Những người giữ rừng bằng cả trái tim

Những bước chân không mỏi

Một chiều đầu tháng 6, ông Châu Văn Văn, Giám đốc Ban Quản lý Vườn quốc gia (VQG) Lò Gò - Xa Mát (Tây Ninh) nhắn tin cho tôi: “Em ơi mưa đang đến, đỡ lo cháy rừng rồi”. Ơn trời, thế là các anh - lực lượng giữ rừng Tây Ninh vơi được những nỗi nhọc nhằn! Trước đó, chúng tôi có dịp cùng anh em trong Ban Quản lý VQG Lò Gò - Xa Mát tuần tra và phản ánh về tình trạng rừng ở nơi đây liên tục trong tình trạng có nguy cơ cháy ở mức rất cao.

Chúng tôi lại đặt chân đến Tây Ninh khi những đám mây xanh của những ngày hè đang dần chuyển sang màu xám xịt, gió đang mang theo mùi ẩm ướt, báo hiệu mùa mưa đã đến. Với những người giữ rừng, chưa hết mừng vì cháy rừng có thể không xảy ra thì họ lại vội chuyển sang nỗi lo khác của mùa mưa. Bởi, đây là thời điểm các đối tượng phá rừng hoạt động mạnh nhất, công việc thường nhật của họ lại tăng lên gấp bội.

Để bảo vệ từng mầm xanh đại ngàn, họ phải rong ruổi trèo đèo, lội suối, len lỏi vào sâu vào từng cánh rừng. Mưa về, cũng là lúc những giọt máu đỏ thắm của anh em rơi vãi trên từng lá cây do bị muỗi, vắt rừng cắn. Thậm chí có thể là nguy hiểm đến sinh mạng nếu không may bị lũ quét lũ cuốn. Nhưng, những nhịp đập nhiệt huyết, những đôi chân ấy chưa từng biết mỏi, vẫn rong ruổi khắp những cánh rừng…

Theo chân cán bộ bảo vệ rừng thuộc Ban Quản lý VQG Lò Gò - Xa Mát cùng Hạt Kiểm lâm Tân Biên, chúng tôi thấu hiểu được những khó khăn vất vả của lực lượng bảo vệ rừng nơi đây đang phải đối mặt. Trước đây, mỗi cán bộ thực hiện nhiệm vụ đặc thù riêng nhưng khi VQG Lò Gò - Xa Mát sáp nhập vào Hạt Kiểm lâm Tân Biên, diện tích rừng tăng lên gấp bội. Ngoài nhiệm vụ tuần tra bảo vệ rừng, họ còn gánh vác trọng trách bảo vệ du khách, hướng dẫn du lịch nhằm phát triển rừng theo hướng đa dụng.

Băng qua chặng đường rừng hơn 10 km, điểm đến của chúng tôi nằm giữa rừng sâu sát biên giới Campuchia. Đập vào mắt chúng tôi là chiếc chòi tháp canh bằng bê tông cao hàng chục mét. Theo Ban Quản lý, nơi đây được xem là trái tim của rừng bởi còn giữ được trữ lượng gỗ lớn và nhiều loại gỗ quý, chính vì thế khu vực này luôn là địa bàn bị lâm tặc nhòm ngó và tìm mọi cách xâm hại rừng.

Ông Châu Văn Văn, Giám đốc Ban Quản lý VQG Lò Gò - Xa Mát cho biết, toàn tỉnh Tây Ninh có diện tích rừng hơn 73.000ha. Đầu năm 2021, khu rừng lịch sử - văn hoá Chàng Riệc sáp nhập VQG Lò Gò - Xa Mát. Sau khi sáp nhập, riêng diện tích Vườn di sản ASEAN tăng trên 30.000ha . Chức năng nhiệm vụ bảo vệ rừng cũng thay đổi, lực lượng chính quy bảo vệ rừng giải thể thành lực lượng bán chuyên trách nhưng trách nhiệm của lực lượng tăng thêm. Tuy nhiên, VQG được tăng cường thêm lực lượng bảo vệ rừng từ Hạt Kiểm lâm Tân Biên, việc phát triển rừng theo hướng đa dụng cũng có những thuận, lợi khó khăn nhất định.

“Đơn vị cùng Hạt Kiểm lâm Tân Biên đang quản lý 28 tiểu khu, có chiều dài biên giới giáp Campuchia hơn 49km, chia thành ba phân khu chức năng: phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, phân khu phục hồi sinh thái và phân khu hành chính dịch vụ. Mỗi ngày, anh em phải di chuyển tuần tra rừng từ 30-40km bằng xe máy và đi bộ, trong khi hệ thống đường tuần tra rừng hầu hết là đường đất “nắng bụi, mưa lầy”, nhưng anh em vẫn kiên trì bám trụ, căng sức giữ rừng”, ông Văn chia sẻ.

Ông Âu Phước Quý, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Tân Biên cho biết thêm, công việc của lực lượng kiểm lâm và bảo vệ rừng trước nay luôn vất vả, hầu như 24/24 phải ăn, ngủ ở rừng, chưa kể phải đối mặt nhiều hiểm nguy.

“Bình quân một người làm nhiệm vụ quản lý khoảng 500 ha rừng, trong khi rừng không có ‘cửa’, xung quanh lại tiếp giáp với dân cư vùng đệm, biên giới. Nếu dân cư vùng đệm ổn định cuộc sống, không sống phụ thuộc vào rừng thì tốt. Nhưng nếu dân cư vùng đệm còn khó khăn, vùng lõi chịu áp lực rất lớn, nhưng vượt qua tất cả, ngày đêm, lực lượng vẫn không ngại khó, không ngại khổ, ra sức giữ rừng”, ông Âu Phước Quý chia sẻ.

Hy sinh lợi ích cá nhân, giữ rừng trọn mầm xanh

Với hơn 20 năm làm công tác giữ rừng, hơn ai hết anh Lê Quang Bản, Phó trưởng Phòng Quản lý, bảo vệ rừng VQG Lò Gò - Xa Mát thấu hiểu nỗi khó khăn vất vả của lực lượng làm nhiệm vụ bảo vệ rừng.

Anh Bản cho biết, mùa khô thì anh em phải đối mặt với cháy rừng, chỉ một chút bất cẩn như việc người dân dùng lửa đốt ong hay ai đó lỡ tay vứt tàn thuốc lá cũng có thể làm cháy rừng. Mùa mưa đối mặt với những đối tượng đặt bẫy, trộm cắp lâm sản…

Thông thường, đối tượng chuyên phá rừng, trộm cắp lâm sản đi theo nhóm, khoảng 3-4 người. Đối mặt với các đối tượng này, lực lượng bảo vệ rừng khó có thể tránh khỏi hiểm nguy. Khi bị bắt quả tang, hay lập biên bản tịch thu phương tiện, công cụ, lực lượng bảo vệ rừng không tránh khỏi việc bị “gây sự”, bị chửi mắng, thậm chí còn bị hành hung.

“Chúng tôi bắt quả tang thì cũng lập biên bản rồi giao cho kiểm lâm xử lý. Nhưng như vậy, họ càng “gây hấn” với anh em nhiều hơn. Mới đây, anh em bảo vệ rừng bị một số đối tượng hành hung trong quá trình ngăn chặn bẫy bắt động vật hoang dã trong khu rừng Chàng Riệc. Đối tượng rất manh động. Rất may anh em chỉ bị xây xát nhẹ, sự việc sau đó được bàn giao cho chính quyền địa phương xử lý”, anh Bản cho biết thêm.

Từ đầu năm 2023, trên địa bàn tỉnh Tây Ninh đã xảy ra 70 vụ vi phạm quy định Luật Lâm nghiệp. Ngành kiểm lâm đã điều tra, xử lý 50 vụ, xử phạt hành chính và thu nộp ngân sách trên 274 triệu đồng. Luỹ kế quý I năm 2023 đã xảy ra 3 vụ cháy rừng, với diện tích 6,2 ha, tăng 3 vụ so với cùng kỳ năm trước.

“Trước đây, anh em bảo vệ rừng phải đi phục ban đêm, mang tăng, võng, thức ăn nước uống vào ăn, ngủ trong rừng. Từ khi ban quản lý sử dụng công nghệ gắn chip, bẫy ảnh trên các đường mòn trọng điểm, chỉ cần nghe báo động là anh em lập tức chạy tới nơi xử lý ngay. Nói tới giữ rừng, chuyện dài tập lắm. Chỉ có anh em làm nghề bảo vệ rừng mới hiểu. Hầu hết anh em đã gắn bó với rừng đều hy sinh lợi ích cá nhân, giữ mầm xanh cho đất nước bằng cả trái tim”, anh Bản chia sẻ.

Ông Châu Văn Văn cho biết thêm, biên chế kiểm lâm và bảo vệ rừng chuyên trách hiện nay rất mỏng, địa hình phụ trách rộng lớn khiến công tác quản lý bảo vệ rừng gặp nhiều khó khăn. Công việc quản lý, bảo vệ rừng là một trong những công việc vất vả, nhiều áp lực. Tuy nhiên, với mức thu nhập thấp, trung bình chỉ từ 3-5 triệu đồng/người/tháng, chưa bảo đảm cuộc sống, nhiều người lần lượt xin nghỉ việc để tìm công việc khác vì không chịu nổi áp lực. Trong khi đó, việc tuyển dụng nhân sự trong lĩnh vực này cực kỳ khó khăn.

“Trong năm 2022, VQG có 6 người nghỉ việc, một số người trẻ tuổi làm việc một thời gian ngắn rồi nghỉ vì không chịu nổi gian khổ, thiếu thốn. Một số người có kinh nghiệm cũng không chịu nổi mức lương thấp nên xin chuyển sang công việc khác để chăm lo tốt hơn cho gia đình. Đã có nhiều chính sách tuyển dụng, thu hút người dân địa phương, bộ đội phục viên nhưng vẫn không tuyển đủ lực lượng chuyên trách do họ không mặn mà với nghề giữ rừng”, ông Văn tâm sự.

Để chia sẻ những khó khăn của nghề giữ rừng, ngoài lương cơ bản, mỗi anh em bảo vệ rừng hiện nay được tỉnh hỗ trợ thêm 1,6 triệu đồng/tháng tiền ăn, tiền đi lại. Đây là chính sách ưu đãi để anh em bảo vệ rừng phần nào an tâm công tác, gắn bó với nghề.

“Kiểm lâm có phụ cấp thâm niên nghề, chức vụ nếu là công chức ngành. Còn anh em bảo vệ rừng, ngoài lương và tiền hỗ trợ 1,6 triệu đồng hằng tháng, anh em không có ưu đãi hay chế độ phụ cấp nghề như kiểm lâm. Nên xem lực lượng bảo vệ rừng chuyên trách như kiểm lâm, vì công việc như nhau, thậm chí bảo vệ rừng còn ở rừng nhiều hơn kiểm lâm, do đó cần có các khoản phụ cấp thâm niên nghề và phụ cấp khác để hỗ trợ, động viên lực lượng này yên tâm gắn bó với nghề”, ông Văn kiến nghị.