Mùa hạ lưu luyến.
Tính cả những tập san được ấn hành bằng giấy phép không định kỳ của nhà xuất bản từ cuối năm 1994, thì đến nay Kiến Thức Gia Đình đã xuất hiện 30 năm. Một hành trình kéo dài ba thập niên, bây giờ dừng lại, cũng có nhiều ngậm ngùi và nhiều ngổn ngang, nhưng đây là một sự chọn lựa không thể nào khác. Bởi lẽ, báo in đã không còn chỗ đứng phù hợp trong xã hội công nghệ số hóa mọi sinh hoạt.
Thử hình dung con đường đã trải qua của Kiến Thức Gia Đình, chắc chắn độc giả sẽ thêm thấu hiểu và thêm thông cảm. Đầu thập niên 90 thế kỷ trước, báo in phát triển rầm rộ. Nhận thấy bạn đọc vùng sâu vùng xa cũng cần một ấn phẩm về văn hóa truyền thống, hạnh phúc hôn nhân và nuôi dạy con cái, ba vị lãnh đạo báo Nông Nghiệp Việt Nam lúc ấy là Lê Nam Sơn, Trịnh Bá Ninh và Phí Văn Điển đã bàn bạc và quyết định ra mắt phụ trương Kiến Thức Gia Đình khổ giấy A5 (14x19 cm).
Từ năm 1995 đến 1997, Kiến Thức Gia Đình phát hành theo hình thức bán nguyệt san. Từ năm 1998 đến năm 2002, Kiến Thức Gia Đình phát hành 10 ngày mỗi số. Từ ngày 1/10/2002, Kiến Thức Gia Đình phát thành tuần san với khổ giấy A4 (20x29 cm). Giai đoạn thịnh vượng, Kiến Thức Gia Đình đạt con số phát hành 40 ngàn bản/ kỳ.
Được xem như một ấn phẩm kết nối giữa nông thôn và thành thị, Kiến Thức Gia Đình góp thêm sắc màu cho thị trường báo chí Việt Nam. Khi nhắc đến ấn phẩm dạng tạp chí, Kiến Thức Gia Đình thường được công chúng xếp chung nhóm cùng Thế Giới Mới, Kiến Thức Ngày Nay và Tài Hoa Trẻ. Khi mức độ cạnh tranh thông tin càng ngày càng gay gắt, thì ấn phẩm hàng tuần không còn đắc dụng so với nhật báo, và càng lép vế so với báo điện tử. Vì vậy, Thế Giới Mới, Tài Hoa Trẻ rồi Kiến Thức Ngày Nay lần lượt từ giã bạn đọc. Hôm nay đến lượt Kiến Thức Gia Đình cũng ngừng lại mơ ước phụng sự đời sống tinh thần cộng đồng.
Ba thập niên, dù có những thăng trầm khác nhau, Kiến Thức Gia Đình vẫn nhận được sự yêu mến và ủng hộ của bạn viết, bạn đọc trên cả nước. Từng trực tiếp tham gia thực hiện Kiến Thức Gia Đình đều là những nhà báo uy tín như Trần Thức, Hoàng Lộc, Chánh Trinh, Lưu Trọng Văn, Nhật Tuấn, Trần Vĩnh An và đội ngũ cộng tác viên lão luyện mà nhiều người không còn nữa như Lê Văn Thảo, Thái Nguyễn Bạch Liên, Trịnh Đình Khôi, Triệu Xuân, Nguyễn Ngọc Ký, Ngô Phan Lưu…
Một đặc điểm dễ nhận ra ở Kiến Thức Gia Đình là có sự góp sức của nhà văn, nhà thơ nhiều thế hệ, từ thế hệ cầm bút đã đi qua chiến tranh như Tô Hoàng, Đào Văn Sử, Nguyễn Minh Ngọc… đến thế hệ sinh ra trong hòa bình như Võ Diệu Thanh, Nguyễn Ngọc Tư, Lê Quang Trạng… Hai nhà thơ nổi tiếng đã thay nhau đảm trách mục “Bình thơ bạn đọc” là nhà thơ Thanh Thảo từ năm 1996 đến năm 2005, và nhà thơ Thanh Tùng từ năm 2005 đến năm 2017.
Có những tác giả từng giữ chuyên mục trên Kiến Thức Gia Đình và có được tác phẩm từ chuyên mục in thành sách, như nhà văn Nguyễn Khoa Đăng có cuốn sách “Cảnh ngứa mắt chốn đông người” từ chuyên mục “Tình huống ứng xử”, nhà văn Dạ Ngân có cuốn sách “Trong vô vàn” từ chuyên mục “Lăng kính”, đông y sỹ Đặng Ngọc Viễn có cuốn sách “Thực dưỡng và những cuộc hồi sinh kỳ diệu” từ chuyên mục “Thực dưỡng”…
Cuốn sách "Trong vô vàn" từ chuyên mục "Lăng kính" của nhà văn Dạ Ngân.
Ba thập niên, nói sao hết vui buồn của những người từng gắn bó với Kiến Thức Gia Đình. Khi báo in bắt đầu sa sút, các công ty phát hành dần dần buông tay, nhiều người từng khuyên Ban Biên tập ngưng xuất bản Kiến Thức Gia Đình để “cắt lỗ” từ nhiều năm trước. Thế nhưng, ê-kip thực hiện vẫn gắng gượng duy trì sự có mặt của Kiến Thức Gia Đình hàng tuần với tinh thần “còn nước còn tát”. Bỏ ngang thì dễ, nhưng nuôi được một ấn phẩm trong bối cảnh mất hẳn thị trường là điều cực kỳ gian nan. Tất cả đã nỗ lực hết sức, vì bạn đọc và vì một thương hiệu báo chí.
Bây giờ, chẳng đặng đừng, Kiến Thức Gia Đình phải nói lời chia tay những tấm lòng yêu thương và sẻ chia. Kiến Thức Gia Đình sẽ chọn một hình thức mới, để tái ngộ công chúng trong hệ sinh thái báo Nông Nghiệp Việt Nam.
Kiến Thức Gia Đình tạm biệt độc giả, nhưng tình cảm của độc giả dành cho Kiến Thức Gia Đình chắc chắn vẫn nhiều dư âm. Và biết đâu, khi ngẫu nhiên gặp lại một tờ Kiến Thức Gia Đình đã cũ kỹ nằm im lặng trên giá sách nào đó, độc giả sẽ thức dậy những kỷ niệm ngọt ngào và mát lành về một thời đáng nhớ của báo in Việt Nam.
30 năm tồn tại của Kiến Thức Gia Đình được lưu dấu trong một khúc quanh lịch sử của báo chí Việt Nam, đó là lúc báo in phát triển rực rỡ rồi lụi tàn, khi internet và điện thoại thông minh tràn vào từng ngõ xóm, từng ngôi nhà. Dẫu buồn thương và dẫu nuối tiếc, thì Kiến Thức Gia Đình cũng gửi lời chào trân trọng đến bạn đọc, bạn viết đã đồng hành và giúp đỡ chúng tôi, để mỗi tờ báo đến tay bạn đọc một cách ung dung và trọn vẹn. Kiến Thức Gia Đình tự hào đã tồn tại như một món quà nhẹ nhàng và ấm áp trong lòng công chúng suốt ba thập niên qua.
