỗ trũng thấp theo miệng cống nước đã tràn về ngập trắng xóa đồng, báo hiệu 1 mùa lũ mới cho người dân cù lao.

Theo ông Nhơn, lũ về cũng là lúc đất được nghỉ nơi vài tháng, giúp tái tạo lại chất dinh dưỡng, lớp phù sa giúp đất thêm màu mỡ, hạn chế dịch bệnh cho mùa vụ tiếp theo. Việc xả lũ vào ruộng còn giúp cho người dân đánh bắt các loại thủy sản mùa nước, có thêm thu nhập trong những tháng nông nhàn.

Còn lão nông Nguyễn Hữu Tình, ở  xã Tân Phước, huyện Tân Hồng, cho biết: Làm lúa nhiều năm mà không xả lũ được thì rơm rạ, ngộ độc hữu cơ và chuột cắn phá, bệnh nhiều nên làm không có năng suất mặc dù diện tích thì nhiều. Bây giờ chính quyền khuyến khích cho xả lũ được thì người dân rất mừng để phân hủy rơm rạ, chuột bọ, diệt sâu rầy, vi khuẩn trong đất chuẩn bị cho vụ đông xuân tới sẽ giúp nhẹ chi phí đầu tư phân thuốc mà năng suất tăng cao. 

Theo chính quyền địa phương cho biết, do có hệ thống thủy lợi đầu tư tốt kết hợp việc xả lũ có kiểm soát từ ban đầu, mực nước thấp nên chi phí bơm rút nước cũng không quá cao khi bước vào vụ mới. Với cách làm thiết thực, hiệu quả hầu hết người dân đều đồng tình. Sau ô bao này, các khu ô bao xả lũ còn lại trên các huyện, thị, thành khác trong tỉnh tiếp tục tiến hành bơm rút nước, để đảm bảo cho việc xuống giống vụ lúa đông xuân thuận lợi và kịp thời vụ.

Phát triển thủy lợi thích ứng với biến đổi khí hậu

Mới đây, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp có chuyến khảo sát thủy lợi của tỉnh Đồng Tháp. Thứ trưởng Hiệp đánh giá, thời gian qua Đồng Tháp đã quan tâm, tập trung nguồn lực, làm rất tốt công tác đầu tư hệ thống đê bao, thủy lợi nội đồng phục vụ sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân.

Tuy nhiên, trước những diễn biến phức tạp của biến đổi khí hậu, thiên tai, sạt lở bờ sông hiện nay, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp đề nghị Đồng Tháp cần tập trung làm tốt công tác quy hoạch tổng thể trong giai đoạn tới. Trong đó có quy hoạch thủy lợi, phòng chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu và gắn với quy hoạch vùng ĐBSCL. Đồng thời cần đẩy mạnh nghiên cứu giải pháp chỉnh trị sông, ưu tiên vùng đầu nguồn, vẽ bản đồ sạt lở, nghiên cứu xây dựng kế hoạch tổng thể hệ thống đê bao phục vụ sản xuất.

Bộ NN-PTNT ghi nhận, xem xét kiến nghị của tỉnh Đồng Tháp hỗ trợ thực hiện các dự án trong giai đoạn 2021 – 2025, với danh mục 8 công trình, tổng kinh phí 2.185 tỷ đồng gồm: Xử lý sạt lở cấp bách bờ sông Tiền khu vực phường An Lạc, thành phố Hồng Ngự. Khắc phục khẩn cấp sạt lở bờ sông Tiền - xã Tịnh Thới, thành phố Cao Lãnh. Khắc phục khẩn cấp sạt lở bờ sông Tiền khu vực xã Bình Hàng Trung, huyện Cao Lãnh. Dự án đảm bảo nước sạch nông thôn trong điều kiện biến đổi khí hậu tỉnh Đồng Tháp khu vực khó khăn và biên giới.

Phòng chống sạt lở bờ sông bảo vệ dân cư tại các khu vực xung yếu trên địa bàn tỉnh (khu vực xã Long Thuận và Phú Thuận A, huyện Hồng Ngự). Hồ chứa nước ngọt Gáo Giồng. Nâng cấp hệ thống công trình thuỷ lợi phục vụ tưới tiêu tiên tiến, tiết kiệm nước. Dự án liên kết sản xuất cá tra giống chất  lượng cao cồn Chính Sách, xã Thường Phước 1, huyện Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp và cồn Vĩnh Hòa của tỉnh An Giang.

Theo Sở NN-PTNT Đồng Tháp, hiện toàn tỉnh có 833 công trình kênh trục, kênh dẫn cấp II, III, IV với chiều dài khoảng 4.073 km, diện tích phục vụ khoảng 485.132 ha, hệ thống điều tiết có 2.616 cống các loại và 1.219 trạm bơm điện. Về ô bao bảo vệ sản xuất, toàn tỉnh có 1.319 ô bao, với chiều dài 8.105 km. Trong đó có 1.102 ô bao triệt để, với chiều dài 6.303km, 217 ô bao chống lũ (bảo vệ lúa thu đông). Những năm gần đây người dân Đồng Tháp nhận thức hệ thống thủy lợi đóng vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp, để nâng cao khả năng giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu nhằm đảm bảo phát triển bền vững lĩnh vực nông nghiệp và nông thôn.

Để làm được vấn đề này, nhiều năm qua UBND tỉnh Đồng Tháp mạnh dạn đề xuất với Trung ương lên phương án quy hoạch hướng đến mục tiêu đầu tư, nâng cấp hệ thống thủy lợi, từng bước hoàn chỉnh hệ thống khung trục từ kinh chính đến nội đồng theo hướng hiện đại hóa, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi... Nhằm khai thác và quản lý tài nguyên nước hiệu quả, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu.