Lô hàng cá tầm chở từ Hà Khẩu (Trung Quốc) sang cửa khẩu Kim Thành (Lào Cai) sau nhiều ngày đã rỉ nước, bốc mùi nồng nặc. Ảnh: H.Đ.
Muốn tiêu hủy cũng gặp khó?
Theo ông Vương Trinh Quốc, Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Lào Cai, căn cứ biên bản làm việc ngày 26/8/2023 tại Cửa khẩu Quốc tế đường bộ số 2 Kim Thành về việc kiểm tra phương tiện vận tải Trung Quốc mang biển số H26565 kéo theo rơ-mooc biển số 761E đang đỗ trong khu cách ly từ ngày 19/8/2023, trên xe có chở hàng hóa là cá tươi, đến nay chưa có tổ chức, cá nhân nào đến nhận chủ sở hữu.
Toàn bộ số cá trong bồn nước đã chết, đang bắt đầu phân hủy. Để đảm bảo không ô nhiễm môi trường trong khu vực cửa khẩu, Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Lào Cai đã đề nghị Trung tâm Kiểm dịch Y tế quốc tế thực hiện xử lý y tế đối với nước chứa trên téc đảm bảo an toàn trước khi xả ra hệ thống cống thoát trong khu cách ly tại cửa khẩu; xử lý y tế đối với toàn bộ cá chứa trong bồn nước đã phân hủy trên phương tiện vận tải Trung Quốc mang biển kiểm soát như đã nêu trên được đảm bảo môi trường và hiện trạng tang vật.
Chi cục Hải quan Cửa khẩu bố trí cán bộ giám sát toàn bộ quá trình xử lý y tế đối với hàng hóa (cá và nước trong bồn chứa) đảm bảo tình trạng hàng hóa, tang vật theo đúng quy định pháp luật. Bố trí lái xe di chuyển phương tiện; tháo nước trong bồn sau khi đã xử lý y tế theo đề nghị của cơ quan kiểm dịch y tế.
Trong khi đó, ông Phạm Văn Phúc, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai cho biết, hiện Hải quan gửi văn bản cho Ban quản lý, Bộ đội Biên phòng tỉnh và Hải quan Hà Khẩu của nước bạn để xác minh, thông báo cho chủ phương tiện sang làm việc. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có thông tin gì thêm.
Cũng theo ông này, mặt hàng cá tầm không phải mặt hàng cấm nhưng là mặt hàng nhập khẩu có điều kiện phải có giấy phép CITES, phải có đăng ký kiểm dịch động vật...
"Xe hàng khi đi sang chưa làm thủ tục Hải quan nên chưa có thông tin gì về hàng hóa được nhập khẩu. Cửa khẩu Kim Thành không phải cửa khẩu chính để nhập khẩu cá tầm. Trước đây, một số đơn vị có nhập khẩu cá tầm nhưng cũng rất ít. Từ đầu năm 2023 đến nay cũng chưa có lô cá tầm nào được nhập khẩu tại đây", ông Phạm Văn Phúc nói.
Mặc dù đến nay, lô hàng cá tầm đã bốc mùi nồng nặc nhưng chủ hàng chưa có mặt để làm thủ tục để nhập khẩu lô hàng nói trên. Trong khi đó, về việc mở tờ khai theo quy định thì có thời hạn trong vòng 30 ngày kể từ ngày hàng đến cửa khẩu. Do đó, mặc dù hàng hóa hiện nay đã có dấu hiệu hư hỏng hoàn toàn song muốn tiêu hủy cũng không dễ.
Theo ông Phạm Văn Phúc phải xác định được chủ thể của lô hàng, trước hết là xác định lái xe chở lô hàng sang để có thông tin họ chở cho doanh nghiệp nào, ai là người chịu trách nhiệm về hàng hóa này. Chứ không thể tự ý mang hàng hóa đem đi tiêu hủy được.
Hiện cơ quan chức năng chưa xác định được chủ của lô hàng cá tầm để tại khu vực cách ly của cửa khẩu Kim Thành (Lào Cai). Ảnh: H.Đ.
Cá tầm trong nước được giá, khan hàng
Cho đến nay, lô hàng cá tầm đã nằm trong khu vực cách ly của cửa khẩu Kim Thành hơn 12 ngày. Cơ quan chức năng xác định khoảng 17h15 ngày 19/8/2023, xe đầu kéo tải trọng lớn 6 trục bánh, biển kiểm soát H26565 thuộc tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) chở 4 thùng hàng cá tầm tươi sống (trọng lượng ước 10-20 tấn hàng).
Ông Lục Quang T. (Liu Guang Zh), trú tại châu Văn Sơn, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) đã điều khiển xe từ phía Hà Khẩu (Trung Quốc) nhập cảnh vào Việt Nam qua cầu Kim Thành. Sau khi đỗ xe chở hàng vào khu cách ly, tài xế đóng cửa xe rồi đi bộ trở về Trung Quốc.
Khu vực cách ly ở ngoài trời do đó chỉ trong thời gian ngắn số hàng hóa tươi sống này đã hư hỏng, bốc mùi nồng nặc.
Sau đó, ngày 25/8, Chi cục Hải quan Cửa khẩu Lào Cai có văn bản hỏa tốc mời các cơ quan gồm Đồn Biên phòng Cửa khẩu, Chi cục Kiểm dịch động vật vùng Lào Cai, Chi cục Kiểm dịch Y tế Quốc tế tỉnh Lào Cai đến để kiểm tra lô hàng vào ngày 26/8/2023.
Hiện nay, ước tính giá cá tầm nhập khẩu rơi vào khoảng 150 nghìn đồng/kg thì với trọng lượng lô hàng ước tính 20 tấn thì số hàng hóa này có giá trị lên tới khoảng 3 tỷ đồng. Tuy nhiên, lô hàng cá tầm có giá trị lớn như vậy, không phải mặt hàng cấm vì sao lại để hỏng mà không làm thủ tục nhập khẩu vào Việt Nam?
Chủ một cơ sở nuôi cá tầm tại Lào Cai cho hay, hiện nay cá tầm đang rất được giá và khan hàng. Giá cá tầm trên thị trường khoảng 220 nghìn đồng/kg tuy nhiên muốn bắt cũng không có. Do đó, thời điểm này khá thuận lợi cho người nuôi cá tầm khi không bị cạnh tranh bởi các mặt hàng khác.
Theo ông Hoàng Chính Phương, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm dịch động vật vùng Lào Cai, để nhập khẩu cá tầm tươi sống phải có giấy phép CITES nhập khẩu do Cơ quan thẩm quyền Quản lý CITES Việt Nam cấp, bắt buộc phải có mẫu giám định chất lượng, chủng loại hàng hóa… Khi có đầy đủ thủ tục theo yêu cầu, cá nhân, doanh nghiệp thương mại mới chuyển hồ sơ cho Chi cục Kiểm dịch động vật và cơ quan Hải quan làm hồ sơ thông quan.
Qua kiểm tra cho thấy toàn bộ lô hàng từ Hà Khẩu (Trung Quốc) sang cửa khẩu Kim Thành (Lào Cai) là cá tầm tươi sống. Khi kiểm tra, cá tầm đã chết và bốc mùi hôi thối nên Chi cục Kiểm dịch y tế Quốc tế tỉnh Lào Cai phun hóa chất khử khuẩn; cơ quan Hải quan tiếp tục niêm phong lô hàng để chờ các thủ tục giải quyết tiếp theo...
