Cống thoát từ hồ Tả Xín bên kia quốc lộ 156 bị bóp hẹp, khiến nước không kịp thoát trong trận mưa lũ lịch sử ở Bát Xát (Lào Cai). Ảnh: H.Đ.
Nước lên từ từ, cuốn trôi tài sản người dân
Tại khu vực tổ 1, thị trấn Bát Xát (Lào Cai), các hộ dân nằm ở mặt đường tỉnh lộ 156, có phía sau nhà giáp đồi núi, sau trận mưa lịch sử đêm 6/10, hàng nghìn khối đất đá đã sạt xuống nhà họ. Tuy nhiên, thiệt hại nặng nhất là 3 hộ gia đình nằm gần hồ thuỷ lợi Tả Xín.
Ghi nhận thực tế, toàn bộ nền nhà gia đình ông Lương Văn Hân (tổ 1, thị trấn Bát Xát) toàn bộ nền nhà bị đứt gãy, bật tung nham nhở.
Căn nhà tuy đã được dọn dẹp đất đá nhưng vết nước lũ cao đến ngực vẫn còn nguyên; tường nhà, nhà vệ sinh bị nứt toác; sạt lở phía sau nhà; cửa đi thông phòng, cửa chính đã bị cuốn trôi, hỏng hóc; hệ thống điện không thể sử dụng lại… Gia đình ông hiện phải di rời mỗi người một nơi để… lánh nạn.
“Xe điện, xe máy trôi ra ngoài đường, đồ dùng của đứa cháu gái sắp đẻ trôi lên tận dốc nông nghiệp, cánh nhà gần nửa cây số. Tài sản trong nhà và đồ sắm sửa để mở cửa hàng trôi hết. Hiện các cháu về nhà bố mẹ ở Sa Pa để ở”, nói đoạn ông Hân cung cấp cho phóng viên đoạn clip quay được.
Ông Hân cho rằng, khi xảy ra sự việc mưa to từ lúc 8h tối đến 3h sáng, nước dâng lên từ từ chứ không phải lũ ống. Theo ông Hân, nguyên nhân do thi công công trình hồ thuỷ lợi Tả Xín người dân không được cảnh báo nước lũ lên cao; mưa nhiều ngày khiến hồ đầy nước nhưng không được bơm, tháo đi.
Bà Phạm Thị Phượng, vợ ông Hân bức xúc, “đây không phải lũ quét. Tôi gọi bao nhiêu cuộc điện thoại để nhờ nhà văn hoá để chạy sang cho khỏi chết rét vì mưa rất to nhưng không lãnh đạo nào nghe máy, không ai mở cửa cả”.
Phía sau nhà các hộ dân, nơi thoát nước từ hồ thuỷ lợi Tả Xín đầy đất đá thải. Ảnh: H.Đ.
6 hồ chứa được phê duyệt đầu tư sửa chữa do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ vốn gồm hồ: Tân An, Sung Lảng (Văn Bàn), Phố Ràng (Bảo Yên), Phong Niên, Phú Nhuận (Bảo Thắng), Tả Xín (Bát Xát). Tổng mức đầu tư sửa chữa, nâng cao an toàn đập cho 6 hồ chứa trên 70 tỷ đồng.
Sau hậu quả mới bổ sung biện pháp kỹ thuật?
Theo người dân, mưa lớn chỉ là một phần nguyên nhân gây ra thiệt hại cho gia đình họ.
Ghi nhận thực tế, phần tiêu năng nằm sau đập tràn của hồ Tả Xín (giáp phía sau nhà các hộ dân) dồn ứ đất đá mà theo người dân do đơn vị thi công đổ đất thải lên, không khơi thông khi xảy ra mưa nhiều ngày.
Ngoài ra, miệng cống thoát nước từ hồ này nằm ở bên kia quốc lộ 156 đã bị bó hẹp từ khoảng 4m chỉ còn hơn 1m, nên khi nước dồn ứ không thể thoát kịp.
Vì vậy, mưa lũ đã phá hỏng hàng chục mét kè xây. Trong khi trước đó, người dân lường trước điều này và đã báo cáo chính quyền nhưng họ không xử lý và hậu quả đã xảy ra.
Được biết, hồ thuỷ lợi Tả Xín đang được sửa chữa, nâng cấp, theo dự án sửa chữa và nâng cao an toàn tập WB8 tỉnh Lào Cai. Công ty cổ phần TODECO Việt Nam là đơn vị thi công và chỉ khoảng 1,5 tháng nữa là tới ngày hoàn thành (ngày 21/12/2020).
Tràn của hồ Tả Xín đang được thi công. Ảnh: H.Đ.
Ông Nguyễn Quang Ngọc - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Lào Cai cho biết, khi sự việc xảy ra, lúc này tường của đập tràn đã được phá bỏ, không thì 3 nhà dân đã bị nước thổi bay.
Hồ Tả Xín được xây dựng từ rất lâu, còn tràn của hồ được làm từ những năm 80. Hồi đó chưa có dân cư, sau đó UBND huyện Bát Xát cấp đất cho các hộ vào vị trí như hiện nay cũng là không hợp lý, không đảm bảo an toàn hồ đập.
Đoàn công tác của các ngành đã xuống hiện trường kiểm tra thực tế và đã bổ sung thêm biện pháp kỹ thuật là xây dựng tường chắn phía sau 3 hộ gia đình.
Tuy nhiên, có thể thấy rằng, việc sửa chữa nâng cấp hồ Tả Xín, từ khâu thiết kế, thi công, giám sát đã không căn cứ vào thực tế, mà khi hậu quả xảy ra… thì lại phát sinh thêm hạng mục xây dựng.
