Từ ngày doanh nghiệp đầu tư về đây, rừng đã trở thành phố, giữa rừng lại mọc lên quán karaoke phục vụ công nhân mỏ. Chủ mỏ cư xử giống như “chúa rừng”, tự ý xây đền, chùa ngay sát khu văn phòng hoạt động của doanh nghiệp mà không cần xin phép.
Hệ sinh thái rừng đặc dụng Thần Sa đang bị đe dọa bởi sự hợm hĩnh quyền lực của… vàng (!).
 |
| Đường bê tông chạy xuyên lõi rừng đặc dụng |
"Đô thị hóa rừng" đặc dụng
Đã từ lâu, các địa danh như Xuyên Sơn, Bản Ná, cánh đồng Khắc Kiệm… luôn gợi nhắc đến vùng rừng núi hoang vu với những mỏ vàng thổ phỉ, những giang hồ cộm cán, nghiện nghẽo vật vờ. Trước kia, để đi từ ngã 3 Ngọc Sơn vào xóm Xuyên sơn, thuộc xã Thần Sa, người dân huyện Võ Nhai phải vượt núi băng rừng, đi trên những lối mòn, dốc dựng đứng toàn đá hộc lổng chổng. Một thời nhân dân xã Thần Sa kiếm sống bằng cách gùi gạo, muối, thực phẩm vào Bản Ná bán cho những bưởng vàng. Đoạn đường 7km qua khe núi Cô Tiên đã trở thành giai thoại.
Nói như vậy để hiểu, cả một vùng rộng lớn này đa phần đều thuộc diện tích rừng đặc dụng, thuộc diện được bảo tồn, nên cho dù biết rõ khu vực Bản Ná và cánh đồng Khắc Kiệm chính là cái “rốn vàng” cũng không ai dám nghĩ đến việc bạt rừng để làm đường vào bản. Vậy nhưng, thời gian gần đây xã Thần Sa, huyện Võ Nhai đã cho phép Cty CP Đầu tư xây dựng và khai thác khoáng sản Thăng Long mở một con đường bê tông rộng 6m chạy thẳng vào khu vực mỏ vàng đang khai thác.
Tất nhiên con đường này đã được khoác lên chiếc áo “xây dựng nông thôn mới” và Cty Thăng Long đóng vai trò nhà hảo tâm tài trợ.
 |
| Máy xúc dàn hàng ngang hoạt động suốt ngày đêm |
Cty CP Đầu tư xây dựng và khai thác khoáng sản Thăng Long được UBND tỉnh Thái Nguyên cấp phép khai thác vàng sa khoáng tại khu vực Bản Ná và cánh đồng Khắc Kiệm. Để khai thác vàng, doanh nghiệp này đã đưa hàng chục máy xúc ủi, xe tải có tải trọng lớn hoạt động đào đãi suốt ngày đêm. Gọi là khai thác lộ thiên nhưng với quy mô lớn nên moong đánh vàng của Cty Thăng Long cũng khoét sâu xuống lòng đất hàng trăm mét tạo thành những hủng khổng lồ. Mỗi moong, hủng rộng tới vài hecta. Đứng trên đỉnh núi Cô Tiên nhìn xuống Bản Ná thấy nơi đây như một đại công trường máy móc, phương tiện hoạt động rầm rập…
Khác hẳn cái thời “bưởng” vàng thổ phỉ thường chỉ dùng cuốc, thuổng đào xới lem nhem, nếu có huy động đến hàng vạn con người làm quần quật quanh năm cũng chẳng bằng dàn máy xúc của doanh nghiệp đào bới một ngày. Chẳng thế mà chỉ sau vài năm doanh nghiệp được cấp mỏ, rừng đã thành bãi đất, núi đã thành hủng sâu!
Mặc dù xe tải đã có thể bon bon chở hàng hóa vào tận chân công trường nhưng đoạn đường 7km đèo dốc qua khe núi Cô Tiên vẫn còn quá xa và tốn kém nhiều nhiên liệu nên Cty Thăng Long cùng sự ủng hộ của chính quyền cơ sở đã san đồi, bạt núi kẻ thẳng một con đường bê tông vào Bản Ná. Có đường sá giao thông thuận tiện người dân nơi đây cũng xây nhà, mở quán. Thậm chí còn mở hẳn dịch vụ giải trí karaoke…!
Chưa dừng lại ở việc làm đường vào mỏ, doanh nghiệp còn xây dựng một khu văn phòng 3 tầng nom khang trang, rộng rãi hơn cả UBND xã. Phía sau khu văn phòng, là một quần thể kiến trúc tâm linh gồm: Đình thờ tướng Dương Tự Minh, Chùa thờ Phật và Đền thờ Mẫu nằm sát cạnh nhau. Phố đang dần hình thành! Được biết, khi xây dựng khu thờ phụng tâm linh này doanh nghiệp cũng tự ý làm không thông qua các cơ quan quản lý, chính quyền sở tại.
 |
| Khu vực moong khai thác của doanh nghiệp |
Moi ngân sách hay hợp thức hóa sai phạm?
Trao đổi với Báo NNVN, ông Lê Văn Thanh - Chủ tịch UBND xã Thần Sa cho biết con đường từ ngã ba Ngọc Sơn 2 chạy vào xóm Xuyên Sơn là đường nông thôn mới, có tài trợ của Cty CP Đầu tư xây dựng và khai thác khoáng sản Thăng Long. Tài liệu UBND xã cung cấp thể hiện xã có đầu tư một đoạn đường bê tông rộng 3,5m, nền đường 6m, dài 530m với tổng mức đầu tư 748 triệu đồng. Trong đó vốn ngân sách là 521 triệu đồng. Toàn bộ hồ sơ giấy tờ liên quan đến con đường đều do UBND xã kí không thấy có ý kiến của các cơ quan cấp huyện, tỉnh. Xã không cung cấp bản đồ quy hoạch nông thôn mới. Chủ tịch xã Thần Sa cũng không giải thích được vì sao xã bỏ tiền ra làm đường nông thôn mới trên sổ sách chỉ làm có 530m nhưng thực tế con đường dài 1,3km và vừa chạm tới khu vực khai thác mỏ của Cty Thăng Long thì dừng lại?
Cần lưu ý thêm rằng, lối mòn đi vào xóm Xuyên Sơn vẫn còn một đoạn dài chừng 2km và ở giữa đoạn đường bị đứt đoạn vì Cty Thăng Long đã tổ chức khai thác khoáng sản lấn vào. Người dân xóm Xuyên Sơn muốn về nhà lại phải đi vòng qua lối mở tạm phía bên kia moong khai thác khoáng sản của doanh nghiệp. Vậy mục đích xây dựng con đường này là để phục vụ nhân dân xóm Xuyên Sơn hay phục vụ doanh nghiệp khai thác khoáng sản?
Ban quản lý rừng buông trách nhiệm
Điểm đầu của con đường là ngã ba Ngọc Sơn 2, có Trạm Kiểm lâm ngày đêm canh gác và cách đó không xa là một Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Thần Sa nhưng cả Kiểm lâm và Ban quản lý Khu bảo tồn đều làm ngơ để doanh nghiệp ngang nhiên làm đường vào mỏ. Trả lời Báo NNVN, ông Vũ Thế Cường, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Võ Nhai cho biết, con đường từ ngã ba Ngọc Sơn 2 vào xóm Xuyên Sơn là đường nông thôn mới kết hợp với phục vụ khai thác khoáng sản. Theo ông thì “hình như” con đường chỉ đi qua khu vực rừng phòng hộ chứ chưa xâm hại đến vùng rừng đặc dụng nên không cần phải xin ý kiến Bộ NN-PTNT.
Còn ông Nguyễn Quang Lịch - GĐ Ban Quản lý Khu bảo tồn thì khẳng định phần đường bê tông đi qua “trước đây là rừng đặc dụng nhưng huyện, xã đã trình UBND tỉnh xin chuyển đổi thành rừng sản xuất và hiện nay toàn bộ hồ sơ đang nằm ở tỉnh”. Quanh co là vậy nhưng ông Lịch cũng không đưa ra được Quyết định chuyển đổi đất rừng đặc dụng thành rừng sản xuất, đặc biệt trên bản đồ 3 loại rừng của ông Lịch vẫn thể hiện con đường bê tông chạy vào mỏ Bản Ná chạy xuyên qua phần diện tích rừng đặc dụng chứ không có sự thay đổi như ông nói.
Về nội dung doanh nghiệp xây cả một khu quần thể kiến trúc tâm linh ngay sát chân núi đá, GĐ Lịch cũng chưa xác định được quần thể kiến trúc này có xâm hại đến khu rừng đặc dụng mà ông đang quản lý hay không.
 |
| Doanh nghiệp tự ý xây dựng một quần thể kiến trúc tâm linh ngay sát núi đá |
 |
| Khu văn phòng của doanh nghiệp hoành tráng giữa rừng còn khang trang hơn UBND xã Thần Sa |
