Lá đơn gây xúc động

8 giờ ngày 1/8/2013, chủ toạ HĐXX phúc thẩm tuyên bố khai mạc. Trong phần thủ tục, chủ toạ tuyên bố: “Mặc dù bị cáo Lê Văn Hiền không kháng cáo, nhưng HĐXX vẫn triệu tập Lê Văn Hiền tham gia tố tụng với tư cách bị cáo (chứ không phải với tư cách người làm chứng) để làm rõ một số vấn đề liên quan”.

Quan điểm này của HĐXX bị người bị hại Phạm Thị Báu phản đối vì: “Lê Văn Hiền không kháng cáo, nhưng bị chúng tôi kháng cáo”. Chủ toạ giải thích: “Bị cáo Lê Văn Hiền bị truy tố và kết tội về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Đó là một vụ án khác. Còn các bị hại là bị hại trong vụ án “Huỷ hoại tài sản”, được gây ra bởi các bị cáo Nguyễn Văn Khanh, Lê Thanh Liêm, Nguyễn Đăng Hoan và Phạm Xuân Hoa. Tuy 2 vụ án được nhập vào để xét xử trong cùng một phiên toà ở cấp sơ thẩm, nhưng các bị hại không có quyền kháng cáo đối với bị cáo ở vụ án khác”.

Luật sư Trần Vũ Hải (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp tại toà cho 4 bị hại: Đoàn Văn Vươn, Nguyễn Thị Thương, Đoàn Văn Quý, Phạm Thị Báu khẳng định: “Các bị hại có quyền đó theo quy định của pháp luật. Còn nếu HĐXX thấy kháng cáo đó không có căn cứ thì HĐXX cứ bác bỏ”.

Bị hại Nguyễn Thị Thương uỷ quyền cho ông Vũ Văn Luân, Thư ký Liên chi hội Nuôi trồng thuỷ sản nước lợ huyện Tiên Lãng, kháng cáo toàn bộ bản án Hình sự sơ thẩm “Huỷ hoại tài sản” ngày 10/4/2013 của TANDTP Hải Phòng, và tham gia tố tụng tại toà. Nhưng do sự phản đối của đại diện VKSNDTC giữ quyền công tố tại phiên toà phúc thẩm, HĐXX đã tuyên bố bác bỏ việc tham gia tố tụng với tư cách người nhận uỷ quyền của ông Vũ Văn Luân và đưa ra 2 phương án. Thứ nhất, đây là phiên toà công khai nên ông Luân có thể tham dự nhưng không có tư cách gì. Thứ hai, ông có thể ra về. Luật sư Trần Vũ Hải đề nghị phương án thứ ba: HĐXX hỏi hai bị hại Đoàn Văn Vươn và Nguyễn Thị Thương tại toà, nếu họ đồng ý để ông Vũ Văn Luân tham gia tố tụng với tư cách người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho họ, thì ông Luân sẽ tham gia tố tụng với tư cách đó. Nhưng đề nghị này của luật sư bị HĐXX bác bỏ.

Ông Nguyễn Văn Khanh được cho là một cán bộ tốt, thương dân

Một điều có thể nói là vô cùng hiếm trong lịch sử tố tụng hình sự, đã xảy ra tạo phiên toà này: Trong phần thủ tục, bị hại Phạm Thị Báu nghiêm giọng:

- Yêu cầu ông chủ toạ làm đầy đủ trách nhiệm của mình. Từ lúc tuyên bố khai mạc phiên toà đến giờ, ông đã tước bỏ của tôi hai quyền. Thứ nhất là khi hỏi những người tham gia tố tụng có yêu cầu thay đổi ai trong HĐXX không, ông đã không hỏi tôi. Thứ hai, là ông đã nêu thiếu nội dung chống án của tôi, đó là phần tôi chống án: Lê Văn Hiền không phạm tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, mà phạm tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn để cướp, huỷ hoại tài sản của công dân có tổ chức, đồng thời Hiền còn phạm tội “Vi phạm các quy định về quản lý đất đai” được quy định tại điều 174 Bộ luật Hình sự.

Trước khi xét hỏi, HĐXX đã công bố hai tài liệu mới nhận được. Một là tờ xác nhận do hai bị hại Nguyễn Thị Thương, Phạm Thị Báu cùng ký tên, xác nhận rằng ông Nguyễn Văn Khanh đã thực hiện đầy đủ trách nhiệm dân sự đối với họ trước khi phiên toà phúc thẩm được mở. Thứ hai là tờ đơn cũng của hai bà ký tên, xin HĐXX xem xét, giảm nhẹ hình phạt đối với ông Nguyễn Văn Khanh. Bằng một giọng văn mộc mạc, giản dị, hai bà viết rằng ông Khanh là một đảng viên tốt, một cán bộ tốt, rất thương dân, có nhiều công lao với bà con nông dân ở Tiên Lãng. Ông Khanh phải nhận nhiệm vụ trưởng ban chỉ đạo cưỡng chế là vì bị bắt buộc, ông không có động cơ hay mục đích huỷ hoại tài sản của họ... Tuy chỉ được theo dõi phiên toà qua màn hình, nhưng các nhà báo đã rất xúc động khi nghe toà công bố lá đơn đó. Một nhà báo đã thốt lên: Không cái gì qua được mắt dân. Ai tốt, ai xấu, dân biết hết.

Hai bị hại Đoàn Văn Vươn, Đoàn Văn Quý cũng đồng thanh xin giảm nhẹ hình phạt cho ông Nguyễn Văn Khanh.

Trình bày quan điểm về đường lối giải quyết vụ án, đại diện VKSNDTC đề nghị: Do Nguyễn Văn Khanh đã thay đổi nội dung kháng cáo, từ kêu oan thành xin giảm nhẹ hình phạt, và xét bị cáo có nhiều đóng góp tích cực với huyện, vì vậy không cần thiêt phải cách ly bị cáo khỏi xã hội như án sơ thẩm đã tuyên. Bác kháng cáo, giữ nguyên mức án của toà cấp sơ thẩm đối với 3 bị cáo còn lại, bác yêu cầu tăng tiền bồi thường của bị hại.

Cả 5 luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại đều đồng loạt đề nghị HĐXX tuyên huỷ bản án sơ thẩm để điều tra lại, khởi tố thêm các tội danh “Che giấu tội phạm”; “Vi phạm các quy định về quản lý đất đai” đối với Lê Văn Hiền; Cần áp dụng các tình tiết tăng nặng đối với 3 bị cáo Phạm Xuân Hoa, Lê Thanh Liêm và Phạm Đăng Hoan, đó là phạm tội có tổ chức, lợi dụng chức vụ quyền hạn, thực hiện tội phạm đến cùng. Hội đồng định giá tài sản đã vi phạm Nghị định 26/CP của Chính phủ, vi phạm thông tư 55/2006 của Bộ Tài chính về định giá tài sản nên bản định giá không thể dùng làm căn cứ xác định mức thiệt hại về tài sản của bị hại. Cơ quan điều tra cũng bỏ qua nhiều thiệt hại khác của bị hại như thiệt hại về tôm cá, hoa màu, vật nuôi... mà không xem xét khiến bị hại bị thiệt thòi.