Người dành hơn nửa cuộc đời nuôi dưỡng tình yêu với sếu

30 năm bảo vệ rừng và sếu

Giữa trưa nắng của tháng 3 như đổ lửa, ông Đỗ Minh Chánh cầm lái chiếc tắc ráng (vỏ lãi) điêu luyện chẳng khác gì đang chạy chiếc honda bon bon trên đường, tươi cười đưa du khách đến chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những cánh rừng tràm bạt ngàn của Vườn quốc gia Tràm Chim thuộc huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp. Nơi đây được ví như “đảo thiên đường”, khu Ramsar thứ tư của Việt Nam.

Ông Chánh bộc bạch: Từ những năm 1993 tôi đã bắt đầu tham gia làm bảo vệ Vườn quốc gia Tràm Chim. Vì lòng yêu thiên nhiên cây cối, chim, trời, cá, nước… và đặc biệt nặng lòng với rừng bao nhiêu, ông càng nặng lòng với sếu đầu đỏ bấy nhiêu, cũng bởi ở Tràm Chim những năm gần đây dần vắng bóng loài sếu quý hiếm bậc nhất thế giới.

Với quan niệm của ông là mong được gặp lại những người bạn sếu trước đây thường bay về Vườn quốc gia Tràm Chim kiếm ăn vào mùa trong năm. Nhưng với lý do khác, những năm gần đây hầu như đàn sếu không còn về Vườn quốc gia Tràm Chim để kiếm ăn nữa.

Ở Trạm Quyết Thắng (thuộc Vườn quốc gia Tràm Chim), ông Chánh cùng anh em luôn dõi theo đài quan sát trên cao bất kể ngày giờ, phóng tầm mắt ra phía xa để quan sát không để rừng phải chịu bất kỳ mối đe dọa nào. Đặc biệt nhanh chóng phát hiện báo tin mừng mỗi lần sếu đầu đỏ di cư về lại Vườn quốc gia Tràm Chim.

Ông Chánh nhớ lại vào những năm đầu 1990, số lượng sếu đầu đỏ di cư về Tràm Chim có lúc lên đến hàng ngàn con. Năm nào sếu đầu đỏ về, ông Chánh cũng được giáp mặt chúng. Vẻ đẹp của loài sếu quý hiếm bậc nhất thế giới khiến những người gắn bó với rừng như ông Chánh cùng những người dân Tam Nông (Đồng Tháp) mê mẩn.  

Ông chia sẻ, trong hành trình di cư của sếu đầu đỏ thường về Tràm Chim khoảng đầu tháng 1 dương lịch. Thế nhưng từ sau năm 2001, số lượng sếu đầu đỏ về đây thưa dần khiến những người gắn bó với rừng như ông Chánh không khỏi buồn và hụt hẫng hệt như chia tay một người bạn mà chẳng biết bao giờ đoàn tụ.

“Tôi chỉ lo sợ con cháu đời sau không còn được biết về loài sếu đẹp và quý hiếm này”, ông Chánh trăn trở.

Trong hai năm 2017 - 2018, sếu đầu đỏ lại quay lại Tràm Chim nhưng chỉ cư ngụ thoáng chốc rồi bỏ đi. Đến năm 2019, những cá thể sếu đầu đỏ lại về Tràm Chim. Năm 2020, sếu không về Tràm Chim. Đến năm 2021, 3 con sếu đầu đỏ di cư trở về, nhưng rồi vắng bóng suốt 2 năm sau đó. Tín hiệu đáng mừng là trong năm 2024, có 4 cá thể sếu đầu đỏ di cư trở về.

“Tới thời kỳ sếu về là bắt đầu nghe những tiếng kêu na ná sếu. Dạo đầu tôi buộc phải chạy lên đài cao để kiểm tra coi có phải là con sếu tiền trạm về để dẫn nguyên đàn về hay không. Nôn nao lắm rồi”, ông Chánh giãi bày.

Niềm vui đoàn tụ cùng "tri kỷ" chưa kéo dài bao lâu đã lại chia xa khiến ông Chánh luôn ngóng trông một ngày nào đó đàn sếu sẽ chọn Tràm Chim làm bến đậu yên bình. Phải làm sao để sếu trở về, phải làm sao để cuộc gặp gỡ này không chỉ là niềm hạnh phúc ngắn ngủi mà thực sự trở thành hành trình cùng chung sống lâu dài giữa sếu và người. Đó là điều mà những người giữ rừng như ông Chánh luôn canh cánh khôn nguôi. 

Mong hội ngộ cùng tri kỷ

Khi biết tin UBND tỉnh Đồng Tháp đang cùng các đơn vị cùng triển khai Đề án bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim giai đoạn 2022 - 2032 để đón những cánh sếu về lại Tràm Chim, ông Chánh không giấu được vui mừng.

Ông Chánh bày tỏ, sẽ nỗ lực hết sức, sẵn sàng chung tay bảo vệ đàn sếu quý hiếm này. Ngày “trải thảm xanh đón sếu về” càng đến gần, ông lại càng nóng lòng được nhìn ngắm vẻ đẹp của sếu đã gắn bó với mảnh đất Tràm Chim mấy chục năm qua.

Những ngày này khi đoàn khách khắp nơi tụ hội về với Tràm Chim, không chỉ làm tốt nhiệm vụ hằng ngày cho Đề án bảo tồn sếu đầu đỏ của tỉnh Đồng Tháp, ông Chánh còn xung phong lái tắc ráng cho du khách đến tham quan, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những cánh rừng xanh nối dài tít tắp.

Như một hướng dẫn viên thuần thục, ông giới thiệu về những lần cư ngụ của sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim, về tập tính sinh hoạt của loài vật này. Những kiến thức thực tế ông tích lũy sau nhiều năm cứ theo dòng cảm xúc mà được chia sẻ. Lúc nào ông cũng có nụ cười hiền hậu và có cả niềm xúc động rưng rưng trong ánh mắt, trong giọng nói khi nhắc về Vườn quốc gia Tràm Chim. 

Với ông Chánh, Vườn quốc gia Tràm Chim không chỉ là hệ sinh thái của cây cối chim muông mà còn là “chốn thiêng” cần được nâng niu giữ gìn. Ngày ngày lắng nghe từng hơi thở của cỏ cây, từng thanh âm của tiếng chim kêu càng gieo thêm tình yêu rừng vào người đàn ông dày dạn sương gió.

Và đặc biệt một điều, để hiểu và thông cảm cho tâm tư đó, người vợ của ông vẫn luôn đồng hành cùng chồng bên căn nhà nhỏ nằm trong Vườn quốc gia Tràm Chim, trở thành hậu phương vững chắc để ông yên tâm bám rừng.  

Theo tìm hiểu của phóng viên, người dân sống xung quanh Vườn quốc gia Tràm Chim, ví ông Chánh có thêm “đôi mắt” luôn canh gác đêm ngày, không rời mỗi gốc tràm, kiên nhẫn dõi theo từng cánh sếu bay lượn trên bầu trời hay đáp xuống đám cỏ năn tìm thức ăn. Vườn quốc gia trở thành ngôi nhà thứ hai của ông, như “tấm lá chắn” bền bỉ chẳng ngại cực nhọc, không quản nắng mưa, người đàn ông ấy vẫn giữ được ngọn lửa nhiệt huyết sau nhiều năm cống hiến.

Và đó không chỉ là trách nhiệm của người lính gác rừng, đó còn là niềm trăn trở, là cái nghĩa, cái tình của ông Đỗ Minh Chánh đã dành hơn nửa cuộc đời nuôi dưỡng tình yêu với sếu.

Theo UBND tỉnh Đồng Tháp, Dự án Bảo tồn và phát triển sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim đang được triển khai với mục tiêu phục hồi và phát triển đàn sếu bằng biện pháp nuôi và thả lại môi trường tự nhiên. Trong vòng 10 năm (từ năm 2023 đến 2033), mục tiêu của dự án là nuôi thả 150 cá thể sếu với tối thiểu 100 cá thể sống sót. Đàn sếu thả ra sẽ có thể tự sinh sản và tự tồn tại ngoài tự nhiên.

Dự án có 4 nội dung chính gồm: nuôi, thả sếu tại Vườn quốc gia Tràm Chim; cải thiện môi trường sống của sếu; xây dựng vùng sản xuất nông nghiệp hữu cơ xung quanh vườn. Quảng bá, giáo dục môi trường, phát triển sinh kế bền vững dựa vào sếu đầu đỏ và nông nghiệp hữu cơ, vận động sự tham gia của cộng đồng địa phương.