Thời gian qua, đàn gia súc của tỉnh Bến Tre có xu hướng tăng. Đến nay, đàn bò của tỉnh vào khoảng 230 ngàn con (trong đó có 2.700 con bò sữa). Đàn dê dao động khoảng 185 ngàn con. Trong khi, diện tích lúa ngày càng thu hẹp, nguồn rơm không còn đáp ứng đủ, dẫn đến khan hiếm thức ăn. Bên cạnh đó, người chăn nuôi luôn có tập quán sử dụng trực tiếp thức ăn thô xanh và phụ phẩm cây trồng làm thức ăn cho gia súc mà không cần qua sơ chế dự trữ.
Hiện nay, kỹ thuật ủ chua thức ăn có thể giúp dự trữ tốt thức ăn cho đàn vật nuôi chỉ được ứng dụng ở các trang trại chăn nuôi lớn. Các trại chăn nuôi nhỏ, hộ gia đình chưa được ứng dụng một cách phổ biến, rộng rãi.
Băm nhỏ thức ăn xanh chuẩn bị tiến hành ủ. Ảnh: Văn Khoa.
Chuẩn bị vật liệu ủ:
Hố ủ xây bằng gạch (cho quy mô chăn nuôi lớn), thùng phuy nhựa, bao nilon dạng cuộn làm biogas (được cắt ra tạo thành túi), túi nilon (có thể ủ được khoảng 40kg cỏ xanh).
Chuẩn bị các chất bổ sung:
Cám gạo hoặc men vi sinh nhằm bổ sung các sinh vật có lợi cho lên men. Rỉ mật nhằm bổ sung chất đường cho vi sinh vật. Muối nhằm bổ sung tạo chất đệm và tính ngon miệng của thức ăn.
Phối trộn thức vật liệu đã băm nhỏ. Ảnh: Văn Khoa.
Nguyên liệu ủ:
Các loại cỏ xanh hoặc thân bắp (ngô). Nếu cỏ xanh có độ ẩm cao (khoảng 80%) thì trước khi đưa vào ủ cần phơi héo sơ bộ để độ ẩm chỉ còn khoảng 70 - 75% (rải phơi từ 2 - 5 giờ, nếu có sân phơi thì băm ngắn trước rồi rải phơi, sau sẽ dễ dàng hơn).
Công thức ủ: Cho 100kg cỏ xanh gồm: 5kg rỉ mật, 2kg muối ăn, 1kg cám gạo hoặc 0,1kg men vi sinh.
Cho nguyên liệu vào túi kín. Ảnh: Văn Khoa.
Các bước tiến hành ủ:
Bước 1, băm ngắn nguyên liệu ủ: Cỏ xanh được băm ngắn (có thể bằng máy băm hoặc bằng thủ công) với kích cỡ 3 - 5cm.
Bước 2, phối trộn các chất bổ sung với tỷ lệ phù hợp và đảm bảo được trộn đều vào nguyên liệu đã được băm ngắn.
Bước 3, nén nguyên liệu ủ vào vật dụng chứa: Cho hỗn hợp đã được trộn đều vào vật dụng chứa, nén chặt, đậy hoặc bịt kín và để vào nơi râm mát.
Thời gian ủ ít nhất là 2 tuần, sau thời gian này quá trình lên men của các vi sinh vật trong hố ủ sẽ ngừng lại, hố ủ ổn định và có thể lấy thức ăn đã ủ ra sử dụng.
Khi lấy thức ăn cho gia súc, cần quan sát xem thức ăn có đảm bảo chất lượng hay không. Nếu thức ăn bị hư hỏng thì không nên cho ăn. Thức ăn ủ chua có chất lượng tốt sẽ có những tính chất như sau: Thức ăn có mùi chua dễ chịu, có màu vàng như dưa cải, không có nấm mốc, độ ẩm vừa phải, không có nhớt.
Tiến hành ủ trong thời gian ít nhất 2 tuần. Ảnh: Văn Khoa.
Khi cho gia súc ăn phải tập cho ăn từ từ, cần thiết cho nhịn đói để gia súc có thể thèm ăn, lưu ý không rửa lại nước, không phơi khô khi cho ăn vì sẽ làm mất chất lượng của thức ăn.
Lượng cho ăn có thể tự do tối đa hoặc có thể thay thế đến 80% lượng cỏ xanh. Sau mỗi lần lấy thức ăn, cần phải đậy kỹ vật dụng ủ để giảm đối đa lượng oxy có thể vào. Bảo quản tốt, thức ăn ủ có thể dự trữ được thời gian 6 tháng.
Phương pháp ủ chua dự trữ nguồn thức ăn xanh dư thừa vào mùa mưa để làm thức ăn bổ sung cho quá trình chăn nuôi trong mùa khô bị khan hiếm nguồn thức ăn xanh, góp phần giúp người chăn nuôi bò vừa dự trữ để khai thác hiệu quả nguồn thức ăn thô xanh và phụ phẩm, vừa áp dụng được kỹ thuật mới trong chăn nuôi bò một cách hiệu quả và theo hướng sản xuất hàng hóa, đặc biệt là quá trình vỗ béo bò thịt chất lượng cao.
