Nhà tránh lũ an lòng dân rốn lũ

Ông Đinh Văn Hươnng, Phó Chủ tịch UBND huyện Minh Hóa (Quảng Bình) cho hay: Ngoài sự hỗ trợ của chính quyền, nhiều dự án đã đầu tư làm nhà phao bè chống lũ cho bà con ở những vùng ngập lụt lớn của huyện như Tân Hóa, Minh Hóa. Đến nay, đã có trên 800 nhà phao tránh lũ đang phát huy hiệu quả. Qua đó, giúp người dân an lòng trước mùa mưa lũ hàng năm.

Nhà phao... đè lũ

Hơn chục năm nay, vùng rốn lũ Tân Hóa (huyện Minh Hóa) đã không còn lo sợ khi mùa mưa lũ đến và cảnh đỉnh lũ ngập mái nhà đến vài mét nước. Bởi từ lâu, người dân vùng rốn lũ này đã tự làm hoặc được hỗ trợ hàng trăm nhà phao tránh lũ. Đó là những ngôi nhà rộng từ 15 - 50m tùy theo từng hộ dân. Nhà được thiết kế chắc chắn, nằm trên hệ thống phao (là những thùng phuy nhựa). Khi lũ dâng đến đâu thì nhà phao nổi lên đến đó. Tài sản, lương thực, vật nuôi được bà con đưa lên đó và an toàn trong những ngày mưa lũ.

Ông Cao Thanh Duật, Chủ tịch UBND xã Tân Hóa cho biết: “Toàn xã Tân Hóa có trên 700 hộ dân. Trong đó, các hộ gia đình cơ bản đều làm nhà phao nổi, hiện xã có 620 nhà phao nổi nên khi lũ lớn có thể hoàn toàn yên tâm. Những năm gần đây, dù lũ vẫn lớn, nhưng người dân xã Tân Hóa chưa có trường hợp nào thiệt mạng do lũ lụt”.

Nói về mưa lũ, người dân xã Tân Hóa đều “tự hào” cho rằng đây là rốn lũ của cả đất nước. Ông Trương Văn Bình (70 tuổi, ở Tân Hóa) cho hay, năm nào cũng có lũ. Cứ mưa là lũ về. Lũ cao vượt lên mái nhà. “Có năm, nóc nhà còn ngập sâu trong lũ đến gần 2m. Rứa thì có nơi mô lũ hơn vậy không”, ông Thắng nhớ lại.

Do địa thế của Tân Hóa nằm giữa thung lũng được bao quanh bởi những dãy núi đá vôi nên khi có mưa lớn, nước từ thượng nguồn đổ về khiến làng xã mau chóng ngập chìm trong biển nước. Nhiều cái chết thương tâm vì mưa lũ đã xẩy ra trước đây. Có những năm, mưa lũ về đến 4 - 5 lần, vì vậy người dân Tân Hóa phải “sống chung với lũ”. Trên mái ngói, hai đầu hồi được trổ cửa xem như cửa thoát hiểm. Khi lũ ngập nhà thì lên rầm sinh sống. Khi lũ ngập mái nhà thì ra ở cửa đầu hồi xuống đò bơi lên núi…

Vào mùa mưa lũ, bà con lo gạo, thực phẩm, củi… để dự phòng cho cả tháng trời. Nhiều gia đình vào rừng chặt cây chuối lớn mang về kết bè để đi lại và chống lũ. Những vạt đất cao ở phần chân núi cũng được chọn để làm nơi đóng lán trại sinh sống và nuôi nhốt trâu bò, vật nuôi trong những ngày lũ vượt mái nhà. Từ những chiếc bè phao kết bằng thân cây chuối rừng, người dân Tân Hóa đã sáng tạo nên kiểu “nhà vượt lũ” để an tâm trước mỗi mùa lũ đến.

Ông Cao Thanh Duật cho biết, kể từ năm 2010, lụt ngập rất sâu, một số gia đình dùng thùng phi, phao kết chắc lại rồi lướt ván sàn lên. “Bây giờ ngập nhà có tra (gác rầm sát mái nhà), ngập tra thì đã có nhà chống lũ, cho nên đảm bảo an toàn cho người và tài sản”, ông Duật nói.

Bây giờ, nhà tránh lũ được thiết kế và làm khá kiên cố. Bên dưới được kết, đỡ bằng hàng chục thùng phi rỗng. Sàn nhà, cột kèo được làm bằng gỗ. Xung quanh mái được chắn, lợp bằng tôn. Mỗi nhà phao có diện tích trên 20m2 (tùy theo điều kiện kinh tế từng gia đình mà thiết kế rộng hay hẹp).

Khi nước lũ dâng cao tới đâu thì ngôi nhà cũng nổi lên theo. Cũng có nhiều gia đình làm nhà phao rộng, có phòng ngủ riêng, có nơi bán hàng. Khi không có lũ, nhà được sử dụng như một quầy bán hàng tạp hóa. Khi lũ lên, cũng thành nơi sinh hoạt của cả nhà và phục vụ hàng hóa cho bà con. Nhà phao tránh lũ thường nằm ở vị trí trước sân nhà, sát với nhà lớn, cũng là nơi chứa những vật dụng khi cần.

Nhớ lại trận lũ lớn năm 2020, căn nhà phao của ông Trương Xuân Trường ở thôn Yên Thọ (xã Tân Hóa) đang nổi lên theo con nước lũ, cách mặt đất hơn 4m. “Hôm trước, thấy trời mưa lớn, có khả năng gây lũ lớn nên gia đình tôi đem những vật dụng có giá trị và chuẩn bị đầy đủ lương thực, thực phẩm và yên tâm sinh sống trong những ngày mưa lũ này”, ông Trường tự tin nhớ lại.

Để sinh hoạt thoải mái, ông kết thêm một phao bè nữa rồi cho tủ bàn, xe máy, xe đạp điện của con lên đó rồi chằng néo cẩn thận. Làm xong ông bảo: “Lũ cao mấy cũng chẳng ngán. Lũ hạ rút thì tháo dỡ ra thôi. Trong lũ, mấy người trong thôn còn bơi thuyền đến đây ngồi uống trà nữa mà!”.

Hiện nay, điều khó khăn mà bà con Tân Hóa đang gặp phải là không có kinh phí để sửa chữa, nâng cấp những nhà phao tránh lũ đã xuống cấp, hư hỏng. “Rất nhiều nhà của bà con sử dụng hơn 10 năm nay và chống chọi với mưa lũ lớn nên đã hư hỏng nhiều, rất mong được hỗ trợ để có nhà phao tránh lũ chắc chắn, an lòng hơn trong lũ lớn”, ông Trương Văn Bình ở xã Tân Hóa bộc bạch.

Lan toả nhà phao chống lũ đến mọi vùng miền

Xã Minh Hóa sát với Tân Hóa cũng luôn bị mưa lũ đe dọa. Theo ông Trương Văn Minh, Chủ tịch UBND xã thì hàng năm, toàn xã có gần 550 hộ (chiếm 50% tổng số hộ của xã) bị ngập nặng. “Vì vậy đến mùa mưa lũ là chúng tôi tất tả lên phương án di dời người dân lên núi cao tránh lũ”, ông Minh nói.

Học cách làm của dân xã bạn, bà con xã Minh Hóa cũng triển khai làm nhà phao về để… đè lũ! Đến nay, qua các nguồn hỗ trợ, dự án…, bà con đã có gần 200 nhà phao bè tránh lũ. Trong năm qua, Tổng Cục Phòng chống thiên tai (Bộ NN-PTNT) đã triển khai mô hình nhà phao bè và nhà tránh lũ tại đây. Ông Cao Văn Biên (thôn Kim Bảng, xã Tân Hóa) được chọn để làm nhà dự án.

Ngôi nhà sinh hoạt tránh lũ của ông rộng hơn 50m2, có trị giá gần 60 triệu đồng. "Nhờ vậy, gia đình đã yên ổn làm ăn, không phải lo đối phó với mưa lũ nữa. Hễ lũ dâng đến đâu thì nhà nổi đến đó thôi mà! Gia đình chỉ cần chuẩn bị đủ lương thực, nước uống, củi đun là chẳng ngán sợ chi lũ lớn...".

Hiện, chính quyền xã Minh Hóa đang tiếp tục vận dộng các nhà hảo tâm hỗ trợ cho bà con làm nhà phao tránh lũ. “Mong muốn làm sao cho bà con mỗi nhà có được một nhà phao bè là yên tâm trước thiên tai bão lũ. Có nhà này, bà con vừa bảo vệ được tính mạng, sức khỏe, vừa hạn chế tối đa thiệt hại về tài sản”, ông Trương Văn Minh, Chủ tịch UBND xã Minh Hóa chia sẻ.

Chúng tôi về vùng lũ xã Tân Ninh (huyện Quảng Ninh) và cũng được chứng kiến nhiều gia đình đã áp dụng kiểu nhà phao để chế những bè nổi làm nơi chất đồ đạc, tài sản. Nước dâng, bè phao nổi, vậy là yên tâm!

Nhà ông Nguyễn Văn Hải (xã Tân Ninh) có mái tôn chắc chắn. Vào mùa lũ, ông làm cái phao bè chắc chắn, rộng hơn chục mét vuông để ở sân. Khi lũ dâng cao, ông và mọi người trong nhà khiêng các vật dụng đắt tiền, gạo cơm chất lên phao vè. Trong mùa lũ năm nay, ông Hải xoa tay: “Giờ thì khỏi lo, nước lũ vừa rút là phao bè hạ xuống trong sân. Lau nhà cửa xong là chuyển đồ đạc vô lại sinh hoạt bình thường”.

Xã Châu Hóa (huyện Tuyên Hóa) cũng là vùng thường xuyên bị lũ ngập sâu đến 3 - 4m vì địa thế nằm ven sông Gianh. Nhà anh Hoàng Văn Long nuôi mấy con lợn nái, cứ đến mùa mưa lũ là lo cuống cuồng sơ tán lợn lên chỗ cao cho khỏi ngập, lũ rút lại thuê người khiêng lợn về chuồng thật tốn kém.

Có người hiến kế, anh Long sửa lại chuồng lợn, đào thấp xuống, dưới đó kê 4 cái thùng phi nhựa rồi gác đá, lát sàn. Bình thường lợn ở yên, khi lũ dâng, phao cũng dâng lên, lợn trong chuồng cũng chẳng hề hấn gì. Anh Long hồ hởi: “Từ nay, lũ có ngập mái nhà thì mấy con lợn nái của cậu vẫn cứ không bị ảnh hưởng gì. Lũ rút, chuồng từ từ hạ xuống trở lại bình thường thôi”.

Cũng theo anh Long, nhiều gia đình cũng đã học theo làm nhà phao chống lũ để an toàn cho gia đình và giữ được tài sản không bị thiệt hại.