Mở rộng diện tích trồng sâm Ngọc Linh

Có thể mở rộng diện trồng sâm Ngọc Linh để cung cấp phổ biến cho đông đảo người tiêu dùng được không?

Bạn Trần Đình Thu (huyện Lộc Hà, Hà Tĩnh)

Sâm Ngọc Linh (tên khoa học là Panax vietnamensis) là một loài cây thuộc họ cuồng cuồng (Araliaceae), còn gọi là sâm Việt Nam, sâm Khu Năm, sâm trúc, củ ngải rọm con hay cây thuốc giấu, là loại sâm quý được tìm thấy tại miền Trung Trung Bộ Việt Nam, mọc tập trung ở các huyện miền núi Ngọc Linh thuộc huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum; huyện Trà My tỉnh Quảng Nam.

Ngoài Ngọc Linh, sâm còn phân bố tại núi Ngoạc Lum Heo thuộc xã Phước Lộc, huyện Phước Sơn và còn có thể có ở đỉnh Ngọc Am, tỉnh Quảng Nam theo những kết quả điều tra mới nhất. Trên độ cao 1.200 đến 2.100m, sâm Ngọc Linh mọc dày thành đám dưới tán rừng dọc theo các suối ẩm trên đất nhiều mùn.

Sâm Ngọc Linh cũng là loại nhân sâm thứ 20 được tìm thấy trên thế giới. Theo kết quả nghiên cứu từ năm 1978 của Bộ Y tế Việt Nam, phần thân rễ của cây sâm Ngọc Linh Việt Nam chứa 26 hợp chất saponin có cấu trúc hoá học đã biết và 24 saponin có cấu trúc mới không có trong các loại sâm khác, trong khi sâm Triều Tiên có khoảng 25 saponin. Những kết quả nghiên cứu, phân lập thành phần hóa học mới nhất được công bố còn kéo dài danh sách saponin của sâm Ngọc Linh hơn nữa, lên tổng cộng 52 loại. 

Như vậy, sâm Việt Nam là một trong những loại sâm có hàm lượng saponin nhiều nhất, tương tự một số cây sâm quý đã từng được nghiên cứu sử dụng từ lâu trên thế giới. Hợp chất hóa học đa dạng và tác dụng thực tiễn đối với sức khỏe của con người khiến sâm Ngọc Linh hiện nay được bán trên thị trường với giá càng ngày càng cao, thậm chí còn cao hơn sâm Triều Tiên nhiều lần.

Ngày 11/9/2015, Chính phủ đã phê duyệt đề án phát triển sâm Ngọc Linh của tỉnh Quảng Nam, mở ra trang mới cho việc nhân trồng cây sâm quý giá này. Huyện Nam Trà My là đơn vị trực tiếp thực thi đề án này. Người Xơ Đăng ở Nam Trà My đã mò mẫm trồng sâm Ngọc Linh từ trên 15 năm nay và nhiều người đã trở nên khá giả. Sâm Ngọc Linh được phát hiện cách đây trên 50 năm.

Năm 2004, danh pháp đầy đủ và đúng nhất của sâm Ngọc Linh được ngành thực vật học thế giới công nhận là Panax vietnamensis Ha & Grushv., Bot. Zhurn. (Moscow & Leningrad) 70: 519 (1985).

Đề án phát triển cây sâm Ngọc Linh (2015 - 2030) của tỉnh Quảng Nam gồm 7 dự án. Huyện Nam Trà My thực hiện trước các dự án xây dựng, củng cố cơ sở hạ tầng. Trước hết là mở rộng, nâng cấp các đường giao thông. Năm 2016 là tuyến đường Tắk Pong - Tắk Ngo, tuyến trung tân xã Trà Linh - Măng Lùng với tổng chiều dài trên 20km. Tiếp theo sẽ mở tiếp tuyến Trà Cang - Tà Linh và hoàn thành trong năm 2018. Đến năm 2017, trại sâm giống Tắk Ngo mới có được các cây sâm con để cung cấp...

Cây sâm giống 4 tuổi sẽ cho hạt, càng lớn tuổi càng nhiều hạt. Trại Tắk Ngo và trại Dược liệu Trà Linh hằng năm sẽ cung cấp được khoảng 150.000 cây sâm con. Trung tâm Sâm Ngọc Linh đang nghiên cứu nhân giống bằng kỹ thuật nuôi cấy mô và mở ra một triển vọng lớn để nhân nhanh cây sâm Ngọc Linh.