Hồ muối

Ảnh chụp biển Caspi từ vệ tinh

Bùi Lan Hương, Nha Trang, Khánh Hòa

Người ta gọi đó là những Hồ muối (Salt Lake, Saline Lake). Có những hồ nồng độ muối rất cao, người ta gọi là những Hồ siêu mặn (Hypersaline Lake). Trên thế giới có 4 hồ mặn rộng nổi tiếng. Đó là các hồ (hay biển) Caspian Seas (biển Caspi), Aral Sea (biển Aral), Lake Balkhash (hồ Balkhash), và Great Salt Lake (hồ Muối Lớn). Biển Caspi là hồ nước lớn nhất trên thế giới tính về cả diện tích và thể tích. Diện tích mặt nước là 371.000 km² và thể tích 78.200 km. Vì không thông với đại dương nên đây đúng là một hồ nước tuy mang tên "biển". Hồ cũng được gọi là biển vì nước hồ có vị mặn của muối. Nồng độ muối của nước hồ là khoảng 1,2%, xấp xỉ 1/3 nồng độ muối của nước biển. Biển Caspi nằm giữa Nga ở bờ phía bắc và Iran ở bờ phía nam. Đông tây giáp các nước Turkmenistan, Kazakhstan và Azerbaijan. Độ sâu tối đa của hồ là khoảng 1.025 m.

Sông Volga, con sông dài nhất châu Âu là nguồn nước chính đổ vào biển Caspi. Các đặc điểm chính của hồ này là diện tích lưu vực: 1.400.000 km², các quốc gia nằm trong lưu vực là Azerbaijan, Iran, Kazakhstan, Nga và Turkmenistan. Diện tích bề mặt là 371.000 km², độ sâu trung bình là 184 m, độ sâu tối đa là 1.025 m, dung tích khoảng 78.200 km³. Phụ thuộc vào lưu lượng nước ngọt chảy vào, biển Caspi là một hồ nước ngọt ở phần phía bắc. Nó mặn hơn ở bờ biển Iran. Vịnh Garabogazköl còn mặn hơn độ mặn của nước biển.

Hồ Balkhash là một hồ nội lưu ở miền đông Kazakhstan. Đây là hồ lớn nhất Trung Á hiện nay. Diện tích của hồ này là 16.996 km2. Thực ra, diện tích này nhỏ hơn diện tích từng có của biển hồ Aral. Song Aral hiện nay đã bị cạn, chia cắt và thu hẹp đáng kể. Vì thế, Balkhash trở thành hồ lớn nhất Trung Á. Ở châu Á, đây là hồ lớn thứ hai, sau hồ Baikal. Trên thế giới, đây là hồ lớn thứ 14.

Tuy nhiên, gần đây lượng nước chảy vào hồ giảm đi đáng kể, mà một trong những nguyên nhân chính là hồ thủy điện Kapchagay trên sông Ili. Mức độ ô nhiễm nước hồ đang tăng lên. Hồ dài 605 km, chỗ rộng nhất là 74 km, nằm trên độ cao tuyệt đối 342 mét. Trữ lượng nước là 122 km3. Độ sâu bình quân là 5,8 mét, chỗ sâu nhất là 25,6 mét. Phần phía đông của hồ là nước lợ, còn phần phía tây là nước mặn.

Tôi chỉ mới có dịp đến thăm hồ thứ tư - hồ Muối Lớn. Hồ Muối Lớn là tên một hồ nước mặn rộng lớn ở phía bắc của bang Utah (Hoa Kỳ). Thủ phủ của bang này là thành phố Hồ Muối (Salt Lake City). Đây là hồ muối rộng nhất của tây bán cầu, và là hồ nước rộng thứ 37 trên Trái đất. Hồ có tổng diện tích mặt nước bình quân là 4 400 km2. Nhưng có năm chỉ là 2.460 km2 (1963), và cũng có năm rộng tới 8.500 km2 (1987). Chiều dài của hồ khoảng 120,7 km và chiều rộng 56,3 km. Từ thành phố Salt Lake City đến hồ phải đi ô tô khoảng 70 km nhưng đường rất đẹp và phải trả tiền trước khi vào khu vực Khu Bảo tồn thiên nhiên này của bang Utah. Cả một vùng rộng lớn đồi cỏ trên các đảo và bán đảo quanh hồ không có dân cư sinh sống, chỉ có cỏ dại và một khu hệ động vật rất đặc trưng.