Giá cà phê tăng cao, người dân ồ ạt xuống giống

Đua nhau trồng cà phê

Gia Lai hiện có khoảng hơn 100.600ha cà phê, trong đó có 90.000ha giai đoạn kinh doanh, năng suất bình quân đạt khoảng trên 31 tạ/ha, sản lượng đạt khoảng hơn 281.000 tấn. Hiện giá cà phê dù có dấu hiệu giảm nhưng vẫn vượt ngưỡng trên 100.000 đồng/kg nhân. Do giá cà phê cao kỷ lục, gấp 3 - 4 lần so với nhiều năm trước nên nông dân khắp nơi đang đua nhau trồng.

Những ngày này, đi một vòng quanh huyện Ia Grai  (tỉnh Gia Lai), dễ dàng bắt gặp người dân tất bật làm đất, đào hố chuẩn bị trồng cà phê. Bên cạnh việc trồng tái canh thay thế những vườn cà phê già cỗi, có rất nhiều diện tích được trồng mới hoàn toàn. Thậm chí, rất nhiều cây trồng khác đã được phá bỏ để chuyển sang trồng cà phê.

Khoảng hơn 1 tháng trước, khu vườn hơn 1ha của gia đình ông Trần Văn Linh (xã Ia Bă, huyện Ia Grai) phủ kín bởi giàn chanh dây thì nay đã được dọn sạch sẽ để chuẩn bị trồng cà phê. Cũng như nhiều hộ dân khác, gia đình ông Linh đã đào hố, bỏ phân, chỉ còn chờ mưa xuống là thực hiện trồng.

Ông Linh cho biết, những năm trước, giá chanh dây tăng cao, gia đình cũng chạy theo để trồng. Nhưng rồi chỉ được thời gian ngắn, chanh dây lại rớt giá thê thảm, tiền bán không đủ bù nhân công thu hái khiến gia đình thua lỗ nặng.

Thấy giá cà phê tăng vọt trong thời gian qua, gia đình ông Linh đã mạnh dạn xuống giống hơn 1.000 cây cà phê với hi vọng trong vài năm tới giá cà phê vẫn ổn định như bây giờ.

“Cà phê vẫn là cây trồng chủ lực, bền vững của tỉnh Gia Lai nên dù giá cả có lên xuống thì gia đình vẫn quyết tâm trồng. So với các cây trồng khác, cà phê tương đối dễ trồng và chăm sóc, ít bị sâu bệnh tấn công. Hi vọng vài năm sau khi cà phê cho thu hoạch, giá vẫn cao”, ông Linh chia sẻ.

Xuôi về huyện Chư Păh, rất nhiều hộ dân đã lên phương án tái canh cũng như trồng mới sau khi chứng kiến giá cà phê tăng vọt thời gian qua. Mọi khâu chuẩn bị từ cải tạo đất, đào hố, bỏ phân đã được người dân thực hiện, chờ khoảng hơn 1 tháng nữa khi mưa xuống sẽ tiến hành trồng.

Đang cặm cụi bỏ phân xuống từng hố để chuẩn bị xuống giống cà phê, anh Pyul (làng A, xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh) cho biết, trước đây gia đình có gần 1ha trồng cao su. Tuy nhiên, việc khai thác mủ cao su không còn được thuận lợi như trước, cộng với giá cả bấp bênh nên gia đình quyết định phá bỏ để trồng cà phê.

“Gia đình nhận thấy cà phê vẫn là cây trồng bền vững hơn so với nhiều loại cây khác. Đặc biệt, chi phí đầu tư trồng cà phê không cao và chăm sóc cũng dễ dàng hơn. Hiện giá cà phê đang tăng cao, hi vọng vài năm tới mức giá này vẫn giữ ổn định”, anh Pyul nói.

Những năm qua, người dân trên địa bàn tỉnh Gia Lai sản xuất thường chạy theo thời giá. Một thời, phong trào trồng chanh dây nổ ra rầm rộ đã phần nào phá vỡ quy hoạch cây trồng. Hậu quả kéo theo là mất giá, nông dân phải chặt bỏ vườn cây.

Cần ổn định diện tích, sản xuất bền vững

Với tiềm năng về đất đai và khí hậu, tỉnh Gia Lai rất phù hợp trồng cây cà phê. Tuy nhiên, để cà phê phát triển bền vững, không bị động chạy theo thời giá thì cần phải trồng có lộ trình, trên diện tích phù hợp, đảm bảo nguồn nước tưới.

Ông Phan Đình Thắm, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Ia Grai cho biết, diện tích cà phê trên địa bàn huyện vẫn ổn định khoảng 18.000ha. Theo kế hoạch, trong năm 2024, huyện Ia Grai sẽ tái canh khoảng 450 - 500ha cà phê. Tuy nhiên, với tình hình giá cà phê tăng cao như hiện nay, diện tích tái canh dự kiến sẽ nhiều hơn so với kế hoạch.

“Huyện sẽ cố gắng duy trì diện tích cà phê trong khoảng 18.000ha. Đối với diện tích cà phê già cỗi, năng suất thấp thì khuyến khích thực hiện tái canh. Tuy nhiên không nên tái canh cà phê cùng một lúc mà thực hiện theo hình thức cuốn chiếu để đảm bảo nguồn thu. Mặt khác, huyện cũng khuyến cáo người dân khi thực hiện tái canh hoặc trồng mới cà phê cần chủ động về nguồn nước tưới, tránh tình trạng bị khô hạn như hiện nay”, ông Thắm khuyến cáo.

Huyện Đăk Đoa là địa phương có diện tích trồng cà phê lớn nhất tỉnh Gia Lai với khoảng 28.000ha. Ông Nguyễn Kim Anh, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Đăk Đoa cho biết, theo kế hoạch hàng năm, huyện sẽ thực hiện tái canh khoảng trên 300ha cà phê già cỗi, kém hiệu quả. Để thực hiện tái canh hiệu quả, huyện không khuyến khích trồng trên những vùng đất mà nguồn nước tưới chưa đảm bảo.

“Trên thực tế hiện nay, người dân đang ồ ạt xuống giống cà phê nhưng huyện không khuyến khích trồng mới mà chỉ nên tái canh, ổn định diện tích, tăng năng suất, năng cao chất lượng sản phẩm và phát triển theo hướng bền vững, nông nghiệp sạch” ông Anh chia sẻ.

Ông Đoàn Ngọc Có, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Gia Lai cho biết, cà phê là cây trồng chủ lực, mang lại giá trị xuất khẩu rất lớn cho tỉnh Gia Lai với 490 triệu USD trong năm 2023.

“Hiện nay giá cà phê tăng cao do nhu cầu thu mua của thế giới ngày càng tăng. Bên cạnh đó, cà phê của Gia Lai có chất lượng, độ đồng đều cao nên được thị trường ưa chuộng. Chính vì vậy, thời gian tới, việc thực hiện tái canh là chủ trương của tỉnh để hướng đến phát triển ngành hàng cà phê bền vững”, ông Có chia sẻ.

Cũng theo ông Có, đối với diện tích tái canh năm 2024, các địa phương cần hướng dẫn người dân khẩn trương nhổ bỏ, thu gom, đưa toàn bộ thân, cành, rễ, tàn dư thực vật ra khỏi vườn và đốt. Đồng thời, thực hiện các biện pháp kỹ thuật xử lý đất trồng tái canh theo đúng quy trình tái canh cà phê của Bộ NN-PTNT.

“Đối với vườn cà phê đã có biểu hiện già cỗi, cho năng suất và chất lượng thấp, thuộc vùng đất dốc, tầng đất mỏng, không chủ động được nguồn nước tưới, người dân cần chuyển đổi sang cây trồng khác có nhu cầu sử dụng ít nước hơn như cây điều, bơ, sầu riêng”, ông Có thông tin.

Theo kế hoạch, hàng năm Gia Lai thực hiện tái canh cà phê từ 2.000 - 2.500ha. Để thực hiện tốt kế hoạch, Sở NN-PTNT đã đề nghị các địa phương tập trung thực hiện các giải pháp như đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ, khuyến khích người dân trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê, sử dụng các giống cà phê mới cho năng suất, chất lượng cao, kháng sâu bệnh và chịu hạn tốt đã được công nhận.