Theo Cục Trồng trọt, với diện tích gieo cấy lùa hè thu và mùa 2020 các tỉnh phía Bắc gần 1,2 triệu ha, diện tích thu hoạch vào tháng 8/2020 ước khoảng 62 nghìn ha; tháng 9 khoảng 377 nghìn ha (đồng bằng Sông Hồng 152 nghìn ha, Bắc Trung Bộ 122 nghìn ha, Trung du Miền núi phía Bắc khoảng 103 nghìn ha); tháng 10 khoảng 600 nghìn ha (đồng bằng Sông Hồng 298 nghìn ha, Bắc Trung Bộ 102 nghìn ha và Trung du Miền núi phía Bắc 200 nghìn ha) và tháng 11/2020 dự kiến khoảng 150 nghìn ha (đồng bằng Sông Hồng 298 nghìn ha, Bắc Trung Bộ 102 nghìn ha và Trung du Miền núi phía Bắc 200 nghìn ha).
Diện tích lúa hè thu, lúa mùa dự kiến thu hoạch theo các tháng tại các tỉnh phía Bắc. Nguồn: Cục Trồng trọt
Căn cứ vào diện tích thu hoạch lúa hè thu và mùa, điều kiện nguồn nước, đất đai và thị trường, các địa phương cần chủ động bố trí thời vụ, diện tích với cơ cấu cây trồng phù hợp nhằm đảm bảo đạt diện tích sản xuất vụ đông tố đa nhưng phải đảm bảo chắc ăn và hiệu quả kinh tế, tránh phát triển theo phong trào dẫn đến tính trạng thừa ế.
Cục Trồng trọt lưu ý các địa phương cần thực hiện tốt kỹ thuật làm đất tối thiểu, hạn chế làm đất đối với diện tích trên đất 2 lúa, tranh thủ thời vụ cần rẽ lúa đặt bầu, hoàn thiện luống sau, chú ý tạo rãnh thoát nước xung quanh và bề mặt ruộng đề phòng mưa úng.
Về lịch thời vụ, với nhóm cây ưa ấm, thời vụ gieo trồng cần kết thúc trước 10/10/2020; với nhóm cây ưa lạnh cần gieo trồng sau 10/10/2020. Riêng với cây khoai tây, cần tập trung trồng từ 25/10 đến 15/11/2020.
Đối với nhóm rau, cần triển khai trồng rải vụ để đảm bảo nguồn cung, hạn chế tình trạng dư thừa giá thấp hoặc thiếu rau đẩy giá lên cao.
Đẩy mạnh làm đất tối thiểu, gắn với ngô sinh khối, ngô thực phẩm
Đối với nhóm cây ưa ấm (ngô, khoai lang, dưa hấu, dưa chuột, bầu bí, đậu tương, lạc): Cần lựa chọn giống có thời gian sinh trưởng ngắn phù hợp và áp dụng giải pháp kỹ thuật làm bầu, ươm cây con, xen vụ để đảm bảo thời vụ, cần chú ý chăm sóc sớm không để cây con còi cọc chậm sinh trưởng.
Cụ thể với cây ngô: Trà sớm cần gieo trước 20/9/2020, trên các chân đất chuyên màu (bãi ven sông, cát ven biển, đồi, đất lúa chuyển sang làm màu), đất 2 lúa (vụ hè thu và mùa sớm); trà trung gieo trước 30/9, trên chân đất 2 lúa (mùa sớm và mùa trung); trà muộn gieo trước 5/10/2020, trên đất 2 lúa (mùa trung) tại các tỉnh đồng bằng Sông Hồng và Trung du Miền núi phía Bắc.
Cục Trồng trọt khuyến khích các địa phương đẩy mạnh sản xuất ngô sinh khối, ngô thực phẩm, gắn với phương pháp làm đất tối thiểu, gieo thẳng trên đất 2 lúa. Ảnh: Lê Bền.
Đối với ngô nếp, ngô đường, ngô rau, thời gian sinh trưởng ngắn, cần sử dụng bắp tươi là chính nên thời vụ gieo trồng có thể muộn hơn đến 15 - 20/10/2020 để tận dụng tối đa diện tích và thời vụ để gieo trồng. Đặc biệt với các tỉnh Bắc Trung Bộ, cần căn cứ vào tình hình ngập lụt để ra giống khi xu thế ngập lụt đã kết thúc.
Với sản xuất ngô đông trên đất 2 lúa, cần áp dụng làm ngô bầu, chăm sóc tốt bầu ngô trước khi đặt bầu.
Ở những vùng chủ động tưới, tiêu hoặc đối với ngô nếp, ngô đường trồng muộn hơn cần áp dụng kỹ thuật làm đất tối thiểu, kỹ thuật gieo thẳng hạt hoặc đặt bầu xuống gốc rạ, tăng mật độ ngô 6 - 7 vạn cây/ha đối với đất màu và trên 5 - 6 vạn cây/ha đối với đất 2 lúa; bón phân sớm, đủ lượng và cân đối... Cần chú ý kỹ thuật bón phân cân đối, bón sớm, đủ lượng và cân đối để cây sinh trưởng phát triển tốt nhất.
Vụ đông 2020, Cục Trồng trọt khuyến khích các địa phương ưu tiên mở rộng diện tích ngô thực phẩm (ngô nếp, ngô ngọt) ngắn ngày, ngô sinh khối, cho hiệu quả kinh tế cao.
Đối với cây đậu tương: cần kết thúc gieo đậu tương trước ngày 5/10/2020. Trong sản xuất đậu tương đông trên đất 2 lúa, triệt để thực hiện phương châm "gặt đến đâu, trồng đậu tương đến đó; trồng càng sớm, năng suất càng cao".
Làm đất tối thiểu, gieo thẳng, gieo bằng máy, gieo vào gốc rạ, làm rãnh thoát nước đối với trồng đậu tương đông trên đất 2 lúa.
Trà đậu tương đông sớm và chính vụ cần gieo trước 20/9/2020, nếu điều kiện thời tiết thuận lợi có thể sử dụng các giống có thời gian sinh trưởng trung bình (85 - 95 ngày); trà muộn gieo trước 10/10 sử dụng các giống có thời gian sinh trưởng ngắn ngày (< 85 ngày).
Với cây khoai lang và lạc: là cây yêu cầu thời vụ nghiêm ngặt nên trồng càng sớm càng tốt, thời vụ trồng kết thúc trước 10/10 đối với khoai lang và kết thúc trước 25/9/2020 đối với cây lạc.
Lạc vụ đông cần trồng càng sớm càng tốt, chủ động thu hoạch lúa mùa sớm đảm bảo nhanh, gọn để giải phóng đất sớm trồng lạc ngay cho kịp thời vụ, kết thúc trồng trước ngày 25/9/2020.
Nếu kết hợp với mục tiêu nhân giống lạc cho vụ lạc xuân 2021, cần chủ động bố trí đất để kết thúc gieo trồng trước 15/9/2020. Hướng dẫn nông dân gieo trồng bằng phương pháp che phủ rơm rạ, ni lông để hạn chế sâu bệnh, cỏ dại, giữ ẩm góp phần tăng năng suất, chất lượng sản phẩm.
Với nhóm cây bí xanh, bí ngô, dưa chuột, ớt: Cần áp dụng kỹ thuật làm bầu, ươm cây con và chăm sóc cây con tốt. Với bầu bí, dưa chuột nên áp dụng kỹ thuật trồng gối bằng cách rạch lúa để đặt bầu trước khi thu hoạch lúa, hướng dẫn nông dân sản xuất an toàn theo VietGAP.
Rải vụ rau, tránh ế thừa, cân đối cung – cầu
Với nhóm cây vụ đông ưa lạnh, cần lựa chọn các giống và áp dụng giải pháp kỹ thuật gieo trồng, thời vụ gieo trồng phù hợp.
Cụ thể cây khoai tây: Thời vụ xuống giống tập trung từ 15/10 - 20/11/2020, tốt nhất 25/10 - 15/11/2020, không nên trồng muộn vì thiếu ánh sáng, nhiệt độ quá thấp, âm u mưa phùn làm bệnh hại phát triển, tích lũy về củ chậm, làm ảnh hưởng đến năng suất.
Sản xuất rau vụ đông 2020 cần lưu ý tăng cường rải vụ, tránh dư thừa cục bộ như từng xảy ra nhiều năm trước. Ảnh: Lê Bền.
Ưu tiên sử dụng các giống khoai tây có nguồn gốc rõ ràng, đạt tiêu chuẩn chất lượng củ giống theo qui định, giống sạch bệnh, trẻ sinh lý.
Với nhóm rau đậu: Cần tận dụng tối đa điều kiện đất đai, nhân lực, mở rộng tối đa diện tích gieo trồng, hướng dẫn nông dân trồng rải vụ để tránh hiện tượng khủng hoảng thừa lúc chính vụ làm rớt giá giảm hiệu quả kinh tế.
Các địa phương cần áp dụng các tiến bộ kỹ thuật như sản xuất rau áp dụng công nghệ cao trong nhà màn, nhà lưới; làm bầu, gieo gối vụ đối với bầu bí; trồng cà chua, dưa hấu bằng cây giống ghép; tăng cường sử dụng phân hữu cơ sinh học, phân bón qua lá; tưới nước tiết kiệm, sử dụng màng phủ nông nghiệp trong trồng rau, dưa, lạc...
Đối với cây hoa: Bố trí diện tích trồng ở các tỉnh đồng bằng Sông Hồng và các vùng tiểu khí hậu ôn đới thuận lợi cho trồng hoa,... Với ưu thế về chủng loại, thời gian thu hái ngắn, cho hiệu quả kinh tế cao và có thị trường đầu ra ổn định tạo đà cho các địa phương mạnh dạn chuyển đổi diện tích đất trồng lúa, màu sang trồng hoa.
Bên cạnh nhóm hoa truyền thống (hoa cúc, đồng tiền, hoa lan,...) cần mở rộng nhóm hoa chất lượng cao (hoa lily, loa kèn, cẩm chướng…) để đa dạng hoá sản phẩm, chất lượng và hiệu quả kinh tế.
Đối với nấm ăn và nấm dược liệu: Cần tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu, diện tích lán trại, phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ sẵn có và nguồn nhân lực dư thừa trong nông thôn để phát triển và sản xuất các loại nấm ăn, nấm dược phục vụ nhu cầu tiêu dùng và nâng cao thu nhập cho nông dân.
Mở rộng phát triển vùng cây dược liệu liên kết sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn với các doanh nghiệp chế biến dược liệu.
Cục Trồng trọt đề nghị các tỉnh phía Bắc tranh thủ thu hoạch nhanh, gọn diện tích trà lúa hè thu, lúa mùa sớm. Đặc biệt, chủ động xây dựng kế hoạch phòng chóng mưa lũ, tiêu thoát nước sớm (nhất là các đợt mưa, bão có nguy cơ diễn ra phức tạp thời gian tới).
Bên cạnh đó, chuẩn bị cây con (làm bầu) để có thể trồng cây vụ đông ngay sau khi thu hoạch lúa; bố trí quỹ đất hợp lý cho cây vụ đông sớm.
Với nhóm cây ưa ấm, cần lựa chọn cơ cấu giống phù hợp, gieo trồng càng sớm càng tốt; với nhóm cây rau đậu, cần bố trí trồng thành nhiều trà để khai thác tối đa điều kiện đất đai, công lao động, tránh rớt giá và tăng hiệu quả kinh tế.
