Tìm hiểu về lõi Trái đất

* Xin cho biết bên trong lõi Trái đất chứa chất gì?

Lý Ngọc Oanh, Duy Xuyên, Quảng Nam

Lõi đất là hạt nhân của Trái đất. Từ đáy của lớp Mantle dưới kéo dài vào đến tâm, vào khoảng 3.473km. Theo phân tích các số liệu quan trắc người ta chia lõi đất ra làm 3 lớp: lớp lõi ngoài, lớp quá độ và lớp lõi trong. Lõi ngoài được cho là ở dạng lỏng vì nó không có khả năng truyền sóng cắt đàn hồi; chỉ có sóng nén được quan sát là truyền qua nó. Sự hóa rắn của lõi trong là rất khó chứng minh vì sóng cắt đàn hồi truyền qua nó là rất yếu và khó phát hiện.

Bề dày của lớp lõi ngoài là 1.742km, mật độ trung bình khoảng 0,5g/cm³, thể lỏng. Bề dày của lớp quá độ chỉ có 515km, vật chất quá độ từ thể lỏng sang thể rắn. Bề dày của lõi trong là 1.216km, chỉ bằng 70% bán kính của Mặt Trăng, mật độ trung bình là 12,9g/cm³, thành phần chủ yếu là sắt, niken (kền), nên còn được gọi là lõi sắt- kền. Tổng trọng lượng của lõi đất  chiếm 31,5% tổng trọng lượng của Trái đất. Thể tích là 16,2% thể tích Trái đất. Thể tích của lõi đất còn lớn hơn cả sao Hỏa.

Vì lõi đất nằm sâu nhất, chịu áp lực lớn hơn vỏ đất và mantle nhiều. Áp suất ở lõi ngoài là 1,36 triệu atm vào đến lõi trong áp suất tăng lên đến 3,6 triệu atm. Áp suất lớn như vậy thật khó tưởng tượng đối với chúng ta ở trên mặt đất. Một nhà khoa học đã thí nghiệm, trường hợp 1cm³ chịu áp lực 1.770 tấn, kim cương - chất rắn nhất, cũng mềm nhũn ra. Ngoài ra, nhiệt độ trong lõi đất cũng rất cao, ước tính khoảng 2.000 - 5.000 độ C. Mật độ trung bình là 10 - 16g/cm³.

Trong điều kiện áp suất và nhiệt độ như vậy, khái niệm về thể rắn hay thể lỏng bình thường không còn ý nghĩa gì nữa. Sắt trong đó vừa có độ cứng như sắt, nhưng lại mềm như nhựa đường (dẻo). Chất đó vừa cứng gấp hơn chục lần sắt, nhưng lại có thể biến dạng một cách chậm chạp mà không bị nứt rạn. Tính chất đặc biệt của lõi đất không thể bắt chước ngay cả trong các phòng thí nghiệm hiện đại, vì thế người ta còn biết rất ít.  

* Ai là người đầu tiên tới Nam cực? Ai là công dân Việt Nam tới Bắc cực đầu tiên?

Nguyễn Hữu Giao, Củ Chi, TP Hồ Chí Minh

Năm 1773, nhà thám hiểm hàng hải người Anh James Cook đã đi vòng quanh châu nam cực và vượt vòng nam cực, tới vĩ tuyến 71°10' nam.

Năm 1820, hai nhà thám hiểm người Nga Fabian Gottlieb von Bellingshausen và Mikhail Petrovich Lazarev đã nhìn thấy bờ lục địa Nam cực. Ngày 16 tháng 1 năm 1901, nhà thám hiểm người Anh Sir Ernest Henry Shackleton đã đến cách địa cực 179km.Ngày 14 tháng 12 năm 1911, đoàn thám hiểm do nhà thám hiểm Na Uy Roald Amundsen dẫn đầu là đoàn thám hiểm đầu tiên đặt chân đến Nam Cực. Ngày 18 tháng 1 năm 1912, đến lượt đoàn thám hiểm do nhà thám hiểm người Anh Robert Falcon Scott dẫn đầu là đoàn thám hiểm thứ hai đến Nam Cực.

Chị Hoàng Thị Minh Hồng là công dân Việt Nam đầu tiên đặt chân lên Nam Cực (1997), vừa rồi lại được mời tham dự chuyến thám hiểm mang tên “Hiệp ước Quốc tế về Nam Cực”, diễn ra vào tháng 11-2009. Chị kể rằng: Chúng tôi đến Nam Cực vào mùa hè, nên lúc nào trời đất cũng sáng trưng thích lắm. Ai cũng có cảm giác làm được nhiều việc hơn, và chẳng ai muốn đi ngủ cả. Có lúc đến 3 h lại rủ nhau đi dạo trên băng, mà chẳng cần phải mang đèn pin. Mà cũng khó ngủ, vì nằm trong lều mà cả đêm cứ sáng trưng, phải bịt mắt lại mới ngủ được.