Nông dân trồng rau màu ở phường Long Tuyền, quận Bình Thủy, TP Cần Thơ. Ảnh: Minh Đảm.
Chuyển đổi cách làm mới
Ở TP Cần Thơ trong 2 năm qua, HTX rau an toàn (RAT) Long Tuyền đánh dấu giai đoạn chuyển đổi mọi mặt trong các hoạt động sản xuất (SX) kinh doanh. Tất cả các khâu SX từ thời vụ gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch, nhà xưởng sơ chế đóng gói sản phẩm và vận chuyển đều được kiểm soát chặt chẽ. Đặc biệt hoạt động liên kết tiêu thụ sản phẩm của HTX đã chính thức nối kết qua kênh phân phối các siêu thị Vinmart, Bách Hóa Xanh, Satra Food…đến các khu vực TP HCM và TP Cần Thơ.
Nhận diện sản phẩm hơn 17 loại rau xanh, củ, quả đa dạng đạt tiêu chuẩn an toàn, chứng nhận chuỗi vệ sinh an toàn thực phẩm (ATTP), chứng nhận VietGAP... HTX Long Tuyền đóng gói bao bì nhãn hiệu in Logo dưới dạng đóng túi và gói combo 10/kg (hình thức mua sắm kết hợp nhiều sản phẩm với nhau trong cùng một gói hàng).
Mỗi gói combo Rau-Củ-Quả an toàn nhận theo đơn đặt hàng, gồm: Dưa leo 2kg, củ sắn 2kg, bí đỏ 1kg, bí xanh 2 kg, bầu 2kg, mướp 0,5 kg, đậu bắp 0,5kg, cùng với cam kết không sử dụng khi sản phẩm có dấu hiệu hư hỏng và ghi rõ địa chỉ, số điện hoại liên lạc, hướng dẫn cách sử dụng, bảo quản và ngày đóng gói.
Sản phẩm rau an toàn của HTX RAT Long Tuyền. Ảnh: Minh Đảm.
Trong nhiều loại rau củ quả, điểm nhấn các sản phẩm chủ lực của HTX là cải xanh, cải ngọt, rau dền, rau muống… đạt tiêu chuẩn chứng nhận VietGAP. Với năng lực SX đảm bảo duy trì mức cung ứng thường xuyên 30 tấn rau/tháng. Thay cho phương thức thanh toán bán hàng qua thương lái, HTX thực hiện theo hợp đồng ký kết, xuất hóa đơn thanh toán với siêu thị 2 tuần/lần nên các hoạt động giao dịch, chuyển khoản thuận lợi rất nhiều.
Anh Nguyễn Sơn Hà, Giám đốc HTX RAT Long Tuyền nói về phương hướng hoạt động: HTX bầu ra Ban giám đốc tinh gọn với 2 thành viên, có phân công nhiệm vụ điều hành, gồm: Giám đốc, Phó giám đốc và 1 kế toán. Trong đó giám đốc (phần riêng anh Hà tự không nhận lương) và Ban kiểm tra giám sát được bầu ra trong số 30 thành viên HTX. Ban giám đốc HTX làm việc không nghỉ ngày thứ bảy, chủ nhật. Tại nhà xưởng sơ chế, phân loại sản phẩm của HTX có 10 lao động làm việc thường xuyên. HTX phân thành 5 khu vực trồng rau, có phân công trách nhiệm tổ kỹ thuật có chuyên môn về cây trồng, phụ trách kiểm tra tại mỗi khu vực. Trong đó kiểm tra chặt khâu sử dụng phân bón và không lạm dụng thuốc trừ sâu. Đây là cách bảo vệ uy tín thương hiệu RAT của HTX.
Sau đó xe tải của HTX chở hàng đến các siêu thị, nhân viên nhận hàng của các siêu thị kiểm tra (test) dư lượng thuốc BVTV, lấy mẫu sản phẩm ngẫu nhiên 2 tuần/lần. Nếu phát hiện lô hàng nào không đạt chất lượng, họ sẽ trả lại. Do đó các hộ thành viên phải luôn ý thức tự chịu trách nhiệm, vì sản phẩm có thể truy xuất nguồn gốc theo mỗi lô đất trong từng khu vực SX.
Xây dựng nền tảng RAT
TP Cần Thơ có vành đai xanh với nhiều HTX chuyên canh rau màu trải rộng ở các quận huyện vùng ven. Trước đây nông dân trồng rau màu nhỏ lẻ, rải rác. Trồng rau bán chợ vất vả, chiều cắt rau sáng sớm gánh ra chợ gần nhà. Ngày nay nhịp sống đô thị dân cư đông đúc, nhu cầu rau xanh tăng cao, người trồng rau màu trồng nhiều thêm hơn, nâng dần sản lượng bán qua thương lái đưa về các chợ đầu mối.
Từ cuối những năm 2000 nhiều hộ nông dân trồng rau màu được trung tâm khuyến nông địa phương hướng dẫn kỹ thuật trồng RAT, vào tổ hợp tác, lập HTX. Trong đó HTX RAT Long Tuyền là một trong những HTX nông nghiệp thành lập sớm nhất, tập hợp được khoảng 20 hộ nông dân thành viên, khởi đầu chuyên canh rau màu gần 15 ha và bước đầu hướng đến trồng rau sạch, đảm bảo ATTP.
HTX RAT Long Tuyền đã sớm kết nối với một vài siêu thị ở TP Cần Thơ, theo cách buôn bán tăng sản lượng, đáp ứng yêu cầu chất lượng RAT và cung cấp liên tục. Thế nhưng do nguồn lực hạn chế, HTX khó xoay vòng vốn trong khi thời hạn thanh toán từ siêu thị kéo dài gần một tháng. HTX phải xoay trở và mất một thời gian dài phải nối lại kênh bán rau qua thương lái.
Tuy nhiên để vượt qua lối mòn “bán rau, chạy chợ” bấp bênh và rủi ro, ban lãnh đạo HTX mạnh dạn chuyển hướng, thay đổi cách làm, phát huy tối đa lợi thế đã có. HTX xây dựng theo mô hình kinh tế hợp tác kiểu mới, chú trọng vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm và bảo vệ môi trường. Từ đó kết nối các kênh phân phối theo chuỗi thực phẩm an toàn.
Hiện nay HTX RAT Long Tuyền cơ bản xây dựng thủy lợi đảm bảo tưới tiêu cho cả khu vực SX, lên kế hoạch thời vụ cho từng loại cây trồng, kết hợp ứng dụng KH-KT tiên tiến trong quy trình sản xuất RAT công nghệ cao đáp ứng theo yêu cầu thị trường. Bên cạnh đó nhằm nâng cao giá trị sản phẩm, HTX đầu tư xây dựng nhà sơ chế đóng gói RAT với diện tích gần 100 m², kinh phí 300 triệu đồng, công suất hoạt động 100 kg/mẻ/15 phút, trang bị máy sục rửa Ozon… Qua đó kết quả ban đầu phản hồi, uy tín RAT Long Tuyền được người tiêu dùng tin dùng, tiêu thụ rau, củ qủa ổn định thông qua hệ thống các siêu thị và đặt hàng từ các bếp ăn tập thể trường học, xí nghiệp.
Nâng cao năng lực
Hiệu quả HTX RAT Long Tuyền đạt lợi nhuận ròng từ sau chuyển đổi cách làm mới, năm đầu tiên 2020 đổi mới phương thức hoạt động, với tổng vốn đầu tư trên 1 tỷ đồng, HTX RAT Long Tuyền trích phần lớn lợi nhuận mua 1 xe tải 3,5 tấn, giá 450 triệu đồng và chỉ để dành lại 20 triệu đồng trong ngân quỹ HTX. Tuy nhiên mặt lợi lớn nhất chính là các thành viên của HTX được tiêu thụ hết sản phẩm. Giá bán rau, củ ổn định mức cao hơn so với bán qua thương lái trước đây khoảng 2.000 đồng/kg. Người trồng rau không còn lo dội chợ, rớt giá và đôi khi thương lái không mua phải bán đổ bán tháo. Khi nhận thấy thành viên của HTX không có rủi ro nên hiện có gần 20 hộ nông dân trồng rau bên ngoài mong muốn đăng ký làm thành viên của HTX.
HTX RAT Long Tuyền cung cấp rau xanh ra thị trường mỗi tháng 30 tấn. Ảnh: Minh Đảm.
Bước vào năm 2021 HTX RAT tiếp đà SX kinh doanh thuận lợi. Tuy vậy, Anh Nguyễn Sơn Hà, thừa nhận: Ảnh hưởng bởi đợt dịch Covid-19 lần thứ 4 đã thật sự gây ra nhiều khó khăn. Từ cuối tháng 7 và tháng 8 vừa qua, HTX bị động khâu vận chuyển hàng khi đi qua các chốt chặn kiểm soát. Trong khi đó ngay tại bộ phận sơ chế rau trong nhà xưởng có 7 công nhân nghi là F1 phải tạm cách ly. Thời gian nầy trong khi một số HTX cùng ngành hàng rau, củ, quả ở miền Tây với nguồn cung lớn phải chạy đôn đáo tìm đầu mối tiêu thụ và nhờ sự trợ giúp của Tổ công tác 970 của Bộ NN-PTNT. Riêng HTX RAT Long Tuyền đã kịp thời điều chỉnh kế hoạch SX kinh doanh, giảm dần lượng rau, củ đưa ra thị trường và chuẩn bị cho giai đoạn phục hồi sau dịch.
Với nền tảng xây dựng HTX hoạt động đúng hướng, đi vào nề nếp, Anh Hà tự tin tương lai sau khi các tỉnh ĐBSCL và TP HCM khống chế được dịch bệnh. Để chuẩn bị cho gia đoạn kinh tế hồi phục, từ tháng 9/2021 HTX đã vào vụ trồng rau mới sẳn sàng cung ra thị trường, chợ truyền thống các tỉnh, thành trong vùng mở cửa hoạt động trở lại.
Theo anh Hà, sắp tới HTX RAT Long Tuyền sẽ tăng số hộ thành viên gia nhập vào HTX. Dự kiến đầu tư xây dựng thêm nhà sơ chế mới thứ 2 trên mặt bằng diện tích rộng hơn. Đồng thời HTX lập kế hoạch mở rộng, nâng cao năng lực SX, tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng. Từ đó hướng tới mục tiêu xây dựng thương hiệu RAT, tạo sản phẩm rau, củ, quả giá trị gia tăng.
TP Cần Thơ vừa ban hành Kế hoạch phát triển kinh tế tập thể trên địa bàn TP năm 2022, với mục tiêu đạt 14.000 thành viên HTX, tổng doanh thu các HTX khoảng 2.600 tỉ đồng. Theo đó, phấn đấu thành lập mới từ 20 HTX, 50-60 tổ hợp tác, trong đó phát triển mới 1.000 thành viên và tổ hợp tác đạt 59.000 thành viên. Năm 2022 dự kiến tổng doanh thu của các HTX khoảng 2.600 tỉ đồng, thu nhập bình quân của thành viên 65 triệu/năm; Thu nhập bình quân của người lao động 55 triệu/năm…
Đến cuối tháng 6/2021, TP Cần Thơ có 292 HTX (gồm: 141 HTX nông nghiệp, 23 HTX công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp, 42 HTX vận tải, 29 HTX thương mại –dịch vụ, 50 HTX xây dựng, 7 quỹ tín dụng). Tổng vốn điều lệ đăng ký hơn 695 tỉ đồng. Thành phố có trên 1.370 tổ hợp tác, từ đầu năm đến nay thành lập mới 25 tổ hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp. Hiện nay có 140 HTX và trên 50 tổ hợp tác hoạt động có hiệu quả, trong đó 5 tổ hợp tác phát triển thành HTX.
