Vụ lúa thu đông ở ĐBSCL có gì mới?

Né rầy, né lũ

Tỉnh An Giang mới thu hoạch lúa hè thu (HT) đạt khoảng 25 - 30% trên tổng diện tích xuống giống 228.479 ha. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp cũng đưa ra kịch bản xuống giống vụ thu đông (TĐ) để đảm bảo thắng lợi trong mùa lũ sắp đến.

Ông Nguyễn Sĩ Lâm, Giám đốc Sở NN-PTNT An Giang cho biết: Vụ TĐ 2021, toàn tỉnh sẽ xuống giống trên 162.000 ha với 643 tiểu vùng. Trong đó có 421 tiểu vùng có đê bao kiểm soát lũ triệt để, đảm bảo sản xuất an toàn.

Lịch xuống giống đồng loạt, tập trung và né rầy chia làm 2 đợt, bắt đầu từ  15/7 đến ngày 10/9/2021. Tùy theo tình hình rầy nâu vào bẫy đèn ở từng địa phương mà có lịch xuống giống cụ thể. Tuy nhiên, phải tuân thủ xuống giống đồng loạt, tập trung, né rầy và theo khung lịch thời vụ chung của tỉnh.

Ông Lê Hữu Toàn, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Kiên Giang cho biết, đơn vị đã xây dựng kế hoạch phát triển ngành 6 tháng cuối năm. Theo đó, sẽ có 2 kịch bản, tùy vào điều kiện thời tiết, khí tượng thủy văn, dịch bệnh và tín hiệu thị trường, để tăng giảm diện tích sản xuất cho phù hợp.

Cụ thể, trong trường hợp bất lợi, Kiên Giang sẽ không tăng diện tích trồng lúa, thực hiện rải vụ, cắt vụ, cho đất nghỉ luân phiên. Phối hợp với các địa phương, phòng chuyên môn chỉ đạo thực hiện hoàn thành gieo sạ 280.000 ha lúa vụ HT và TĐ 2021 và tăng cường công tác quản lý lúa giống, tăng diện tích sản xuất lúa chất lượng cao trong từng vụ.

Trong trường hợp khả quan, tỉnh Kiên Giang sẽ tăng diện tích lúa TĐ năm 2021 thêm 10.000 ha, đạt tổng diện tích 83.000 ha. Diện tích tăng thêm tập trung ở các huyện nằm trong vùng quy hoạch sản xuất lúa TĐ của tỉnh, đảm bảo có hệ thống đê bao an toàn trong mùa lũ.

Đối với tỉnh Vĩnh Long, ông Nguyễn Vĩnh Phúc, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV cho biết: Trong năm 2021, bố trí thời vụ theo hướng tập trung “né rầy” và định hướng “né mặn” cho vụ lúa đông xuân (ĐX) 2021-2022 sắp tới.

Ngành nông nghiệp khuyến cáo nông dân xuống giống đồng loạt trên từng khu vực và xuống giống tập trung, dứt điểm sớm từ 7-10 ngày/đợt/cùng cánh đồng. Quá trình thăm đồng, nông dân nên kết hợp với theo dõi số liệu rầy nâu vào đèn tập trung vào những ngày giữa tháng (từ ngày 12 - 17).

Vụ TĐ 2021, Vĩnh Long có kế hoạch xống giống khoảng 46.500ha, Sở NN-PTNT Vĩnh Long khuyến cáo lịch xuống giống vụ TĐ 2021 tập trung trong 3 đợt chính từ ngày 18/6 đến ngày 1/9/2021. Đến nay, nông dân trong tỉnh đã hoàn thành xuống giống lúa TĐ đợt 1 với diện tích trên 7.000 ha.

Tại Tiền Giang, đến nay, tỉnh này đã xuống giống được khoảng 50.000ha. Tại các huyện phía Tây của tỉnh như Cái Bè, Cai Lậy và Thị xã Cai Lậy, diện tích sản xuất lúa khoảng 30.000 ha. Nông dân đã bắt đầu xuống giống lúa vụ 3 từ khoảng một tháng nay.

Theo bà Võ Thị Kim Phương, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Tiền Giang: Tại các huyện phía Tây của tỉnh, nông dân xuống giống 3 vụ trên năm gồm ĐX, xuân hè và HT (vụ 3 hay tương đương TĐ sớm). Vụ HT này sẽ thúc vào tháng khoảng tháng 9. Lúc đó, khi mùa vụ vừa kết thúc thì lũ về. Lịch gieo sạ ở khu vực này định hướng “né lũ”.

Các huyện phía đông Tiền Giang, chỉ xuống giống 2 vụ lúa trên năm, không gieo sạ lúa TĐ. Bên cạnh đó, việc chuyển đổi sang cây màu cũng giúp đẩy sớm lịch thời vụ vụ ĐX 2021 - 2022. Đây cũng là một trong các giải pháp, cách làm giúp trà lúa đông xuân thành công 2020 - 2021 vừa tránh được hạn mặn, vừa năng suất tốt. 

Nâng chất lượng, giảm rủi ro

Hiện nay, nông dân TP Cần Thơ đã xuống giống lúa TĐ sớm đạt trên 40.000 ha (kế hoạch khoảng 56.000 ha). Thế nhưng bước vào vụ TĐ năm nay tình hình sản xuất không gặp thuận lợi. Giá lúa gạo đang chùng xuống. Bên cạnh đó, dự báo từ các cơ quan chuyên môn lũ đầu nguồn mực nước có khả năng lên cao.

Trước tình hình đó, ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Cần Thơ khuyến cáo bà con nông dân kiên trì sử dụng các giống lúa chất lượng cao như OM5451, OM18 và không gieo sạ giống IR50404. Bên cạnh đó, đề phòng năm nay có nước lũ đầu nguồn về sớm, ở vùng sản xuất lúa khu vực phía bắc Cái Sắn nên phải gieo sạ sớm và thu hoạch an toàn trước tháng 9 âm lịch.

Mặt khác, giá phân bón tăng cao nông dân nên chú trọng sản xuất theo hướng nâng cao chất lượng, xây dựng uy tín ngành hàng lúa gạo. Tuy nhiên theo Sở NN-PTNT TP Cần Thơ, hiện nay chỉ còn 2 doanh nghiệp là Tập đoàn Lộc Trời và Công ty Cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An còn duy trì liên kết tiêu thụ vào cuối vụ lúa chừng vài ngàn ha. Phương thức thu mua lúa thông qua thương lái và theo thời giá thị trường lúc vào mùa thu hoạch.

Trong vụ TĐ, ngành nông nghiệp khuyến cáo nông dân phải tuân thủ theo nguyên tắc "4 đúng": Đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng lúc và đúng cách khi phun thuốc, thu gom bao bì thuốc BVTV sau khi sử dụng để đúng nơi quy định nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường.

Riêng tỉnh An Giang nhiều năm nay tập trung đẩy mạnh sản xuất lúa chất lượng cao nên vụ TĐ năm nay, toàn tỉnh phấn đấu sử dụng trên 80% giống lúa chất lượng cao như: OM 9582, Đài thơm 8, OM 5451, OM 7347, OM 6976, OM 18, Jasmine 85, OM 9577, OM4900, OM38…

Đây là những giống mà thời gian qua được doanh nghiệp thu mua giá cao và theo chiều hướng tăng. Do đó, ngành nông nghiệp tỉnh khuyến cáo nông dân sản xuất các giống này trong vụ TĐ 2021.

Đáng chú ý, vụ lúa HT 2021, tỉnh này có tổng diện tích lúa liên kết sản xuất, tiêu thụ là 64.825ha, chiếm 28% diện tích xuống giống với 27 công ty, doanh nghiệp tham gia liên kết.

Vụ TĐ này, ngành nông nghiệp An Giang tạo điều kiện và tiếp tục duy trì các doanh nghiệp này thực hiện liên kết với bà con nông dân để tiêu thụ lúa gạo.

Biện pháp quản lý canh tác

Hiện các trà lúa TĐ sớm đang trong giai đoạn mạ. Tình hình thời tiết mưa nhiều tạo điều kiện cho nấm bệnh tấn công. Để quản lý canh tác hiệu quả trên cây lúa, ông Nguyễn Vĩnh Phúc, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Vĩnh Long khuyến cáo: Đối với những diện tích lúa HT đã thu hoạch xong cần vệ sinh đồng ruộng, xử lý nấm Trichoderma giúp rơm rạ mau phân hủy nhằm hạn chế ngộ độc hữu cơ.

Bà con nên theo dõi diễn biến rầy di trú để có kế hoạch xuống giống lúa TĐ tập trung “né rầy” hiệu quả theo lịch khuyến cáo của địa phương. Áp dụng tổng hợp các biện pháp canh tác ngay từ đầu vụ nhằm quản lý tốt các đối tượng gây hại như: Ốc bươu vàng, bù lạch, chuột, cỏ dại, đạo ôn…

Hiện tại, ngoài đồng phổ biến rầy tuổi 1 - 2 nhiễm chủ yếu với mật số thấp 500 - 800 con/m2. Cần chủ động thăm đồng, theo dõi chặt chẽ diễn biến rầy nâu trên các trà lúa vụ TĐ 2021. Khuyến cáo nông dân chỉ nên xử lý thuốc đặc trị khi rầy đang tuổi 2 - 3. Khi mật số rầy trên 3.000 con/m2 cần sử dụng một trong những loại thuốc chống lột xác để phun trừ. Chú ý không kết hợp với các loại thuốc phổ rộng để tránh nguy cơ bộc phát rầy ở giai đoạn sau.

Để phòng trị bệnh thối thân đạt hiệu quả cao, cần áp dụng tổng hợp các biện pháp canh tác sau: Vệ sinh đồng ruộng kỹ, hạn chế canh tác giống nhiễm (OM 4218, Jasmine 85, OM 4900,…). Cần tháo cạn nước trên ruộng để loại bỏ nguồn vi khuẩn và hạn chế lây lan, rãi vôi bột 20 - 25kg/1.000m2.

Ngưng ngay việc bón phân đạm, tăng cường bón phân có chứa chất Silic, Canxi, tuyệt đối không kết hợp phun phân bón lá có chứa đạm kết hợp với thuốc trừ bệnh. Sử dụng thuốc trừ vi khuẩn, cần luân phiên các loại thuốc để đạt hiêu quả cao hơn.