1 
Hàng chục mộ phần liệt sỹ tại xã Thanh Khê dường như đang bị quên lãng. Ảnh: Việt Khánh.
Sự hà khắc của thiên nhiên và vết tích thời gian khiến hàng chục mộ phần xuống cấp trầm trọng, một cảnh tượng thật xót xa.
60 năm cô quạnh
Những năm 50 của thế kỷ trước trên địa bàn xã Thanh Khê (huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An) có bệnh viện K43 của Quân khu IV. Bệnh viện có nhiệm vụ điều trị cho những người bị thương khi tham gia chiến đấu tại khắp các chiến trường, bao gồm mặt trận Lào.
Nhiều trường hợp bị thương nặng, nếu không qua khỏi sẽ được an táng ngay trong khuôn viên bệnh viện. Đến năm 1960, thực hiện chủ trương của Nhà nước một nghĩa trang liệt sỹ đã được xây dựng tại khu vực Cồn Triên, thuộc địa giới hành chính xóm Vĩnh Long, xã Thanh Khê nhằm tiến hành cất bốc các phần mộ về đây an táng.
Nghĩa trang đã xuống cấp nghiêm trọng theo thời gian. Ảnh: Việt Khánh.
Kế đó hàng loạt phần mộ liệt sỹ khác thời kỳ 1930 – 1931 cũng được quy tập về địa điểm này. Qua kiểm đếm, tổng cộng tại nghĩa trang Thanh Khê có đến 96 ngôi mộ.
Trải qua 60 năm dài đằng đẵng, vết tích thời gian và sự hà khắc của thiên nhiên đã biến nơi đây thành một chốn hoang tàn, cỏ dại rong rêu phủ kín mít. Không chống chọi nổi, hiện nhiều phần mộ bị sụt lún nặng nề, nứt nẻ toang hoác, trong khi phần tường bao quanh cũng chẳng khá khẩm hơn là bao.
Thật khó hình dung cảnh tượng trước mắt là nơi thờ viếng người đã không quản "mưa bom bão đạn", không tiếc thân mình anh dũng ngã xuống vì vận mệnh của tổ quốc thân yêu. Hơn nửa thế kỷ qua họ nằm trơ trọi, ngày ngày tháng tháng làm bạn với bão táp mưa sa.
Không giấu nổi bùi ngùi xót xa, Chủ tịch UBND xã Thanh Khê, ông Nguyễn Khắc Tân chia sẻ: “Có 16 liệt sỹ của xã Thanh Khê cũng được an táng tại nghĩa trang này. Hàng năm cấp ủy, chính quyền vẫn triển khai phương án bảo vệ, chăm sóc nhưng do thiếu hụt về kinh phí nên chỉ cáng đáng được một phần nhỏ.
Phần nhiều mộ phần đã xuống cấp thấy rõ. Ảnh: Việt Khánh.
Không đủ điều kiện duy tu nên các mộ phần đều xuống cấp nghiêm trọng, phần lớn các bia mộ đã phai mờ không còn đọc được thông tin, điều này không chỉ gây ra nhiều khó khăn cho công tác tìm kiếm mà trực tiếp ảnh hưởng đến mỹ quan, sự tôn nghiêm của nghĩa trang”.
Ông Tân cũng khẳng định khuôn viên nghĩa trang quá hẹp, phần đài tưởng niệm dù có nhưng lại nằm sát ngay cửa cổng ra vào, chưa kể nghĩa trang cũng chưa có bia ghi danh…
Cần biết rằng Thanh Khê là xã miền núi với 7/10 xóm đặc biệt khó khăn, bà con nơi đây chủ yếu làm nông, cuộc sống thường nhật vẫn đối diện với bộn bề lo toan. Miếng cơm manh áo còn tất tả loay hoay thì việc huy động, đóng góp rõ ràng là điều quá sức.
Đau đáu và chạnh lòng nhưng lực bất tòng tâm, chính quyền xã Thanh Khê đành phải cậy nhờ đến cấp cao hơn.
Chi 20 triệu đồng… tôn tạo
Để làm trọn đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” và thực hiện tốt pháp lệnh ưu đãi người có công, tri ân xứng đáng đối với các anh hùng liệt sỹ, UBND xã Thanh Khê đã nhiều lần hội họp, làm tờ trình kính đề nghị các cấp liên quan xem xét phân bổ kinh phí để nâng cấp, tôn tạo và mở rộng khuân viên nghĩa trang nhằm đảm bảo tính tôn nghiêm cần có.
Thiếu kinh phí duy tu khiến tình hình ngày càng bi đát. Ảnh: Việt Khánh.
Những tưởng nội dung thiết thực này sẽ được các đơn vị có trách nhiệm sớm đốc thúc thực thi. Tuy nhiên diễn biến thực tế lại hoàn toàn trái ngược, tình hình đến lúc này gần như chẳng mảy may suy chuyển.
PV NNVN ghi nhận, đến tận lúc này mới chỉ 17 gia đình thuộc các tỉnh Quảng Bình, Hà Tĩnh, Thừa Thiên Huế, Hưng Yên, Ninh Bình, Thanh Hóa… tìm đến cất bốc hài cốt thân thân về an táng nơi quê cha đất tổ. Thành thử trong nghĩa trang liệt sỹ Cồn Triên họa lắm chỉ 16 người con của xã Thanh Khê có thể ấm lòng hơn đôi chút, còn lại 63 mộ phần xa quê đành chịu kiếp đời cô quạnh.
Qua tìm hiểu, mặc dù vấn đề đã được đưa lên đặt xuống rất nhiều lần nhưng thực chất phía huyện Thanh Chương mới chỉ trích được một phần nhỏ từ quỹ đền ơn đáp nghĩa, tương ứng khoảng 20 triệu đồng. Tính toán chi ly, số tiền này họa lắm chỉ đủ nâng cấp phần sân trước bằng hình thức… đắp đất.
Trong khi đó qua quá trình khảo sát và thiết kế tổng hợp, UBND huyện Thanh Chương dự toán tổng nguồn tôn tạo, nâng cấp nghĩa trang liệt sỹ Thanh Khê không thể dưới 1,4 tỷ đồng. Điều đáng nói, tổng kinh phí từ ngân sách huyện và nguồn vận động xã hội hóa mãi chưa đạt nổi phân nửa, thiếu tiền thành thử mọi thứ cũng im lìm theo.
Xung quanh vấn đề này, dư luận mong mỏi UBND tỉnh Nghệ An, Sở LĐ-TB&XH và Ban Quản lý Quỹ Đền ơn đáp nghĩa cần một sự lưu tâm đúng mực.
Ở một diễn biến khác, lúc này đây Nghệ An đang tập trung xây dựng đài phun nước và đặt tượng đài Lãnh tụ V.I.Lenin. Đây được xem là hoạt động hữu nghị hợp tác lâu bền của quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh và tỉnh Ulyanovsk, quê hương của V.I.Lenin.
Quá trình tìm hiểu, trên cơ sở đề nghị của Chính quyền tỉnh Ulyanovsk và Đại sứ quán Việt Nam tại Liên bang Nga, Thường trực Tỉnh ủy Nghệ An đã chỉ đạo triển khai các bước theo quy định và được sự đồng ý của Ban Bí thư Trung ương Đảng.
Trong khi đó việc xây dựng tượng đài V.I.Lenin đang được đẩy nhanh. Ảnh: Việt Khánh.
Địa điểm xây dựng là khu vực vườn hoa nằm ở điểm đầu Đại lộ V.I.Lenin, vị trí rất trang trọng, phù hợp với yêu cầu đặt ra.
Trước đó, việc tỉnh Ulyanovsk tặng tượng V.I.Lenin cho tỉnh Nghệ An được đánh giá là nghĩa cử cao đẹp nhằm thắt chặt quan hệ tốt đẹp giữa hai tỉnh, đồng thời góp phần củng cố quan hệ hữu nghị truyền thống, đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Liên bang Nga.
Hiện các đơn vị thi công đang gấp rút đẩy nhanh tiến độ, dự kiến công trình có thể hoàn thành ngay trong tháng 3/2020. Được biết, kinh phí thực hiện không dưới 10 tỷ đồng.
