Theo Luật Giao thông đường thủy nội địa, tàu thủy nội địa phải đăng ký, đăng kiểm, có số hiệu riêng để các cơ quan chức năng thực hiện quản lý Nhà nước. Nhưng thực tế, phần lớn các phương tiện đường thủy trên địa bàn Thanh Hóa vẫn “trăm hoa đua nở” bất chấp quy định. “Tàu không số” hoạt động nhộn nhịp nhất là trên các tuyến sông Chu, sông Mã.
Dọc sông Tào, đoạn qua qua xã Hoằng Lý (TP Thanh Hóa) luôn có khoảng 10 tàu vỏ làm bằng xi măng chuyên chở cát đầy ụ về tập kết. Sông Mã đoạn qua các xã Hoằng Giang, Hoằng Khánh (Hoằng Hóa) và nhiều xã của huyện Thiệu Hóa cũng có hàng chục con tàu hai phần chìm, một phần nổi, chở đầy cát lưu thông như... không hề vi phạm. Đặc biệt, trên tuyến sông Chu qua 2 huyện Thiệu Hóa, Thọ Xuân luôn có hàng chục chiếc tàu hút và chở cát cắm “vòi bạch tuộc” vào khai thác sát bãi đất trồng cây màu, nhưng vì hầu hết số tàu này không có số hiệu nên dù có phát hiện người dân cũng không thể phản ánh.
Chị Nguyễn Thị Huệ, ở huyện Thọ Xuân cho biết, nhiều lần đi chợ qua sông Chu phát hiện tàu hút cát khai thác sát chân đê, làm đất màu sụt lở nhưng vì tàu không có ký hiệu, số hiệu nên không biết làm sao để báo với chính quyền.
“Các cơ quan chức năng không thể kiểm tra, giám sát 24/24h được nên việc phát hiện tàu thuyền hút cát sai quy định của chúng tôi sẽ góp phần giúp các ngành chức năng xử lý vi phạm. Theo tôi tất cả tàu thuyền hoạt động trên sông đều phải đánh số”, chị Huệ nói.
Được biết, toàn tỉnh Thanh Hóa hiện có khoảng 1.519 phương tiện đường thủy nội địa, trong đó 857 tàu thuyền làm công tác vận tải hàng hóa. Tổng số phương tiện lớn nhưng chỉ có 362 tàu thuyền có đăng ký, đăng kiểm theo quy định.
Ông Lê Văn Lương, Phó Chánh Thanh tra Sở GT-VT Thanh Hóa cho biết, tình trạng tàu vỏ làm bằng xi-măng, vỏ sắt khai thác cát lậu ở nhiều tuyến sông trên địa bàn tỉnh diễn ra từ lâu. Gần đây, trên địa bàn tỉnh lại có thêm 3 dự án nạo vét lớn, gồm: Dự án nạo vét sông Lạch Trường; nạo vét luồng hàng hải Cảng Lễ Môn; dự án hút cát phục vụ san lấp xây dựng sân gôn tại Sầm Sơn của Tập đoàn FLC nên nhiều phương tiện tỉnh ngoài cũng đổ về khai thác cát khiến việc quản lý, kiểm tra càng khó hơn.
Còn ông Lại Thế Chung, cán bộ thanh tra đường thủy nhấn mạnh: “Nhiều lần chúng tôi bắt gặp tàu “cát tặc”, yêu cầu kiểm tra nhưng họ không tuân thủ và bỏ chạy. Tàu không số hiệu nên lực lượng thanh tra cũng không biết chủ tàu là ai, ở đâu để xử phạt nguội”.
Bên cạnh đó, lực lượng thanh tra đường thủy mỏng cũng là một nguyên nhân khiến tình trạng khai thác cát trái phép ngày càng gia tăng. Cụ thể, hiện toàn tỉnh Thanh Hóa chỉ có 1 đội thanh tra đường thủy với 10 người phụ trách tới 30 tuyến sông, kênh với tổng chiều dài gần 1.900 km. “Lực lượng mỏng nhưng chúng tôi vẫn đi tuần thường xuyên. Tuy nhiên hầu hết phải đi tuần đường thủy bằng... đường bộ vì xuồng máy cao tốc “ngốn” hết 60 lít dầu/giờ nên kinh phí đơn vị không thể kham nổi. Mà việc đi tuần bằng xe máy nếu có phát hiện tàu thuyền vi phạm thì cũng đành bó tay”, ông Chung chia sẻ.
