Thu gom bao gói thuốc BVTV ở Đồng Tháp. Ảnh: Sơn Trang.
Không còn nguy hại sau khi tráng rửa
Tráng rửa 3 lần đang là giải pháp được quan tâm ở Trung Quốc – một trong những nước sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) nhiều nhất thế giới.
Theo bà Lưu Gia Bình, Giám đốc điều hành CropLife Trung Quốc, số liệu từ một nghiên cứu được bảo trợ bởi Bộ Nông nghiệp Trung Quốc vào năm 2019 cho thấy, dư lượng thuốc BVTV trong chai polyester sau khi đổ hết thuốc ra lần đầu từ 1,02 - 3,62%; dư lượng thuốc trong túi giấy nhôm sau khi đổ hết thuốc ra lần đầu từ 1,88 - 3,22% ...
Nếu nông dân thực hiện việc tráng rửa chai, gói đựng thuốc bằng nước, dư lượng thuốc BVTV có thể giảm xuống dưới 0,05% sau một lần rửa và có thể đạt đến mức không thể phát hiện (dưới 0,0005%) sau khi tráng rửa 3 lần.
Trên cơ sở đó, bà Lưu Gia Bình cho rằng, tráng rửa 3 lần là một trong những điều kiện tiên quyết để bao gói thuốc BVTV được miễn trừ khỏi việc quản lý như chất thải nguy hại. Điều này sẽ giúp cho việc triển khai quản lý bao gói thuốc BVTV được khả thi hơn và giảm đáng kể chi phí quản lý. Đồng thời, tráng rửa 3 lần cũng là điều kiện tiên quyết cho việc tái sử dụng bao gói thuốc rỗng, qua đó đem lại lợi ích về kinh tế cho công tác thu gom, xử lý bao gói thuốc BVTV.
Tại Ấn Độ, một nghiên cứu cho thấy, việc tráng rửa 3 lần đã loại bỏ hơn 99,9% dư lượng thuốc BVTV trong bao gói thuốc BVTV. Kết quả của nghiên cứu khẳng định rằng các bao gói thuốc BVTV có kích thước nhỏ đang được nông dân Ấn Độ sử dụng rộng rãi, sau khi được tráng rửa 3 lần sẽ đủ điều kiện đáp ứng các tiêu chí để phân loại là rác thải không nguy hại.
Theo bà Gabriela Briceño, Giám đốc Chương trình Stewardship của CropLife Mỹ Latinh, trong hơn 30 năm qua, Chương trình CampoLimpio (quản lý bao gói thuốc BVTV rỗng) ở các nước trong khu vực này đã làm phục hồi 781.841 tấn bao gói thuốc BVTV rỗng. Trong đó, những bước triển khai hiệu quả CampoLimpio gồm tráng rửa 3 lần, đục thủng bình và phân loại.
Ông Steven Byrde, nhà tư vấn về Quản lý Bao gói thuốc BVTV cho CropLife châu Âu và CropLife Quốc tế khẳng định, trong những yếu tố tạo nên thành công của việc thiết lập hệ thống thu gom và phục hồi bao gói thuốc BVTV, có tráng rửa và làm khô bao gói thuốc BVTV rỗng đúng cách.
Vì vậy, trong vận động chính sách về quản lý bao gói thuốc BVTV ở các quốc gia, cần có những quy định về việc tráng rửa, chẳng hạn người dùng có nghĩa vụ bắt buộc trong việc tráng rửa, đâm thủng và trả lại bao gói thuốc BVTV rỗng; những bao gói đã được tráng rửa đúng cách được phân loại là rác thải không nguy hại; tạo động lực cho người dùng trong việc tráng rửa và trả lại bao gói thuốc BVTV.
Nông dân tham gia thu gom bao gói thuốc BVTV. Ảnh: Sơn Trang.
Khó tráng rửa sạch bao bì mềm
Tráng rửa 3 lần là giải pháp hữu hiệu để quản lý bao gói thuốc BVTV. Tuy nhiên, thiết kế của nhiều loại bao gói hiện nay lại đang gây khó cho việc tráng rửa, nhất là ở các nước châu Á.
TS Andreas Thierfelder (CropLife Quốc tế) cho biết, bao gói thuốc BVTV dạng mềm (gói, túi) đang chiếm khoảng 20 - 50% lượng bao gói thuốc BVTV tại các nước Đông Á, Nam Á và Đông Nam Á.
Trong khi dư lượng hoạt chất thuốc BVTV trong những loại bao gói cứng sau sử dụng là khoảng 1 - 5% thì tỷ lệ này trong các loại bao gói mềm có thể cao hơn đáng kể. Thiết kế phổ biến của các loại bao gói mềm lại đang ngăn cản việc rửa sạch an toàn, do đó bao gói mềm không nên được phân loại là rác thải không nguy hại.
Trong khi đó, hiện nay, đang thiếu những phương án tái chế hoặc phục hồi bao gói thuốc BVTV nguy hại. Phương án tái chế hóa học đối với những loại rác thải là bao gói thuốc BVTV nguy hại đang được xem xét kỹ lưỡng. Việc đốt, tiêu huỷ các loại bao bì này cần đáp ứng những yêu cầu pháp lý quốc gia và quốc tế trong việc xử lý bao gói thuốc nguy hiểm.
Hạn chế về phương án tái chế và mức độ tốn kém cho quá trình đốt hay đồng xử lý khiến việc xử lý rác thải là bao gói thuốc BVTV mềm nguy hại đang là những trở ngại trong hệ thống xử lý bao gói thuốc BVTV tại khu vực châu Á.
Chính vì vậy, TS Andreas Thierfelder cho rằng, khả năng rửa sạch của tất cả các loại bao gói thuốc BVTV nên được đưa thành quy định bắt buộc trong khung pháp lý về quản lý thuốc BVTV. Nghĩa vụ pháp lý cân bằng (EPR) cũng có thể trở thành một công cụ khuyến khích thực thi các tiêu chuẩn với chất lượng cao hơn nhằm đảm bảo khả năng rửa sạch tất cả các loại bao gói thuốc BVTV một cách phù hợp. Bên cạnh đó, giải pháp tái chế hóa học có thể trở thành một công nghệ thay thế tiềm năng để tái chế những loại bao gói thuốc nguy hại.
Theo CropLife Quốc tế, để đảm bảo việc tái chế các vật liệu từ bao gói thuốc BVTV được an toàn và trong tầm kiểm soát, ngành BVTV thế giới đã phát triển hàng loạt các biện pháp và hướng dẫn đảm bảo an toàn. Theo đó, chỉ những bao gói đã được tráng rửa và kiểm soát mới được tái chế. Việc tráng rửa 3 lần sẽ giúp khử nhiễm dư lượng thuốc BVTV trong bao gói tới 99,99%.
