Lực Coriolis

* Vì sao bao giờ nước chảy cũng cuộn xoáy xuống cống?

Lê Nguyên Hải – Quận Sơn Trà – TP Đà Nẵng

Đây là quy luật chung do tác dụng của lực Coriolis. Trái Đất quay quanh trục của mình, vì thế mà các vật chuyển động trên trái đất đều chịu hiệu ứng Coriolis. Ở phía bắc bán cầu, các vật chuyển động có xu hướng vòng sang phải, còn ở nam bán cầu thì vòng trái (nhìn theo chiều chuyển động của vật). Đối với các vật chuyển động dọc theo đường vĩ tuyến (ở Bắc cũng như Nam bán cầu) thì hiệu ứng Coriolis không làm lệch hướng chuyển động mà chỉ làm cho vật nặng hơn lên (khi chuyển động về phương Tây), hoặc nhẹ bớt đi (khi chuyển động về phương Đông). Còn đối với các vật rơi tự do thì chúng đều có điểm rơi lệch về phía Đông so với điểm rọi thẳng đứng của nó (bỏ qua ảnh hưởng của gió).

Hiệu ứng này khó cảm nhận được, do chuyển động quay của trái đất rất chậm. Nó chỉ xuất hiện trong các quá trình kéo dài, hoặc tác động vào những vật chuyển động nhanh, hay các vật "tự do" tức là tổng các lực tác động lên nó là nhỏ cỡ độ lớn của lực Coriolis.

Sau đây là một vài ví dụ về ảnh hưởng của hiệu ứng Coriolis: Trên Bắc bán cầu gió thổi có xu hướng vòng phải, còn ở Nam bán cầu thì vòng trái; ở Bắc bán cầu các dòng sông có bờ phải bị xói mòn nhiều hơn (tương ứng, ở bán cầu Nam – bờ trái); Ở Bắc bán cầu, các xoáy nước và xoáy của gió cuồng phong, lốc xoáy hầu như đều xoay theo chiều kim đồng hồ (ở Nam bán cầu thì ngược lại). Với dòng nước chảy vào cống các phần tử nước ở phía đông đẩy mạnh hơn sang phía tây tạo ra dòng xoáy ngược chiều kim đồng hồ. Nếu ở phía nam đường xích đạo thì lại có dòng xoáy theo chiều ngược lại.

* Xin giải thích giúp tại sao lại có dạng củ tỏi? Củ tỏi có mấy nhánh?

minhhatran@gmail.com

Gọi là củ nhưng có nhiều dạng khác nhau. Phần lớn là do rễ cây chứa nhiều chất dinh dưỡng mà tạo thành (củ sắn, củ khoai lang). Củ khoai tây không có nguồn gốc từ rễ mà là từ thân. Khoai tây có những cành gần gốc, khi bị vùi xuống đất cành sẽ phát triển thành củ. Nếu củ khoai tây bị lộ trên mặt đất thì chúng sẽ có màu xanh do có chất diệp lục như cành và thân cây.

Củ hành, củ tỏi không phải là rễ, cũng chả phải là thân mà là phần cuối của lá mọng lên bao bọc quanh một thân (gọi là thân hành) thẳng đứng mọng nước và ngắn. Củ khoai môn lại là dạng giả thân hành, có nghĩa là thân biến đổi được bao phủ bởi các lá khô giống như vảy bắc, gọi là vỏ, khác với thân hành thật sự ở chỗ có các đốt và gióng dễ thấy.

Tỏi là một loài thực vật thuộc họ Hành, nghĩa là có họ hàng với hành tây, hành ta, hành tím, tỏi tây..., và cũng được con người sử dụng làm gia vị, thuốc, rau như những loài họ hàng của nó. Phần hay được sử dụng nhất của cả cây tỏi là củ tỏi. Củ tỏi có nhiều tép. Từng tép tỏi cũng như cả củ tỏi đều có lớp vỏ mỏng bảo vệ. Mỗi tép tỏi trước đây nối với một lá và số lượng tép thường không giống nhau.

* Cháu có thắc mắc là tại sao cần phải tiêm thuốc? Tác dụng của tiêm thuốc và uống thuốc khác nhau như thế nào?

Lê Vũ Quốc Trung – Hà Huy Tập – TP Đà Nẵng

Uống thuốc hay tiêm thuốc thực chất đều là sử dụng hóa chất để chữa bệnh. Chúng được đưa vào cơ thể theo những phương thức khác nhau. Thông qua tuần hoàn máu, thuốc sẽ đến những chỗ cần thiết để phát huy tác dụng, từ đó mà chữa được bệnh. Tiêm thuốc giúp thuốc vào máu nhanh hơn và tránh bị phá hủy khi đi qua dạ dầy (có độ axit rất cao) cho nên thuốc nào nên uống, thuốc nào nên tiêm cần theo chỉ định của các BS và các DS.