Nam Định là một trong số các tỉnh đi đầu ở miền Bắc trong việc tiếp thu công nghệ lúa lai. Vụ mùa năm 1992 địa phương bắt đầu đưa lúa lai vào gieo trồng thử với diện tích khiêm tốn 450 ha (chiếm 0,14% ) để rồi từ đó mở rộng nhanh chóng mỗi năm đạt từ 75.000 - 93.000 ha (chiếm 45 - 60%).
Năm 1995 Nam Định bắt đầu thuê chuyên gia Trung Quốc chỉ đạo tổ chức SX 10 ha giống lúa lai tại Trại giống lúa Đồng Văn và rất thành công. Từ tiền đề đó, những năm tiếp theo Nam Định đã nhân rộng SX hạt giống lúa lai F1 ra nhiều HTX và trại giống với diện tích từ 150 - 270 ha/năm, sản lượng giống lúa lai F1 bình quân hàng năm đạt trên 320 tấn, đỉnh cao có năm đạt trên 800 tấn.
Tuy nhiên nguồn giống bố mẹ chưa ổn định, không có thiết bị sấy, kho lạnh nên chất lượng kém cộng thêm không có thương hiệu mạnh khiến cho đầu ra rất chật vật. Từ 2003 - 2007 diện tích SX hạt giống lúa lai F1 ở Nam Định liên tục bị teo tóp, có năm chỉ còn 70 ha. Giữa hoàn cảnh đó, có một người dám đứng ra khôi phục lại giấc mơ xưa về một vùng SX hạt giống lai F1 cho Nam Định. Không ai khác đó là Đoàn Văn Sáu, Giám đốc Cty TNHH Cường Tân.
Cty Cường Tân thu hoạch lúa giống
Tôi ấn tượng với Đoàn Văn Sáu khi từ một đại lý cấp làng dám ôm “quả bom” chuyển nhượng bản quyền TH3-3 với giá 10 tỷ đồng trong một buổi ký kết không hoa, không băng rôn, không khẩu hiệu. Tôi ấn tượng với câu nói của cựu Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Bùi Bá Bổng rằng nếu có chừng 10 doanh nghiệp làm lúa lai như Cường Tân thì gần như VN không còn phải phụ thuộc TQ về khâu giống.
Nhưng quả thực từ khi ôm “quả bom” chuyển nhượng, cái nghiệp SX giống khiến Đoàn Văn Sáu như cưỡi trên lưng hổ, bắt anh phải tiến lên, tiến lên không ngừng nếu không chỉ còn nước phá sản. Từng “bầm dập” nhiều vụ vì SX hạt lai ở Quảng Nam khi áp dụng theo lý thuyết “Nam sản Bắc tiêu” nhưng thất bại bởi làm lai hai dòng, sớm sẽ vướng ngưỡng nhiệt độ dễ sinh hữu dục, muộn dễ gặp lũ tiểu mãn, làm lai ba dòng cũng năm được năm mất.
Thêm vào đó ruộng đồng manh mún, SX ở xa mọi thứ chi phí đội lên rất nhiều khiến cho Đoàn Văn Sáu quyết định quay trở về Nam Định. Ban đầu Cty tổ chức SX dưới hình thức liên kết với các HTXNN và ký hợp đồng bao tiêu 100% sản phẩm. Làm theo mô hình này mặc dù hiệu quả khá song vẫn còn nhiều bất cập nhất là trong việc quy hoạch và đầu tư cho vùng SX giống ổn định lâu dài.
Cường Tân mạnh dạn đi vận động nông dân của một số xã (Trực Hùng, Trực Phú, Trực Đại, Trực Thái - huyện Trực Ninh; Xuân Ninh, Xuân Thượng - huyện Xuân Trường; Nông trường Rạng Đông - Nghĩa Hưng) để thuê, gom ruộng của họ trong thời hạn từ 5 - 10 năm. Những hộ có ruộng trong vùng SX giống nhưng không cho thuê thì Cty thuê ruộng của các hộ khác ngoài vùng giống để đổi cho họ.
Đơn vị chọn những nông dân có điều kiện lao động tham gia cùng SX, biến họ thành những chủ nhóm, mỗi người quản lý trung bình 10 mẫu ruộng. Họ được ứng giống, vật tư, phân bón, thuốc BVTV, được tự do thuê nhân lực bên ngoài, huy động máy móc. Sản phẩm làm ra bao nhiêu Cty sẽ tiêu thụ hết 100% với giá thỏa thuận và được cam kết nếu năng suất dưới 55 kg/sào sẽ được Cty bù.
Đến nay Cường Tân đã thuê gom được xấp xỉ 300 ha ngay trong tỉnh Nam Định. Ruộng đồng được đầu tư quy hoạch lại toàn bộ các ô thửa và tu bổ, sửa chữa hệ thống kênh mương, giao thông nội đồng, bờ vùng, bờ thửa, cải tạo mặt bằng, xây dựng cầu cống, đường điện... đảm bảo đáp ứng cơ bản các yêu cầu của SX giống lúa.
Ô thửa bé cũng trên 1 ha, lớn thì vài ha, hình thành những cánh đồng rộng cả chục, cả trăm ha liền vùng, liền khoảnh SX giống CT16, TH3-3 với tỷ lệ cơ giới hóa cao từ khâu làm đất, phun thuốc đến thu hoạch. CT16 là giống lúa lai ba dòng có năng suất thương phẩm đại trà 7 - 9 tấn/ha đang trở thành niềm hi vọng vàng của Đoàn Văn Sáu khi mới tung ra một vài vụ đã bán được 500 - 600 tấn với một mức giá khá cạnh tranh 60.000 đ/kg.
+ Đoàn Văn Sáu hồ hởi bảo với tôi rằng: “Với diện tích 300 ha nhưng chỉ có 100 chủ nhóm nông dân đứng ra làm nên rất tiện cho chúng tôi trong việc đào tạo, chỉ đạo từ việc phun hóa chất, xịt thuốc sâu đến khử lẫn, thu hoạch. Một kỹ sư có thể quản lý cả 50 - 70 ha một cách dễ dàng. SX giống cũng như mọi loại nghề nghiệp khác phải hình thành nên những làng nghề chuyên nghiệp với những nông dân có uy tín đứng ra "cầm cái" làm hạt nhân. Cường Tân đang manh nha hình thành cả chục làng nghề như vậy”. + Để đáp ứng yêu cầu của SXKD và chuyên môn hóa, cơ giới hóa Cường Tân đã bỏ trên 10 tỷ đồng đầu tư xây dựng 14 kho lạnh với khả năng bảo quản hàng ngàn tấn giống, 8 dây chuyền sấy và chế biến hạt giống, 5 máy gặt đập liên hợp.
