Điểm bất thường trong hoạt động đấu thầu tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng quận Hoàng Mai?

Thời gian qua, Cơ quan điều tra (Bộ Công an) liên tục khởi tố các vụ án liên quan đến vi phạm đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, xây dựng cơ bản,... Điều này cho thấy công tác quản lý về đấu thầu ở nhiều nơi chưa tốt, cơ chế kiểm soát hoạt động đấu thầu chưa hiệu quả.

Từ đó, dư luận cũng hết sức quan tâm đến hoạt động đấu thầu tại một số địa phương, trong đó có Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng quận Hoàng Mai (Hà Nội).

Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng quận Hoàng Mai (Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai) được giao nhiệm vụ mời thầu và là chủ đầu tư của nhiều dự án trong nhiều lĩnh vực. Trong đó, theo phản ánh của bạn đọc, nhiều gói thầu mua sắm, cung cấp thiết bị tại địa phương này xuất hiện nhiều “bất thường” khi chỉ có duy nhất một nhà thầu tham gia và trúng thầu, tỉ lệ tiết kiệm sau đấu thầu ở mức siêu thấp, “tượng trưng”. Bên cạnh đó, tình trạng nhà thầu “dự bị” chuyên trượt thầu cũng xuất hiện khiến dư luận hoài nghi về tính minh bạch trong công tác đấu thầu tại đơn vị này. Bởi, Luật Đấu thầu quy định rõ, chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và người có thẩm quyền về quá trình lựa chọn nhà thầu.

Điều gì khiến những gói thầu “vắng khách” tham dự?

Theo tài liệu bạn đọc cung cấp, qua phân tích của phóng viên cho thấy, tại nhiều gói thầu mua sắm, cung cấp thiết bị do Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai là chủ đầu tư và cũng là bên mời thầu thu hút rất ít nhà thầu tham dự. Trong khi đó, nổi lên trong các gói thầu ở lĩnh vực này là một nhà thầu liên tiếp “ẵm” nhiều gói thầu khi “đơn thương độc mã” tham dự.

Cụ thể, ở gói thầu “Mua sắm điều hòa và thiết bị nội thất đồ rời” thuộc dự án “Xây dựng trụ sở làm việc tại ô đất D1 thuộc khu trung tâm hành chính quận Hoàng Mai” do Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai là chủ đầu tư, giá dự toán gói thầu là 4.691.430.090 đồng.

Mặc dù được đấu thầu rộng rãi qua mạng, tuy nhiên thương vụ này chỉ ghi nhận duy nhất một nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu trúng thầu với giá 4.590.376.000 đồng (tỉ lệ 2,2% so với mức giới hạn ngân sách mà chủ đầu tư đưa ra) theo Quyết định số 212/QĐ-BQLDA do ông Giang Chí Trung, Giám đốc Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai ký.

Công ty Cổ phần Phúc Nam Thành (sau đây gọi là Công ty Phúc Nam Thành) chính là nhân vật chính trong bản hợp đồng “một mình một ngựa” kể trên. Được biết, Công ty Phúc Nam Thành có địa chỉ trụ sở tại số 37, ngõ 165 Dương Quảng Hàm, phường Quan Hoa, quận Cầu Giấy, Hà Nội. Người đại diện pháp luật là bà Bùi Thị Hải Yến giữ vai trò Giám đốc.

Chưa hết, tại gói thầu “Thiết bị trường học (phần mua sắm không tập trung)” thuộc dự án “xây dựng trường Mầm Non Tuổi Thơ” do Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai là chủ đầu tư, giá dự toán gói thầu là 20.506.392.000 đồng.

Tại gói thầu này, ông Giang Chí Trung, Giám đốc Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai đã ký Quyết định phê duyệt cho nhà thầu duy nhất tham dự là Công ty Phúc Nam Thành (trong vai trò liên danh chính) cùng Công ty CP Đầu tư Thương mại và Xây dựng Đại Dương – Công ty CP Vật tư Thiết bị Phương Nam trúng thầu với giá 20.295.305.000 đồng, tỉ lệ tiết kiệm là 1% cho một gói thầu hơn 20 tỉ được đấu thầu rộng rãi qua mạng.

Hay như gói thầu “Mua sắm và lắp đặt thiết bị tự chủ” thuộc dự án “Xây dựng trường THCS Hoàng Liệt” (ô F6/TH1) với giá dự toán gói thầu 12.432.051.000 đồng do Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai là chủ đầu tư.

Ở bản hợp đồng này, Công ty Phúc Nam Thành cũng thuận lợi thắng thầu trong điều kiện là nhà thầu duy nhất tham dự với giá trúng thầu theo Quyết định phê duyệt do Giám đốc Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai - Giang Chí Trung ký. Giá trúng thầu là 12.333.680.000 đồng, tương đương tỉ lệ tiết kiệm 0,08% cho nguồn kinh phí thực hiện.

Tương tự, tại gói thầu “Cung cấp và lắp đặt thiết bị trường học (Mua sắm tự chủ)” thuộc dự án “Xây dựng trường Tiểu học Thanh Trì”, giá dự toán gói thầu là 8.810.904.000 đồng. Sau khi kết thúc giai đoạn mở thầu, gói thầu do Ban Quản lý Dự án ĐTXD quận Hoàng Mai mời thầu chỉ ghi nhận duy nhất một đơn vị nộp hồ sơ dự thầu.

Và tất nhiên, trong điều kiện không tồn tại bất kỳ sức ép cạnh tranh nào, sẽ chẳng có gì ngạc nhiên khi Công ty Phúc Nam Thành được lựa chọn trúng gói thầu nói trên với giá trúng thầu là 8.786.600.000 đồng, tiết kiệm hơn 24 triệu đồng, tương đương 0,3% so với mức giới hạn ngân sách mà chủ đầu tư công bố.

Trên đây là các ví dụ điển hình về kịch bản đấu thầu kém cạnh tranh, tỷ lệ giảm giá vô cùng thấp nếu có sự tham gia của Công ty Phúc Nam Thành, sẽ còn rất dài nếu tiếp tục thống kê chi tiết như vậy.

Có thể thấy, cũng dễ hiểu khi cách mà Công ty Phúc Nam Thành trúng thầu khiến dư luận cũng như giới chuyên môn bất ngờ, bởi lẽ gần như nhà thầu được "ưu ái" khi cứ "một mình một ngựa", thuận lợi "ẵm" những gói thầu mang giá trị từ vài tỉ đến hàng chục tỉ mà chẳng có bất kỳ đối thủ cạnh tranh nào, để rồi nghiễm nhiên giành thắng lợi tại những gói thầu do Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai là chủ đầu tư. Đáng nói, tỉ lệ tiết kiệm ở những gói thầu đó có chỉ mang tính chất “tượng trưng”.

Thông tin trên báo chí, chuyên gia kinh tế, TS. Huỳnh Thanh Điền từng nhìn nhận, dự án chỉ có độc nhất một doanh nghiệp đăng ký dự thầu là thực trạng đã tồn tại từ rất lâu. Điều này có thể xuất phát từ 2 vấn đề: Một là năng lực thu hút đầu tư của địa phương kém, dự án không đủ hấp dẫn, địa phương cũng không cho thấy những ưu đãi của mình đối với các doanh nghiệp phát triển dự án nên doanh nghiệp không mặn mà tham gia đầu tư; Hai là không loại trừ các địa phương đang thực hiện đấu thầu mang tính hình thức, còn bản chất đã ấn định nhà đầu tư nên mới xảy ra hiện trạng chỉ có một nhà đầu tư đăng ký. Trong đó, nguyên nhân thứ hai dường như là nguyên nhân phổ biến hơn.

Nhà thầu “vệ tinh” dự cho có?

Theo tài liệu bạn đọc cung cấp cho thấy, ngay cả trong kịch bản có sự xuất hiện của nhà thầu tham dự thứ hai, Công ty Phúc Nam Thành vẫn không gặp khó dễ nào. Quá trình bóc tách tài liệu, thậm chí còn cho thấy có dấu hiệu sử dụng "quân đỏ, quân xanh" khi xuất hiện một nhà thầu “bí ẩn” đính kèm trong những cuộc thầu do Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai mời thầu với “vai trò” thua cuộc.

Cụ thể, tại gói thầu “Cung cấp và lắp đặt thiết bị bàn ghế học sinh, điều hòa, máy chiếu, màn chiếu” thuộc dự án “Xây dựng trường THCS Hoàng Liệt (ô F6/TH1)”, giá dự toán là 2.886.402.000 đồng. Giám đốc Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai - Giang Chí Trung đã ký Quyết định phê duyệt cho Công ty Phúc Nam Thành giành chiến thắng trước Công ty TNHH Nhật Linh Đà Nẵng. Giá trúng thầu là 2.876.850.000, tiết kiệm hơn 9 triệu đồng tương đương với tỉ lệ 0,3%.

Hy hữu xuất hiện một “đối thủ” trước Công ty Phúc Nam Thành, từ tài liệu bạn đọc cung cấp, phóng viên tiến hành rà soát lại các gói thầu có sự xuất hiện của nhà thầu “bí ẩn” này nhận thấy, cũng chẳng có gì ngạc nhiên khi Công ty Phúc Nam Thành dễ dàng được lựa chọn trúng thầu ở gói thầu kể trên. Bởi, Công ty TNHH Nhật Linh Đà Nẵng giống như chỉ trong vai trò trượt thầu khi tham gia các cuộc thầu tại Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai.

Theo điều tra cho thấy, Công ty TNHH Nhật Linh Đà Nẵng đã tham gia 15 gói thầu tại Ban QLDA ĐTXD quận Hoàng Mai. Trong đó trượt 13 gói, hủy thầu 02 gói.  

Chuyên gia đấu thầu nhận định, chính sách đấu thầu qua mạng được xây dựng luôn hướng tới nâng cao hiệu quả của hình thức lựa chọn nhà thầu. Tuy nhiên, đâu đó vẫn xuất hiện chiêu trò tinh vi từ phía nhà thầu, thậm chí cả bên mời thầu để đối phó. Trong đó, vấn nạn “quân xanh, quân đỏ” có bước chuyển tinh vi hơn trước. Đó là các nhà thầu “vệ tinh”, dự cho có, đương nhiên bị loại tại khâu đánh giá tư cách hợp lệ. Hay tinh vi hơn, các nhà thầu “dự bị” sẽ đường hoàng bước qua các “khe cửa” tư cách hợp lệ, thậm chí qua cả bước đánh giá năng lực, kinh nghiệm. Tuy nhiên, các nhà thầu này lại “ngã ngựa” vào phút cuối với lý do “không làm rõ HSDT”... tần suất trượt của các nhà thầu “file đính kèm” này cũng rất thường xuyên xuất hiện.