'Đục cây, tra thuốc' hủy hoại rừng trồng để chiếm đất canh tác

Chiêu trò “đục cây, tra thuốc”

Đến khoảnh rừng thuộc tiểu khu 124 thuộc xã vùng cao Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh, Bình Định), chúng tôi không khỏi ngạc nhiên trước cảnh những thân cây keo khá to đang đứng, nhưng thân cây đã bị thủng 1 vết thương lớn ở phần gốc hay phần thân, vết thương trên thân những cây keo đã trở màu đen. Cũng trên khoảnh rừng thuộc tiểu khu 124, chúng tôi còn nhận thấy nhiều cây keo khác đã bị ngã rạp, trên thân cũng mang vết thương đã trở màu đen như những cây còn đứng. Nguyên nhân cây keo bị ngã là do nơi bị tạo vết thương đã bị mục ruỗng. Một số cây bị ngã đổ khác có dấu hiệu bị đốt, đào, chặt nhánh…

Hỏi ra thì biết, khoảnh rừng thuộc tiểu khu 124 lâm thảm cảnh này là do người dân địa phương xã Vĩnh Sơn đã lén lút vào đục, tạo vết thương trên những cây keo, sau đó tra hóa chất vào vết thương để cây keo bị chết từ từ, nhằm tránh tội hủy hoại rừng. Mục đích của hành vi này là để chiếm đất sản xuất. Một minh chứng hiển hiện là trong phạm vi rừng thuộc tiểu khu 124 nhiều cây mì “sắn” đã được trồng với mật độ dày đang phát triển tươi tốt. Tình trạng rừng trồng bị hủy hoại không chỉ xảy ra tại tiểu khu 124 mà còn xảy ra tại nhiều tiểu khu khác.

Diện tích rừng trồng bị hủy hoại nói trên là thuộc quản lý của Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn. Năm 2014, UBND tỉnh Bình Định quyết định chuyển mục đích sử dụng một số diện tích rừng trên địa bàn Vĩnh Sơn để xây dựng công trình thủy điện Ken Lút hạ, trong đó có 14,56ha rừng tự nhiên do Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn quản lý.

Diện tích rừng tự nhiên nói trên bị phá để nhường đất xây dựng công trình thủy điện đã được đơn vị chủ đầu tư bồi thường số tiền gần 2,7 tỷ đồng. Sau đó, Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn lập phương án xin UBND tỉnh Bình Định sử dụng số tiền bồi thường thiệt hại rừng tự nhiên nói trên vào việc đầu tư lâm sinh.

UBND tỉnh Bình Định đã chấp thuận, đồng ý cấp khoản kinh phí nói trên cho Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn sử dụng vào mục đích đầu tư lâm sinh. Theo đó, Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn trồng 26 ha rừng trên diện tích đất trống, đất nương rẫy đã bỏ hoang với kinh phí gần 1,5 tỷ đồng. Cuối năm 2015, Sở NN-PTNT Bình Định đã phê duyệt hồ sơ thiết kế kỹ thuật, dự toán trồng rừng trên diện tích nói trên của Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn.

Theo Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn, trong 26ha rừng trồng phục hồi, tại tiểu khu 191 thuộc xã Vĩnh Hảo có 7,77ha; tại các tiểu khu 144, 145, 119,  123, 124 thuộc xã Vĩnh Sơn có 18,23ha với 49 thửa, phân bố đều các thôn trên địa bàn xã Vĩnh Sơn. Diện tích rừng phục hồi được trồng các loại cây keo lai và sao đen với mật độ 1.500 cây; trong đó, có 883 cây keo lai và 667 cây sao đen.

Đến năm 2017, diện tích rừng trồng phục hồi nói trên đã hết thời gian kiến thiết cơ bản, chuyển sang thời gian quản lý bảo bệ. Tại thời điểm này, diện tích 7,77 ha tại xã Vĩnh Hảo có tỷ lệ sống đạt 85%; diện tích 18,23ha tại xã Vĩnh Sơn có tỷ lệ sống đạt 63%; nguyên nhân cây rừng bị gãy đổ, hao hụt do cơn bão số 12 xảy ra vào cuối năm 2017 gây ra. Đến năm 2020, kết quả kiểm kê rừng đã cho thấy có 14,86ha bị người dân hủy hoại để chiếm đất canh tác; trong đó, diện tích đất do Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn quản lý là 9,16ha đã được trồng rừng, diện tích đất địa phương quản lý là 5,70 ha là đất trống, tổng số hộ dân vi phạm được xác định là 38 hộ, lấn chiếm đất tại 38 thửa.

Khắc phục diện tích rừng đã bị hủy hoại

Theo ông Nguyễn Ngọc Đạo, Chủ tịch Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn, rừng trồng phục hồi trên đất nương rẫy cũ của người dân, nên khi thực hiện công ty đã xác định sẽ phát sinh không ít khó khăn. Khi công ty thiết kế trồng rừng không có hộ dân nào ngăn cản, nhưng khi công ty phát thực bì để trồng keo và sao đen thì người dân lén lút vào trồng xen cây mì trên diện tích rừng vừa trồng. Chưa hết, trong đất vừa trồng rừng phục hồi, ngoài cây ngắn ngày là mì, người dân còn trồng xen vào cây dài ngày là bời lời. Khi cây bời lời đã lớn, các hộ dân liền tìm cách hủy hoại rừng keo và sao đen để giành đất sống cho cây bời lời.

“Đất mà công ty trồng rừng là đất trống, là nương rẫy cũ do trước đây người dân phá rừng chiếm đất mà có. Do đó, khi công ty thiết kế trồng rừng thì không ai dám lên tiếng phản ứng, vì sợ ngành chức năng truy cứu nguồn gốc đất và truy trách nhiệm phá rừng. Khi công ty trồng rừng xong họ mới lén lút vào hủy hoại rừng để chiếm đất canh tác”, Chủ tịch Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn Nguyễn Ngọc Đạo cho hay.

Cũng theo ông Đạo, trên diện tích 14,86ha rừng bị người dân địa phương hủy hoại để chiếm đất canh tác tại các tiểu khu 168, 175 và 183 thuộc xã Vĩnh Hảo, Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn đã trồng khắc phục với các loại cây keo lai và muồng đen; mật độ keo lai được trồng 833 cây/ha, mật độ muồng đen được trồng 667 cây/ha.

“Trong diện tích 9,16ha rừng bị hủy hoại do Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn quản lý, trong đó có 5,55ha đã bị người dân chiếm để trồng bời lời, các hộ dân vi phạm đã làm cam kết với công ty là sau khi thu hoạch bời lời, các hộ dân phải trồng lại cây bản địa đa mục đích như cây giổi ăn hạt và cây trám đen. Đối với diện tích 3,61ha đất trống do công ty quản lý cũng đã được công ty thu hồi, hợp đồng với hộ dân trồng giổi ăn hạt; công trồng, chăm sóc và quản lý, bảo vệ rừng các hộ dân sẽ được hưởng theo quy định. Giống cây do công ty cung cấp, hộ dân chịu chi phí nhân công để trồng. Đối với 5,7ha diện tích đất trống bị người dân lấn chiếm do địa phương quản lý cũng đã được thu hồi, giao lại cho địa phương tiếp tục quản lý, theo dõi”, ông Nguyễn Ngọc Đạo, Chủ tịch Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn.