Nạo vét hồ Đập Xạ, Công ty Nam Khánh liên tục vi phạm

Lỗi chồng lỗi

Công trình hồ chứa nước Đập Xạ, xã Lưu Vĩnh Sơn, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết nước tưới cho hơn 110ha đất sản xuất nông nghiệp của xã Lưu Vĩnh Sơn.

Sau hàng chục năm khai thác không được nâng cấp, đáy hồ Đập Xạ bị bồi lắng. Năm 2021, UBND tỉnh Hà Tĩnh đồng ý chủ trương cho lập dự án nạo vét nhằm khơi thông dòng chảy, mở rộng năng lực trữ nước cho hồ, với tổng mức đầu tư dự án hơn 3 tỷ đồng.

UBND xã Lưu Vĩnh Sơn được giao làm chủ đầu tư dự án, đơn vị trúng thầu là Công ty Cổ phần Nam Khánh, địa chỉ tại TP. Hà Tĩnh; đơn vị tư vấn là Công ty Cổ phần Xây dựng 248, cũng có địa chỉ tại TP. Hà Tĩnh.

Thời điểm đó, theo thiết kế, toàn bộ đất phong hóa, bùn sau khi nạo vét phải vận chuyển tới các bãi tập kết cách vị trí thi công khoảng 1,3 - 8,5 km. Giải pháp này vừa tốn kém chi phí vận chuyển vừa lãng phí nguồn tài nguyên đất, vì vậy tháng 9/2022, UBND tỉnh Hà Tĩnh cho phép nhà thầu thực hiện dự án theo hình thức tận thu khoáng sản.

Công ty Cổ phần Nam Khánh phải nộp ngân sách nhà nước số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đất san lấp hơn 412 triệu đồng, tương đương trữ lượng đất nạo vét được tận thu 58.445m3.

Lãnh đạo UBND xã Lưu Vĩnh Sơn cho biết, mặc dù khởi công từ năm 2021 nhưng do vướng một số thủ tục, đến tháng 8/2022 Công ty Cổ phần Nam Khánh mới bắt đầu thực hiện nạo vét. Đáng nói, trong quá trình thi công, nhà thầu liên tục vi phạm hồ sơ thiết kế, ảnh hưởng đến tiến độ dự án và gây mất an toàn cho hồ chứa.

“Chính quyền xã đã đình chỉ 3 lần rồi. Đầu tiên là chưa cắm mốc định vị phạm vi nạo vét mà đã thi công, sau đó thi công ngoài phạm vi thiết kế nạo vét, ảnh hưởng đến hành lang an toàn hồ. Mới đây (Công ty Cổ phần Nam Khánh - PV) đào sâu hơn cao trình miệng cống, có nguy cơ đáy hồ thấp hơn cống lấy nước. Xã đã đình chỉ và bắt san gạt, trả lại hiện trạng theo đúng thiết kế”, lãnh đạo xã Lưu Vĩnh Sơn nói.

Được biết, để làm rõ những vi phạm trong quá trình thi công nạo vét hồ Đập Xạ của Công ty Cổ phần Nam Khánh, vừa qua Phòng An ninh kinh tế (Công an Hà Tĩnh); Thanh tra tỉnh và UBND huyện Thạch Hà đã vào cuộc. Hiện các đơn vị trên đang trong quá trình thanh, kiểm tra.

Theo ghi nhận của PV, tại thời điểm ngày 24/4, mặc dù việc san gạt, hoàn trả mặt bằng khắc phục lỗi vi phạm hồi trung tuần tháng 2/2023 chưa hoàn tất, nhưng nhà thầu tiếp tục đào đất ở vị trí bên phải (từ đường chính vào hồ) giáp đường nội bộ sâu hơn cao trình thiết kế khoảng 70cm.

Ngay sau khi phát hiện, ông Trần Bá Hoành, Chủ tịch UBND xã Lưu Vĩnh Sơn yêu cầu nhà thầu khẩn trương dừng thi công, tổ chức san gạt, hoàn trả mặt bằng đúng cao trình thiết kế được duyệt.

Không những thế, quá trình thi công, Công ty Cổ phần Nam Khánh còn nạo vét sai thời gian quy định. Cụ thể, hồ sơ thiết kế nêu rõ: “Với khối lượng đất nạo vét lớn, để đảm bảo thuận tiện trong công tác nạo vét cũng như giảm chi phí, đồng thời không làm ảnh hưởng tới việc điều tiết nước sản xuất nông nghiệp, tiến hành thi công nạo vét vào thời điểm từ đầu tháng 6 đến cuối tháng 8”.

Thực thế ghi nhận và xác thực của chủ đầu tư cho thấy, trong thời gian cao điểm tích nước phục vụ sản xuất, chủ đầu tư đã để nhà thầu ngăn đập thi công nạo vét (từ tháng 8/2022 đến tháng 4/2023). Điều này không chỉ ảnh hưởng đến an toàn công trình trong mùa mưa lũ (tháng 8 đến tháng 12/2022) mà còn ảnh hưởng đến quá trình tích nước phục vụ sản xuất, nhất là sản xuất vụ hè thu năm 2023.

Phía chủ đầu tư cũng lo ngại, vụ hè thu sắp tới nếu nắng hạn gay gắt việc đảm bảo nước tưới sản xuất sẽ rất căng thẳng. Xã đang tính toán để khuyến khích người dân một số vùng chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng ngô để giảm nhu cầu sử dụng nước.

Cơ quan chức năng vào cuộc

Ngoài các vi phạm trên, theo lời chủ đầu tư, Công ty Cổ phần Nam Khánh còn thực hiện nạo vét sai biện pháp thi công được duyệt. Theo đó, hồ sơ thiết kế yêu cầu ngăn 50m một để thi công nhưng nhà thầu ngăn hẳn 1/4 đập, với chiều dài khoảng 700m, cao từ 3 - 6m, rút cạn nước nhằm thuận lợi cho việc thi công và tiết kiệm chi phí.

"Trong thiết kế không được ngăn đập vì nó tác động lớn đến việc tích nước tưới hè thu nhưng nếu làm như trong quy trình cho phép thì không ai làm được cả, vì cả cái đập như thế cứ ngăn 50m thì không thể làm”, đại diện chủ đầu tư nói.

Khi được hỏi vì sao nhận thấy biện pháp thi công không phù hợp, chủ đầu tư, nhà thầu không báo cáo cơ quan chức năng, xin điều chỉnh thiết kế?, ông Trần Bá Hoành lý giải: “Nếu sửa lại thiết kế phải 3 năm nữa mới làm (nạo vét) được, mà thời gian thực hiện dự án cũng kéo dài”.

Theo tìm hiểu của Báo Nông nghiệp Việt Nam, dự án nạo vét hồ chứa nước Đập Xạ do Công ty TNHH MTV vận tải 179 (địa chỉ tại thôn Hòa Hợp, xã Thạch Kênh, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh) liên doanh Công ty Cổ phần Nam Khánh thực hiện.

Trao đổi với PV, ông Phạm Thiện Quỳnh, Giám đốc Công ty TNHH MTV 179 cho hay, các hành vi vi phạm của nhà thầu đã khắc phục. Cơ quan chức năng cũng đã vào cuộc làm việc.

“Còn phương pháp thi công không được ai can thiệp. Đó là phương pháp mà trong quá trình thi công cần phải có để thực hiện”, vị này nói.

Với một dự án mang ý nghĩa xã hội lớn nhưng chỉ trong thời gian ngắn lại để vi phạm chồng vi phạm khiến dư luận hoài nghi về năng lực cũng như trách nhiệm của nhà thầu đối với việc tuân thủ quy định thi công theo hồ sơ thiết kế được các cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Thiết nghĩ, cơ quan chức năng tỉnh Hà Tĩnh cần sớm làm rõ, có kết luận cuối cùng, xử lý nghiêm trách nhiệm (nếu có) của các đơn vị liên quan nhằm sớm hoàn thành dự án, đảm bảo quyền lợi cho người sản xuất.

Một cán bộ Sở NN-PTNT Hà Tĩnh cho rằng: “Việc tính toán thời gian thi công, phạm vi hay cao trình nạo vét đều có liên quan đến công tác đảm bảo an toàn cho thân đập và hoạt động tích nước phục vụ sản xuất. Nếu đơn vị thi công không tuân thủ thiết kế được duyệt, nguy cơ dự án sau nạo vét khó lấy nước tưới hoặc thẩm thấu nước ngầm qua thân đập, ảnh hưởng đến chất lượng công trình là khó tránh khỏi”.