Một góc phố ở thủ đô Kabul, Afghanistan, ngày 19/8. Ảnh: NYTimes.
Từ ngày 19/8, nhiều cơ sở kinh doanh đã hoạt động trở lại. Nhiều người đang nỗ lực lấy lại cuộc sống, số khác vẫn lẩn trốn, lo sợ cho tính mạng của mình. Rất hiếm khi nhìn thấy bóng dáng phụ nữ trên đường phố. Có những dấu hiệu cho thấy Taliban đang kiềm chế nhưng cũng có bằng chứng về việc các tay súng của nhóm đang tuần tra đường phố không ngần ngại sử dụng vũ lực.
Ngoài sân bay và các khu vực lân cận nó nơi vẫn còn khung cảnh tuyệt vọng và hoảng loạn, hầu khắp Kabul, cuộc sống gần như đã nối lại. Các khu chợ lại nhộn nhịp, xe cộ lại chật kín đường gây tắc nghẽn.
Ở bờ phía bắc sông Kabul, hơn hai mươi nam thanh niên cởi trần đang chuẩn bị thực hiện nghi lễ hành xác. Họ đang tưởng niệm lễ Ashura. Hàng năm, cộng đồng người Hồi giáo dòng Shiite trên khắp thế giới lại tham gia vào những nghi lễ hành xác kiểu này để đánh dấu ngày thứ 10 theo lịch Hồi giáo cũng như tỏ lòng thương tiếc cái chết của cháu trai nhà tiên tri Muhammad là Imam Husayn tại trận chiến ở Karbala.
Người trẻ nhất trong nhóm thanh niên bên bờ sông Kabul là Mahdi, 12 tuổi, đến từ tỉnh Bamiyan. Cậu gọi một người lớn tuổi hơn trong nhóm đến kiểm tra những lưỡi dao trên một dụng cụ gọi là Teekh, gồm 5 sợi xích với dao ở các cạnh gắn vào tay cầm. Người dùng sẽ tự dùng nó quất vào người trong nghi lễ Ashura.
“Được rồi, chúng khá đẹp và sắc nhọn”, Mahdi nói. “Tôi không sợ Taliban. Họ không liên quan gì đến tôi cả. Tại sao họ phải làm hại tôi chứ?”.
Khi các máy bay di tản của quân đội Mỹ bay vo ve trên đầu cũng là lúc lễ hành xác được cử hành và máu bắt đầu tuôn rơi.
Nghi lễ Ashura nhằm tri ân một cuộc chiến cách đây nhiều thế kỷ. Năm 680, tại nơi mà giờ đây là thành phố Karbala của Iraq, đội quân của Yazid đã chặt đầu Hussein, cháu trai nhà tiên tri Muhammad.
Taliban được biết đến là lực lượng có cách diễn giải vô cùng hà khắc về đạo Hồi và từng đàn áp dã man người Hazara, một nhóm dân tộc nói tiếng Ba Tư chủ yếu cư trú tại vùng núi Hazarajat, miền trung Afghanistan, khi nhóm nắm quyền điều hành đất nước từ năm 1996 đến 2001, trong đó phải kể đến vụ thảm sát gần 2.000 người vào năm 1998. Tuy nhiên vào hôm 19/8, họ đã đề nghị bảo vệ để buổi lễ Ashura diễn ra an toàn.
Một nhóm thanh niên thực hiện nghi lễ hành xác để tưởng niệm lễ Ashura ở Kabul ngày 19/8. Ảnh: NYTimes.
Gần đó, từ trong bóng tối của một quầy bán đồ uống được quây bằng vải đen và trang trí công phu với cờ xanh đỏ, ba thành viên Taliban điềm tĩnh quan sát. Chỉ huy của họ, một người đàn ông đầu quần khăn turban tên Ahmad Zia với bộ râu dài màu đen, không mang theo súng. Đây là điều khiến ông khác biệt với hàng nghìn tay súng Taliban khác đang tràn ngập các đường phố Kabul.
Bình tĩnh và với dáng vẻ đặc trưng của một người đến từ miền nam, Zia vui vẻ trò chuyện với vài người trẻ tuổi xung quanh.
“Tôi đã tham gia Mujahedeen 12 năm qua. Ba ngày trước, tôi từ tỉnh Helmand đến đây. Bản thân tôi cũng là người ở Musa Qala”, ông nói, nhắc tới một quận nổi tiếng từ lâu là trụ sở của Taliban ở Afghanistan. “Chúng tôi ở đây để bảo vệ an ninh 24/7. Mọi người có thể tiếp tục cuộc sống của họ rồi”.
Mujahideen hoặc mujahidin, một thuật ngữ tiếng Arab nói chung chỉ những người du kích Hồi giáo tham gia vào jihad, cuộc chiến nhân danh Hồi giáo hoặc cộng đồng Hồi giáo.
Bầu không khí hân hoan, náo nhiệt có thể được cảm nhận thấy rõ ràng tại cổng vào một nhà thờ Hồi giáo gần đó.
Bà nội trợ Nooria Jaan, 30 tuổi, đến trung tâm thành phố để xem lễ tưởng niệm Ashura. “Tôi thực sự rất hạnh phúc vào lúc này”, cô nói. “Lễ Ashura năm nay thực sự yên bình. Những tên tội phạm đã biến mất chỉ sau một đêm. Không còn tội phạm nữa rồi”.
Nhưng đến chiều muộn hôm đó, ở một góc khác của thành phố, những tiếng súng máy chát chúa xé tan bầu không khí tĩnh lặng.
Một nhóm thanh niên cố gắng giương cao lá cờ ba màu của chính phủ Afghanistan bị lật đổ trên một đỉnh đồi. Nhưng nỗ lực của họ đã bị chặn đứng bởi các tay súng Taliban. Ba người bị bắn trúng.
Một trong những người bị thương ngồi trên ghế sau chiếc Toyota Corolla màu xám, cửa sổ vỡ tan tành vì trúng đạn. Một người khác cũng bị thương loạng choạng ngã xuống chân đồi, máu chảy ròng ròng từ đầu xuống cổ.
“Kết cục của việc chống lại Taliban”, anh nói, ám chỉ việc anh đã bị đánh đập như thế nào.
Khi bóng tối phủ xuống thành phố, những tiếng sủng lẻ tẻ vẫn thỉnh thoảng vang lên.
